خانه رویایی خود را پرینت بگیرید و در آن زندگی کنید!

اگر صدسال پیش به یک معمار می‌گفتید که در آینده خانه‌ها بر روی هم قرار می‌گیرند و هر خانواده در یک خانه 50 تا 100 متری زندگی می‌کند، احتمالا حرف شما را باور نمی‌کرد. چیزی که امروز به آن خانه می‌گوییم با خانه‌های قدیمی خیلی فرق می‌کند. سرویس‌های بهداشتی به داخل خانه آمده‌اند. آشپزخانه و سالن پذیرایی با هم ترکیب شدند. قسمت‌های زیادی از خانه مثل انبار و زاویه دیگر وجود ندارند. حالا وقتی به خانه‌های دوران قاجار سر می‌زنیم، نمی‌توانیم تصور کنیم که مردم گذشته چطور در این خانه‌های بزرگ زندگی می‌کردند؟ چطور آن را تمیز می‌کردند؟ چطور در زمستان انرژی لازم برای گرم کردن خانه فراهم می‌شد؟

به همین ترتیب خانه در آینده چیزی متفاوت از تصور امروز ما خواهد بود. خانه‌هایی هوشمند که دقیقا بر اساس نیاز کاربر طراحی می‌شوند. در مقایسه با خانه‌های قدیمی و خانه‌های آینده، حتی شاید بتوانیم بگوییم خانه‌های محقر و تاریک تهران در زمان حال، بدترین وضعیت ممکن برای مسکن هستند.

تحول از ابتدا تا انتها

صنعت مسکن در آینده در پنج جبهه متحول می‌شود. 1) طراحی. 2) ساخت. 3) سرویس. 4) تغییر و تعمیر. 5) تخریب.

طراحی

1) در آینده برای طراحی خانه‌ها از حجم زیادی اطلاعات که از تعداد زیادی کاربر جمع شده استفاده می‌کنند. هوش مصنوعی می‌تواند بهترین طراحی، متناسب با نیاز هر کاربر را شناسایی کند. با بهینه کردن کامل فضای خانه، می‌توانیم در زمین‌هایی کوچک‌تر، خانه‌هایی راحت‌تر و کارآمدتر بسازیم.

ساخت

2) به کمک فناوری‌هایی مانند چاپگر سه‌بعدی، ریزربات‌های سازنده، مواد هوشمند و مواد حافظه‌دار کار ساخت خانه متحول خواهد شد. ممکن است خانه در یک ساعت پرینت شود. یا طی صدسال آرام‌آرام با رشد طبیعی مواد ساختمانی، رشد کند و پیش برود. چیزی شبیه به پیشرفت لانه مورچه‌ها و موریانه‌ها.

سرویس

3) سرویس‌دهی خانه در آینده تغییر می‌کند. ساکنین با خانه خود در ارتباط خواهند بود. مقدار نور ورودی، دمای هوا، رطوبت، مقدار نویز نفوذی به داخل، و حتی ابعاد فضاهای تخصیص‌یافته، متناسب با نیاز کاربر تغییر می‌کند. مثلا شاید شب‌ها به اتاق بزرگ‌تر و روزها به سالن پذیرایی بزرگ‌تر نیاز داشته باشیم. در حال حاضر این ابعاد ثابت و غیرقابل تغییر هستند.

پادهاوس‌ها دیگر دخمه‌هایی تنگ و تاریک نیستند که به شان انسانی اهانت کنند.

تعمیر

4) شاید دلتان بخواهد رنگ اتاقتان را عوض کنید، جای یک دیوار را تغییر دهید یا بر روی یک دیوار پنجره بگذارید. این کار وقت، انرژی و هزینه زیادی می‌گیرد. برای همین معمولا از خیر این بازسازی‌های جزئی می‌گذریم. اما در آینده می‌توانیم در چند دقیقه وضعیت خانه را تغییر دهیم و اگر خوشمان نیامد، همه‌چیز را به آخرین نسخه ذخیره‌شده برگردانیم.

تخریب

5) امروزه تخریب خانه‌ها کاری زمان‌بر و تاحدی خطرناک است. همچنین در بلایای طبیعی مثل آتش‌سوزی یا زلزله، تخریب می‌تواند کشنده باشد. اما در آینده به‌سادگی می‌توانیم خانه‌ها را جمع‌آوری کنیم و در جای دیگری قرار دهیم.

