فاطمه قمری 
تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
هزینه راه اندازی استارتاپ در سال ۱۴۰۲ چقدر است؟ / راهاندازی کسب‌وکارهای استارتاپی تا یک هشتم کاهش یافته است
آیا در شرایط موجود و تورم روزافزون، هزینه راه اندازی استارتاپ با سرمایه‌ای که شتابدهندهها در اختیار استارتاپ‌ها قرار می‌دهند، تناسب دارد؟ بررسی‌های تجارت‌نیوز نشان می‌دهد که حتی سرمایه‌هایی که بنیان‌گذاران از شتابدهندهها دریافت می‌کنند، پاسخگوی نیازهای‌شان نیست. به همین دلیل راه اندازی استارتاپ طی سه سال اخیر تا یک هشتم کاهش یافته است.
به گزارش تجارت‌نیوز ، هزینه راه اندازی استارتاپ در سال 1402 چقدر است؟ طی سال‌های اخیر، ریاضیات راهاندازی کسب‌وکار عوض شده و هزینه‌ها چند برابر شده‌اند. در این گزارش به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم که با چند برابرشدن هزینه‌ها، همچنان امکان راهاندازی استارتاپ وجود دارد؟
هزینه منابع انسانی؛ بالاترین هزینه است؟
هزینه راه اندازی استارتاپ را می‌توان به دو نوع هزینه ثابت و هزینه متغیر تقسیم کرد؛ هزینه‌های ثابت به هزینه‌هایی گفته می‌شود که برای راهاندازی هر کسب‌وکار و بسته به نوع آن، فارغ از مقدار خدمات و کالاها مانند هزینه اجاره دفتر پرداخت می‌شود. هزینه‌های متغیر به هزینه‌هایی گفته می‌شود که بسته به اندازه کسب‌وکار، میزان تبلیغات و برندینگ و مقدار عملیات آن، متفاوت است.
برای راهاندازی یک استارتاپ معمولا حداقل به 5 نفر نیرو از قبیل برنامه‌نویس، تولیدکننده محتوا، دیجیتال مارکتر یا کارشناس سوشال مدیا، توسعه‌دهنده محصول و کارشناس سئو نیاز است. البته استارتاپ‌ها در آغاز کار، برای کاهش هزینه‌ها برخی از پروژه‌های خود را برون‌سپاری کرده و همچنین برخی از منابع انسانی خود را به‌صورت دورکار استخدام می‌کنند. اما در هر صورت حداقل به 5 نفر نیروی کار نیاز دارند.
براساس گزارش میزان دستمزد منابع انسانی جاب ویژن در سال 1402، یک برنامه‌نویس جونیور، تا 21 میلیون تومان در ماه حقوق دریافت می‌کند. این رقم برای برنامه‌نویسان حرفه‌ای تا 55 میلیون تومان افزایش می‌یابد.
هر استارتاپ بعد از چند ماه فعالیت، به نیروی دیجیتال مارکتر نیاز دارد. دستمزد چنین نیرویی از جونیور تا سینیور بین 15 تا 30 میلیون تومان برآورد می‌شود.
مباحث سئو یکی از موضوعات روز است که تقریبا اغلب استارتاپ‌ها برای رشد وب‌سایت خود به یک نفر کارشناس در این زمینه نیاز دارند. براساس گزارش جاب ویژن ، 75درصد از نیروی انسانی این حوزه در سال 1402، کمتر از ۱۲ میلیون تومان و ۲۵ درصد بیش از 20 میلیون تومان برای دستمزد مطالبه کرده‌اند.
هزینه مهم و اساسی دیگر برای استارتاپ‌ها، مربوط به تولید محتواست. یک کارشناس تولید محتوا در سال 1402، از 4.8 تا 15 میلیون تومان درخواست حقوق دارد. نیروی نسبتا حرفه‌ای در تهران 6.2 میلیون تومان تا 19.6 میلیون تومان مطالبه می‌کند و برای مدیر این بخش باید 9.8 تا 37 میلیون تومان حقوق در نظر گرفت.
همچنین، دستمزد نیروی طراح محصول به‌طور میانگین از 14 میلیون تومان شروع شده و تا بیش از 30 میلیون تومان افزایش می‌یابد. حقوق‌های درخواستی در سال 1402 برای نیروی سوشال مدیا (شبکه‌های اجتماعی) از 5.5 میلیون شروع شده و تا 15 میلیون ادامه دارد. بنابراین در فهرست هزینه راه اندازی استارتاپ باید دستمزدهای منابع انسانی در زمینه‌های مختلف را در نظر گرفت.
