سولیکو، مینو یا ایران خودرو/ غول بعدی زیست بوم فناورانه کشور کدام است؟

به‌گزارش تجارت‌نیوز، از زمانی که اکوسیستم استارتاپی یا زیست‌بوم فناورانه کشور متولد شد و جانی دوباره به اقتصاد دیجیتال داد، دغدغه تمامی بازیگران بخش خصوصی، دولتی، حاکمیتی، خصولتی و… اتصال بخش سنتی به فعالان این حوزه بود. همه این افراد در سخنرانی‌های خود دم از «حلقه مفقوده‌ای» در زنجیره ارزش اقتصاد دیجیتال می‌زدند و آن ورود نکردن بخش سنتی به این حوزه بود. سرمایه‌گذاران و فعالان بخش سنتی اقتصاد، اکوسیستم استارتاپی را یک شوخی می‌دیدند. 

زیست‌بوم فناورانه منتظر چه تحولاتی است؟

هنوز هم عده زیادی از فعالان بخش اقتصاد سنتی به اکوسیستم استارتاپی یا زیست‌بوم فناورانه دیجیتال به‌ طور جدی نگاه نمی‌کنند. زمانی که «علی انصاری» در یک همایش با حضور بازیگران استارتاپی با تمسخر گفت: این استارتاپ استارتاپ که می‌گویید کلاً چند؟ یا زمانی که در حین صحبت با VCهای فعال در این حوزه می‌فهمید که اعداد و ارقام سرمایه‌گذاری‌ها در این حیطه چقدر پایین است؛ می‌توان به این موضوع که چرا بخش سنتی بخت و اقبال خاصی به این زیست‌بوم نشان نمی‌دهد پی برد. واقعیت اینجاست که اقتصاد دیجیتال هنوز سهم بسیار ناچیزی در دنیا و ایران دارد، باز اگر در دنیا شرکت‌های نوآورانه در زیست‌بوم فناورانه در بورس حرف اول و آخر را می‌زنند یا ثروتمندان دنیا افراد فعال در این حوزه هستند، در ایران هنوز فرسنگ‌ها با این وضعیت فاصله داریم. شرکت‌های فناورانه ایرانی جایگاه خاصی در بورس و اقتصاد کشور ندارند و میلیاردرهای ایرانی از هر صنعتی هستند به جز فناوری. همه اینها دست به دست هم می‌دهد تا بتوانیم از دیدگاه فعالان اقتصاد سنتی به این اکوسیستم یا همان زیست‌بوم فناورانه که دوستش داریم نگاه کنیم و بفهمیم چرا می‌گویند کل این زیست‌بوم اندازه خط شربت پرتقال فلان برند مشهور حوزه نوشیدنی‌جات هم گردش مالی ندارد. 

تغییر نگاه بازیگران سنتی به زیست‌بوم فناورانه

با وجود تمام مشکلاتی که ذکر شد، بازیگران سنتی طی یکی دو سال اخیر سعی کرده‌اند این نگاه را عوض کنند و با نگرشی آینده‌بینانه به آن نگاه کنند؛ نگرشی درست که از الان باید زیرساخت‌های آن ایجاد شود. گروه صنعتی گلرنگ یکی از همین شرکت‌ها بود که در سال گذشته با قدرت وارد اکوسیستم استارتاپی کشور شد و توانست لقب اژدهای گلرنگ را به خود بگیرد. گلرنگ با صرف هزینه‌هایی که برای این گروه چندان هزینه‌های سنگینی به حساب نمی‌آید، توانست ستاره پرفروغ سال گذشته در اکوسیستم استارتاپی و زیست‌بوم فناورانه باشد. گلرنگ اولین گروه اقتصادی سنتی نیست که وارد دنیای فناورانه کشور می‌شود اما ورود پرسروصدایی داشته و جنس ورود متفاوتی از خود نشان داده است. همین هم می‌شود که بیشتر از سایرین به چشم می‌آید و نگاه‌ها را به سمت خود برمی‌گرداند.

از آن سو طی هفته‌های گذشته مصاحبه‌ای با مدیران مجموعه ماموت‌پلاس از رسانه‌ها منتشر و مشخص شد گروه صنعتی ماموت هم قصد ورود جدی به این حوزه را دارد. واقعیت اینجاست که ماموت سال‌ها پیش از طرف هلدینگ مکس به این فضا ورود کرده بود و به‌ نظر می‌رسد حالا با ایجاد ماموت‌پلاس قصد دارد این ورود را تثبیت کند یا سروصدای بیشتری تولید کند. هلدینگ مکس تا به امروز چندین مجموعه استارتاپی را به کشور معرفی کرده که به‌جز مجموعه «ازکی»، سایر این تیم‌ها شاید نتوانستند آن‌طور که باید موفق شوند. این اتفاق در حالی رخ داده که چندین سال از عمر هلدینگ مکس می‌گذرد و داشتن یک خروجی خیلی موفق طی این سال‌ها را نمی‌توان چندان کارنامه درخشانی به حساب آورد. به‌نظر می‌رسد گروه ماموت هم که رتق و فتق امور ورود به فضای استارتاپی را به هلدینگ مکس سپرده بود، حالا تصمیم جدیدی گرفته تا با ماموت‌پلاس کارهای بزرگ‌تری کند.