سوال اینجا است که در این پنج حوزه، چه تحولاتی رخ می‌دهد؟

پادهاوس، یک گزینه جدی

امروزه پادهاوس‌ها در سراسر دنیا طرفداران خود را پیدا کرده‌اند. در هنگ‌کنگ مردم زیادی در این خانه‌های کوچک زندگی می‌کنند. این آلونک‌ها از فضاهای فراموش‌شده شهری بهره می‌برند تا مردم با توان مالی کم‌تر بتوانند جایی نزدیک به محل کار یا تحصیلشان ساکن شوند. این اتفاق از بار ترافیکی کم می‌کند. مثلا در تهران، یک دانشجوی شهید بهشتی هرروز از کرج به ولنجک می‌رود تا سر کلاس حاضر شود. طبیعی است که او نتواند در آن منطقه خانه بگیرد. اما یک پادهاوس 6 متری می‌تواند خوابگاهی امن برای او باشد.

امروز این پادهاوس‌ها در ابتدایی‌ترین شکل خود قرار دارند. زندان‌هایی بدون پنجره، بدون شیرآب و بدون فضاهای تفکیک‌شده. اما طراحان، معمارها و مهندسین نهایت تلاششان را می‌کنند تا کیفیت زندگی را در یک مکعب 3×3×3 متری حداکثر کنند. بعید نیست در آینده‌ای نه‌چندان دور ما قادر باشیم در مدت‌زمانی کوتاه یک فضای کوچک اما کارآمد چاپ کنیم. حتی شاید روزی بیشتر مردم به سمت این خانه‌ها کشیده شوند. حتی اگر این پادهاوس‌ها جای آپارتمان‌های امروزی را نگیرند، در مواقع اضطراری (مثل زلزله یا موج سرما) می‌توانند زندگی جمعیت زیادی را نجات دهند.

خانه‌ای به سبک آیفون

وقتی استیو جابز می‌خواست اولین نمونه از آیفون را معرفی کند، به کیبوردهای پلاستیکی و ثابت تلفن‌های هوشمند حمله کرد. او باور داشت که کلیدهای لازم برای هر اپلیکیشن باید متناسب با نیاز آن تغییر کنند. تمام دکمه‌ها از روی گوشی حذف شدند و یک صفحه بزرگ قابل‌لمس جای تمام دکمه‌های آزاردهنده قبلی را گرفت. چرا این اتفاق در مورد خانه‌های ما نیفتد؟ خانه‌هایی که هیچ بخش اضافه‌ای ندارد و هر قسمت متناسب با نیاز شکل می‌گیرد و بعد از استفاده از بین می‌رود. اما چطور؟

یک خانه بیست‌متری در اختیار شما است. می‌خواهید غذا درست کنید. شکل خانه تغییر می‌کند، وسایل موردنیاز از زمین یا از دیوار خارج می‌شوند. همه‌چیز آماده می‌شود برای آشپزی شما. آشپزخانه‌ای به مساحت بیست‌متر. بعد از آن می‌خواهید در سالن پذیرایی غذایتان را میل کنید. همه‌چیز تغییر می‌کند تا محیطی مناسب غذا خوردن شکل بگیرد. بعد همین محیط بیست‌متری به حمام تبدیل می‌شود. وقتی دوش گرفتید، تخت خواب شما شکل می‌گیرد و اتاق‌خوابی بزرگ و راحت به مساحت بیست‌متر خواهید داشت.

در حال حاضر تمام این بخش‌ها (درست مثل کیبوردهای پلاستیکی) همیشه حضور دارند. حتی وقتی به آن‌ها نیاز نداریم. برای همین باید حمام‌ها و اتاق‌های کوچک (شبیه به دکمه‌های کوچک کیبورد) را تحمل کنیم. 100 متر خانه داریم اما جای کافی برای هیچ‌چیز در اختیار ما نیست. در آینده این خانه 100 متری می‌تواند درست مثل خانه‌های بزرگ و جادار قدیمی به ساکنینش سرویس بدهد.

فضای بیکار شهری و مردم بی‌خانمان

هر شهر یک ظرفیت مشخصی دارد. مثلا وقتی ساعت 1 شب در تهران رانندگی می‌کنیم، از شهر خوشمان می‌آید. جای پارک، فضای کافی در خیابان و شهری بدون ترافیک، بدون صدای بوق و عبور نابهنگام عابران پیاده. نیمه‌شب این اتفاق می‌افتد چون بار تحمیل‌شده بر شهر خیلی کوچک‌تر از ظرفیت آن است. اما در دو ساعت شلوغ (ساعت 8 صبح و ساعت 5 عصر) تهران نمی‌تواند بار شهری را تحمل کند و به آستانه شکست می‌رسد. شهر ایده‌آل شهری است که در شلوغ‌ترین ساعت، دو برابر بار تحمیل‌شده ظرفیت داشته باشد.