هزینه تجهیزات اولیه
فارغ از هر نوع کسب‌وکار آنلاینی، داشتن سرور، مودم و لپ‌تاپ جزو تجهیزات ضروری برای یک استارتاپ است. مثلا برای استفاده 5 نفر از اینترنت حدودا به یک سرور و یک مودم احتیاج است که در حال حاضر قیمت هر مودم به طور میانگین 2 تا 3 میلیون تومان است.
همچنین تهیه 5 لپ‌تاپ که برای استفاده روزمره کارمندان مناسب باشد نیز حدودا تا 100 میلیون تومان آب می‌خورد. البته اگر قیمت هر لپ‌تاپ را تا 20 میلیون تومان در نظر بگیریم و تجهیزات جانبی نیز همراه دستگاه باشد. هزینه سرور هم بسته به اینکه از خدمات داخل ایران استفاده شود یا خارج، متفاوت است.
انتخاب فضای کار اشتراکی برای کاهش هزینه‌ها
فضای کاری مهمترین نیازمندی یک کسب‌وکار است؛ برای اجاره یک دفتر کوچک در مناطق میانی تهران به حداقل 500 میلیون تومان برای ودیعه نیاز است. ضمن اینکه مبلغ اجاره به صورت میانگین از 18 تا 50 میلیون تومان در نوسان است.
با این حال معمولا استارتاپ‌هایی که تازه راهاندازی شده‌اند، از فضاهای کار اشتراکی استفاده می‌کنند. استفاده از فضای کار اشتراکی هزینه‌های راهاندازی را تا حدود زیادی کاهش می‌دهد. میانگین هزینه اجاره میز و دفتر کار در فضاهای کار اشتراکی در سال 1402 به ترتیب زیر است:
- اجاره میز کار اشتراکی: از ۳ میلیون تومان در ماه شروع می‌شود.
- اجاره میز کار اختصاصی: از 4.3 میلیون تومان در ماه شروع می‌شود.
- اجاره دفتر کار اختصاصی: از ۱۸ میلیون تومان در ماه شروع می‌شود.
برای بررسی امکان راهاندازی، میزان عملیاتی بودن آن، فراهم کردن امکانات مورد نیاز، مدیریت و کاهش هزینه‌ها و به‌طور کلی سود‌آوری یک استارتاپ نیاز است تا شناخت کاملی نسبت به هزینه‌های اولیه به‌ویژه در بخش فضای کار وجود داشته باشد تا بتوان آینده استارتاپ را پیش‌بینی کرد.
همچنین باید به این نکته اشاره کرد که هزینه‌های دیگری نیز مانند دریافت مجوز، ارتباطات، تحقیقات بازار و… برای راهاندازی یک کسب‌وکار نوپا وجود دارد.
2 میلیارد و 200 میلیون تومان؛ هزینه راهاندازی استارتاپ در ایران
محمد کرمانی مدیرعامل فضای کار اشتراکی آبی سفید اصفهان، در مورد هزینه‌های راهاندازی استارتاپ در سال 1402 به تجارت‌نیوز می‌گوید: به این صورت در نظر بگیرید که برای راه اندازی یک استارتاپ حداقل باید 5 نیرو استخدام کرد.
البته اگر یک استارتاپ در ابتدای مسیر باشد، فعلا می‌توان هزینه‌های استخدام نیروی دیجیتال مارکتر را در نظر نگرفت اما بعد از چند ماه به این نیرو هم نیاز خواهد داشت. برای هر کدام از این 5 نفر هم حداقل باید 20 میلیون تومان دستمزد در نظر بگیرید.
کرمانی همچنین اشاره می‌کند که پروژه‌های استارتاپی معمولا 18 ماهه در نظر گرفته می‌شوند. او معتقد است که طی این 18 ماه هر بنیان‌گذاری باید تا یک میلیارد و 800 میلیون تومان برای دستمزد منابع انسانی هزینه کند. همچنین تا 400 میلیون تومان نیز برای هزینه‌های دیگر نیاز دارد. البته این هزینه‌ها مربوط به شهرهای بزرگ است و در مورد تهران باید بین 20 تا 30 درصد بیشتر در نظر گرفت. در نهایت اینکه یک استارتاپ برای 18 ماه نخست، حداقل به دو میلیارد و 200 میلیون تومان نیاز دارد.
راهاندازی استارتاپ در ایران تا یک هشتم کاهش یافته است
اما در سطح جهان چه میزان سرمایه از طرف شتابدهندهها به استارتاپ‌ها تزریق می‌شود؟ کرمانی در این باره می‌گوید: در دنیا، شتابدهندهها بین 20 تا 25 هزار دلار سرمایه در مرحله پری سید preseed به استارتاپ‌ها تزریق می‌کنند. اگر این مقدار را با دلار 50هزار تومان حساب کنیم، چیزی حدود یک میلیارد تومان می‌شود.
