اول باید جلوی تخریب بگیریم

اگرچه برای حفظ محیط زیست راهکارهایی وجود دارد اما برای اجرای این راهکارها هم اول باید جلوی تخریب محیط زیست را بگیریم.

معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست: 

• باید اول جلوی تخریب را بگیریم. آخرین موافقت‌نامه تنوع زیستی، سری نشست‌هایی تحت عنوان Cop یا کاپ دارد که در آخرین نشست این بحث مطرح بود که ما اول باید جلوی روند تخریب را بگیریم؛ تخریب طبیعت، محیط زیست، برداشت بی‌رویه از منابع آب و بحث تخریب پوشش گیاهی کشور که به دلیل چرای بی‌رویه، آتش‌سوزی‌ها، برداشت‌های غیرمجاز و غیره وجود دارد.
• تخریب در خیلی از زمینه‌ها داریم. تنوع زیستی باعث برداشت بیش از حد از گونه‌ها، شکار بی‌رویه، موضوع از دست‌رفتن زیستگاه‌ها و همه این‌ها بحث است. یا آلودگی که خود نوعی تخریب است؛ آلودگی منابع آب، هوا، خاک و غیره.
• اول از همه باید جلوی جلوی تخریب را بگیریم. وقتی جلوی تخریب را گرفتیم، در مرحله بعد باید بحث بازسازی را داشته باشیم. یعنی اگر ما منطقه‌ای را خوب حفاظت کنیم، تنوع زیستی آنجا بازسازی می‌شود. اگر بتوانیم جنگل‌هایمان را خوب حفاظت کنیم، باغ‌ها تا حدی می‌توانند خود را بازسازی کنند. اگر از گونه‌ای بتوانیم خوب محفاظت کنیم، آن گونه از نظر جمعیتی خود را بازسازی می‌کند.
• اگر بتوانیم منابع آب را درست مدیریت کنیم -که خیلی کار سختی است- ولی برداشت‌ها را متوقف کنیم. آن چیزی که مثلا در سند امنیت غذایی، در برنامه هفتم، آمده. بحث‌هایی در ارتباط با محدودیت‌ها در برداشت آب‌های زیرزمینی وجود دارد که اگر واقعا بتوانیم این‌ها را عملی بکنیم، ذره‌ای از آن مسأله بازسازی منابع اتفاق می‌افتد. اگر این دو کار را انجام دادید، بعد می‌توانید بگویید توسعه پایدار و همگام با محیط زیست شکل گرفته است.
• اکنون که روند‌های تخریبی شدید داریم، نمی‌توانیم خیلی راحت دم از توسعه پایدار بزنیم. باید این پروسه را طی کنیم و برای این زمان نداریم. چرا؟ چون نیاز به توسعه داریم، یعنی بحث فقر و چهره خشن فقر، به قول آقای خاتمی، هنوز گریبانگیر جامعه ما است و هنوز نیاز به اشتغال هست. بالاخره بحث تقاضا برای فعالیت و کار در این عرصه سرزمینی وجود دارد.
• پس نمی‌توان گفت که صبر کنید تا ما جلوی تخریب را بگیریم، بازسازی را انجام بدیم و بعد به توسعه پایدار برسیم. زمان ما فشرده شده که همه این کارها را باید با هم انجام بدهیم ولی نمی‌توانیم به این بهانه بگوییم نه ما فعلا کاری به تخریب و بازسازی نداریم و برویم سراغ توسعه پایدار. این‌ها همه ملازم هم هستند.
• یعنی در الگوی توسعه‌ای ایران با این شرایط، با فرصت‌هایی که به هر دلیل از دست رفته، با دوربرگردان‌هایی و متاسفانه رفت و برگشت سیاسی دولت‌ها در عرصه محیط زیست و مدیریت منابع طبیعی و طبیعت ایران داشتند، دیگر این فرصت را نداریم که مرحله به مرحله این‌ها را ببینیم.
•  باید همزمان این سه مرحله را طی کنیم و چاره‌ای نداریم؛ چون نمی‌توانیم جلوی رشد اقتصادی و توسعه کشور را به لحاظ فرصت‌هایی که در همین منطقه هست و دارد از دست می‌رود، گرفت؛ فرصت‌هایی که می‌توانست مال ما باشد.
• از فرصت‌های ترانزیتی گرفته تا سرمایه‌گذاری‌هایی که می‌توانست در حوزه گردشگری و مسائل دیگر اتفاق بیافتد. ما نمی‌توانیم این فرصت‌ها را از دست بدهیم. از آن طرف هم نمی‌توانیم نادیده بگیریم که منابع آب و منابع طبیعی ما تنوع زیستی ردپای اکولوژیکی دارد، بزرگ‌تر و بزرگ‌تر می‌شود و بگوییم حالا این هم صبر کن؛ چون دوره‌ای این گونه فکر می‌کردند و می‌گفتند حالا بگذارید ما توسعه پیدا کنیم، بعدا وقتش برسد به محیط زیست می‌رسیم.
• هیچ‌وقت وقتش نمی‌رسد. اصلا دیگر فرصتی نیست. از این جهت به نظرم جواب سوال شما این است که ما باید همه این مراحل را به سرعت، فشرده و همزمان طی کنیم. چاره‌ای نیست.