چگونه گمرک‌های پیشرفته دنیا را پشت سر گذاشتیم؟

كسب رتبه نخست در محور پرترددترين مسير ترانزيت مواد مخدر، براي كشوري كه در مقايسه با كشورهاي پيشرفته دنيا، مجهز به ابزارهاي هوشمند كشف هم نيست، حتما دستاورد بزرگي است؛ خصوصا آنكه اين دستاورد ظرف مدت كوتاهي به‌دست آمده باشد و در كشورهايي كه تنه‌به‌تنه ايران در مبارزه با ترانزيت مواد مخدر رقابت مي‌كنند، راه درازي آمده باشند. حالا اين كشورها در رتبه‌بندي جهاني از ايران جا مانده‌اند.

به گزارش تجارت‌نیوز به نقل از گمرک ایران، تازه‌ترین گزارش دفتر اطلاعات منطقه‌ای سازمان جهانی گمرک (RILO) نشان مي‌دهد كه گمرک ایران در کشف انواع مواد مخدر رتبه نخست را کسب کرده است. اين خبرهفته گذشته روي خط اخبار خبرگزاري‌هاي دنيا قرار گرفت. آنچه كسب اين رتبه را حائز اهميت كرده، مبارزه و کشف انواع مواد مخدر سنتی و صنعتی، قرص‌های مخدر و روان‌گردان‌ها و پیش‌سازها است. طبق گزارش سازمان جهاني گمرك، کشورهای هنگ‌کنگ، ژاپن و نیوزلند در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

مقام اولی گمرک براساس اعلام سازمان جهانی گمرک دستاوردی بزرگ برای دولت یازدهم به‌شمار می‌رود، چراکه گمرک ایران در حال بازپس‌گیری رتبه‌های از دست رفته طی سال‌های گذشته است.

این دستاورد می‌تواند نتیجه تغییر نگاه مدیریتی در گمرک و البته اعتماد دولت یازدهم به گمرک به‌شمار آید. سامانه‌های الکترونیکی و تجهیزات کنترلی پیشرفته هم به کمک گمرک آمدند.

تعداد ایکس‌ری‌های گمرک در دولت یازدهم از 5 دستگاه به 12 دستگاه رسید و تعداد سگ‌های موادیاب هم از 7 قلاده به 21 قلاده افزایش یافته است. البته نمی‌توان نقش نیروی انسانی آموزش دیده با حضور در کلاس‌های جهانی، تبادل اطلاعات و ارتقای همکاری‌های بین‌المللی گمرک را هم نادیده گرفت.

مواد مخدر و ترانزيت این مواد بزرگ‌ترين حجم تجارت سياه را در دنيا به خود اختصاص مي‌دهند. در آخرین برآوردهای صورت گرفته این فرآیند پنهان، حدود 2 تا 5 درصد از کل تولید ناخالص داخلی جهانی (GDP) بوده كه رقمی بین 800 میلیارد دلار تا 2 تریلیون دلار را شامل می‌شود. موضوعي كه مبارزه با آن، كار سخت و دشوار است. مثلث طلايي یا هلال طلایی، اصطلاحی است كه براي مناطق تولیدکننده اصلی تریاک در آسیا كاربرد دارد. منطقه‌اي در همسایگی ایران که به خاطر شباهت با هلال ماه به این نام خوانده می‌شوند.

در سال ۱۹۹۱، افغانستان بزرگ‌ترین تولیدکننده تریاک در جهان بود و بعد از آن میانمار، که بخشی از مثلث طلایی است، قرار داشت. اگرچه پیدایش تقاضای جدید مصرف در منطقه اقیانوسیه و جنوب شرق آسیا که قبلا مواد مصرفی خود را از تولیدات منطقه مثلث طلایی تامین می‌کردند، سبب شکل‌گیری مسیرهای جدید از جنوب افغانستان شده، اما هنوز هم اين منطقه پرترددترين منطقه ترانزيت مواد مخدر در جهان است. از همين‌رو، در ميان اين هلال به‌دست آوردن اين مقام كار آساني نيست.

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که از منظر ارزش اقتصادی حدود 93 درصد از تجارت بین‌المللی مواد مخدر را پیش‌سازها تشکیل می‌دهند. پیش‌سازها محرک‌هایی همچون هروئین، کاکوئین و متاآمفتامین‌ها را تشكيل مي‌دهند كه پیش‌ساز تولید هرویین محسوب مي‌شوند. بنابراين شناسايي آن‌ها كار آساني نيست.

در سال‌هاي گذشته كشورهايي كه در مسير مبارزه با مواد مخدر جلوتر از ايران حركت كرده بودند و حائز رتبه بودند، به دليل مجهزبودن به آزمايشگاه‌هاي پيشرفته و دستگاه‌هاي ايكس‌ري مدرن بودند. هنوز هم آن‌ها به لحاظ تجهیزات کنترلی ورود و خروج كالاها به كشورشان از ايران جلوترند، اما ايران با امكانات محدود خود و فقط با سازمان‌دهي نيروها توانست جاي آنها را در رتبه‌بندي جهاني بگيرد.

هر چند بايد متذكر شد كه قاچاق و ترانزیت مواد جديد پیش‌ساز به سمت کشورهای تولیدکننده هرویین در جهان و مناطق استقرار لابراتورهای تولید مواد مخدر نشان از وجود شبکه‌های مافیایی و سازمان‌یافته در زمینه تامین مواد شیمیایی اولیه برای تولید مواد مخدر و روان‌گردان پرخطر در دنیا دارد.

مقام اولی با تجهیزات جدید

از آنجا كه بخشی از محموله‌ها از مسیر سبز (گمركي) می‌گذرند؛ از همين‌رو اگر دستگاه‌هاي مجهزي مثل ایکس‌ری وجود نداشته باشد، مي‌توان گفت امكان کنترل بسیار سخت است. زيرا نیروی انسانی نمی‌تواند داخل کامیون را اسکن کند.