اما رقم شتابدهنده‌های داخلی با این عدد فاصله زیادی دارد و حداقل نیم میلیارد تومان کمتر از سطح جهانی است.
بنیان‌گذاران ایرانی بعد از 6 ماه شتابدهی، معمولا با کمبود سرمایه نقدی مواجه می‌شوند و در اکثر موارد شکست می‌خورند چون سرمایه‌ای برای ادامه کار ندارند. کاهش سرمایه‌گذاری در این حوزه موجب شده تا میزان راهاندازی استارتاپ در ایران نسبت به دو سه سال پیش، تا یک هشتم کاهش یابد.
این فعال حوزه استارتاپی همچنین اضافه می‌کند: مشکل بزرگ‌تر این است که منابع انسانی ماهر به دلیل دستمزدهای پایینی که از کسب‌وکارهای نوپا دریافت می‌کنند، به تریدکردن و گرفتن پروژه خارجی مشغول می‌شوند و در نهایت هم مهاجرت می‌کنند. بنابراین اصولا استعدادهای ایرانی به خاطر شرایط موجود و کمبود سرمایه و مشکلات زیرساختی، در کشور نمی‌مانند و به جای راهاندازی استارتاپ از کشور خارج می‌شوند.
آیا هنوز استارتاپ راهاندازی می‌شود؟
یکی از روش‌های تامین مالی برای استارتاپ‌ها، حضور در شتابدهنده‌هاست؛ از سال 92 که راهاندازی استارتاپ در کشور رونق و شدت بیشتری گرفت، شتابدهندهها تا 30 میلیون تومان سرمایه در اختیار استارتاپ‌ها قرار می‌دادند. طی سال‌های اخیر این رقم افزایش یافته و حالا بین 250 تا 500 میلیون تومان متغیر است. این رقم هم منابع نقدی را در برمی‌گیرد و هم خدمات و فضای فیزیکی و غیرنقدی را.
محمد گروه‌ای، مدیر پورتفوی هم‌آوا در گفتگو با تجارت‌نیوز اعلام کرد که طی چند سال اخیر به دلایل سیاسی و اقتصادی و نبود فضای کارآفرینی، مهاجرت نیروی کار متخصص افزایش یافته است. به همین ترتیب میزان مراجعه استارتاپ‌ها به شتابدهندهها نیز روندی کاهشی را طی کرده است.
او در این باره گفت: «زمانی که نیروی کار دستمزد خود را با دستمزدهای کشورهای خارجی مقایسه می‌کند و اختلاف بسیار زیادی را می‌بیند، تصمیم می‌گیرد که به صورت پروژه‌ای برای شرکت‌های خارجی کار کند تا اینکه به همکاری با شرکت‌های داخلی با حقوق کم ادامه دهد.
شتاب‌دهنده هم‌آوا از 300 میلیون تا 500 میلیون تومان روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند. البته یک سوم از این مبلغ به‌صورت غیرنقدی یعنی در قالب تجهیزات و هزینه فضای کار به آن‌ها داده می‌شود.
مجید عظیمی، مدیر عملیات شتاب‌دهنده تریگ آپ نیز از روند کاهشی میزان مراجعه صاحبان ایده و استارتاپ‌ها در سال‌های گذشته چه از نظر کیفی و چه از نظر کمّی خبر داد و گفت: «در سال 1401 تریگ آپ تنها در 10 استارتاپ سرمایه‌گذاری کرده که این استارتاپ‌ها در استان‌های تهران و اصفهان و گلستان بوده‌اند.»
شتاب‌دهنده تریگ آپ نیز 200 تا 450میلیون تومان به‌صورت نقدی و غیرنقدی روی کسب‌وکارهای نوپا سرمایه‌گذاری می‌کند.
البته استارتاپ‌ها تنها از طریق شتابدهندهها تامین مالی نمی‌کنند. برخی از آن‌ها با سرمایه شخصی بنیان‌گذار یا سرمایه‌گذاران فرشته و صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر ادامه فعالیت می‌دهند. اما طی دو سه سال اخیر، روند سرمایه‌گذاری با رکود همراه بوده است و استارتاپ‌ها با بحران کمبود سرمایه مواجه هستند.
یعنی با اینکه سرمایه‌گذاری شتابدهندهها نسبت به سال‌های ابتدایی شروع به کار اکوسیستم استارتاپی تا ۱۷ برابر شده است اما به‌دلیل رکود تورمی، قطعی‌های مکرر اینترنت، فیلترینگ و… سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا برای سرمایه‌گذاران مقرون به صرفه نیست و الان اکوسیستم تقریبا در رکود سرمایه‌گذاری به سر می‌برد.
مهمترین اخبار مربوط به حوزه استارتاپ را در صفحه ا خبار استارتاپ تجارت‌نیوز تجارت‌نیوز دنیال کنید.
نظرات