وب‌سایت ماموت‌پلاس از پروژه‌هایی که این تیم روی‌شان سرمایه‌گذاری کرده خبر نمی‌دهد و برعکس گروه گلرنگ حتی اعلام نکرده دنبال فعالیت در کدام حوزه و علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در چه شاخه‌ای از فناوری است. در مصاحبه مطبوعاتی مدیر این مجموعه تنها اعلام شده که آنها قصد دارند روی استارتاپ‌های early stage سرمایه‌گذاری کنند؛ موضوعی که تا حد زیادی با سیاست گلرنگ متفاوت است. باید گفت این سیاست نمی‌تواند باعث ایجاد یک میدان رقابت لااقل به این زودی‌ها بشود. از آن سو نباید فراموش کرد که اکوسیستم استارتاپی کشور جای خالی بسیاری دارد. در عمده حوزه‌های بازار تجارت الکترونیکی کشور تنها محدوده مشخصی از بازیگران مهم و مطرح وجود دارد و انحصار به‌ صورت ناخودآگاه در دستان یکسری شرکت‌ها قرار گرفته است. این موضوع اتفاق خوبی برای رشد این بازار نیست و حضور شرکت‌های سنتی مانند گلرنگ یا ماموت‌پلاس می‌تواند دست‌کم این قاعده را برهم بزند و یک بازار رقابتی ایجاد کند؛ بازاری که در نهایت به رشد تجارت الکترونیکی و همه بازیگران و خریداران خواهد انجامید.

یک میدان رقابت تازه

دغدغه‌ای که سال‌ها پیش در سخنرانی دولتمردان و بازیگران بخش خصوصی مطرح بود حالا دیگر یک دغدغه نیست و تبدیل به یک انتخاب برای بازیگران بخش اقتصاد سنتی کشور شده است. این بازیگران متوجه شده‌اند که باید آینده‌بینی خاصی برای بازار داشته باشند و بهتر است زیرساخت‌ها را از حالِ حاضر فراهم کنند. غیاب شرکت‌های فناورانه خارجی در کشور باعث شده مصرف‌کنندگان نهایی نتوانند از سرویس‌های بین‌المللی استفاده کنند اما از آن سو فرصت را برای بازیگران اقتصادی بیشتر فراهم کرده تا بدون رقبای جهانی بتوانند در این فضا فعالیت کنند. بار دیگر باید تاکید کرد این موضوع به نفع کاربران نیست اما واقعیتی است که در جامعه امروز رواج یافته و فعالان اقتصادی را به داشتن تحرک بیشتر برای فعالیت در این فضا (اقتصاد دیجیتال) تشویق می‌کند. 

آینده چطور خواهد شد؟

اگر تا دیروز ایرانسل و همراه اول در دنیای تجارت الکترونیکی آنلاین شرکت‌های غول شناخته می‌شدند، حالا زمین بازی عوض شده و بازیگران سنتی‌تری به میان آمده‌اند. آنها قصد ورود به میدان رقابت جدیدی دارند که تا پیش از این برایشان چندان مهم نبوده و به‌ نظر می‌رسد همین امروز هم برایشان اولویت خاصی ندارد. در واقع این شرکت‌های بزرگ با نگاهی به آینده دست به این اقدام زده‌اند و فعلاً در حال کاشت هستند و فرصت برداشت را به فرداهایی سپرده‌اند که تا چند سال آینده رقم خواهد خورد. ورود این بازیگران بزرگ می‌تواند مانع از ورود سازمان‌های دولتی و وابسته به حاکمیتی بزرگ به این اکوسیستم شود و این فایده را با خود به همراه داشته باشد که این شرکت‌ها به‌اصطلاح مصادره حاکمیتی نشوند، هرچند از نگاه برخی کارشناسان همین شرکت‌های بزرگ هم از اتصالات و ارتباطاتی برخوردارند اما در نهایت لباس اصلی‌ای که بر تن دارند یک لباس متعلق به بخش خصوصی است و شاید بتوان امیدوار بود که رقابت در آینده اکوسیستم استارتاپی، جذاب‌تر و هیجان‌انگیزتر باشد.

از نظر نگارنده حالِ حاضر فرصت مناسبی است که این سوال را از خود بپرسیم که پس از گروه صنعتی گلرنگ و گروه ماموت، بازیگر بعدی چه کسی خواهد بود؟ آیا به‌ عنوان مثال گروه سولیکو که چندان با این فضا غریبه نیست به میدان خواهد آمد یا شرکت سنتی دیگری، مثلاً گروه مینو، تصمیم به حضور در این فضا خواهد گرفت؟ شما چه فکر می‌کنید؟