اینترنت فقط به وسایل خانه محدود نمی‌شود، خود خانه‌ها در آینده متصل خواهند بود.

اما حتی همین تهران کم‌ظرفیت، ساعاتی از شب ظرفیت خالی دارد. درست زمانی که افراد بی‌خانمان به یک سرپناه نیاز دارند و پرسه در شهر می‌تواند برایشان خطرناک باشد. به‌خصوص وضعیت می‌تواند برای زن‌ها و بچه‌ها حیاتی‌تر باشد. پادهاوس‌ها و سازه‌های موقت که در چند دقیقه بنا می‌شوند صبح قبل از اعمال بار از سطح شهر جمع می‌شوند می‌توانند به این افراد کمک کنند. این خانه‌ها در فضاهای بی‌کاربرد مثل پیاده‌روهای پهن، پارکینگ‌های خالی، پارک‌ها و در فضای بین آپارتمان‌ها بنا می‌شوند.

خانه‌های خوداصلاحگر

گفتیم که هوش‌مصنوعی، بیگ‌دیتا و یادگیری ماشینی می‌تواند مفهوم خانه را متحول کند. همچنین گفتیم که امکان دارد فضای خانه متناسب با نیاز شما تغییر کند. مثلا در زمان مطالعه نور طبیعی زیادی را به خانه هدایت کند و شب‌هنگام خانه در تاریکی و سکوت فرو برود. این موضوع در خانه‌های بزرگ‌تر هم می‌تواند رخ بدهد. اما خانه‌های امروز یک مشکل اساسی بزرگ دارند. آن‌ها سلیقه معمار را به شما تحمیل می‌کنند. مثلا معماری که فکر می‌کرده شما به آشپزخانه‌ای بزرگ و اتاق‌هایی فراخ نیاز دارید اما سالن‌پذیرایی آن‌قدرها به کارتان نخواهد آمد. بعد این که خانه طراحی شد، دیوارها سر جای خود خشک می‌شوند و تا سال‌ها به همان شکل باقی می‌مانند.

اما خانه‌های آینده مسیر حرکت هر روز شما را متوجه می‌شوند. در هر خانه‌ای فضاهایی مرده وجود دارد که در طول 10 سال حتی یک‌بار پایتان را آنجا نمی‌گذارید. این فضاها جز متراژ خانه هستند، اما از کارایی محیط کم می‌کنند. دیواری که هر هفته چند بار پایتان به آن می‌خورد. مانعی که همیشه موقع رفتن به حمام مسیرتان را طولانی می‌کند. دری که اگر کمی آن‌طرف‌تر بود خیلی بهتر می‌شد. خانه شما در آینده تمام این مسیرها را می‌فهمد و خود را اصلاح می‌کند تا بهترین شرایط برای استفاده شما فراهم شود.

این تغییرها ناگهانی نیستند. بلکه رفته‌رفته و تدریجی پیش می‌روند. شاید حتی متوجه نباشید، اما بعد از یک سال آپارتمان شما راحت‌تر و دوست‌داشتنی‌تر از روز اول می‌شود. چون به‌خوبی شما را می‌شناسد و می‌داند در هر لحظه چه می‌خواهید. در آینده این شما نیستید که با خانه انس می‌گیرید، بلکه خانه است که به بودن شما عادت می‌کند!

شایداین طور باشد، شاید هم نه!

ایده پادهاوس‌های محقر و آپارتمان‌های پویا یک پیش شرط اساسی دارد. که در آن سال‌ها ما در شهر ساکن باشیم. اما چرا باید زندگی در شهر را انتخاب کنیم؟ در قدیم می‌گفتیم سینما، کار، دوست، تفریح، بازار و پیشرفت در تهران است و بس. اما امروزه دیگر همه‌چیز در تهران قفل نمی‌شود. شما در روستایی در گیلان می‌توانید فیلم‌های سینمایی روز جهان را ببینید. در شرکتی چینی برنامه‌نویس باشید. با دوستانتان که در هامبورگ هستند گفت‌وگو کنید و در سکوت و آرامش به مطالعه و پیشرفت بپردازید.

چرا باید شهر را تحمل کنید، اگر بتوانید به یک منطقه خوش‌آب‌وهوا بروید و خانه و وسایل زندگی خود را در کم‌تر از یک روز چاپ کنید، اگر با اینترنت بسیار سریع بتوانید با تمام دنیا در ارتباط باشید و اگر تمام نیازهای شما به طور کامل برآورده شود؟ به انی‌موجی‌های اپل فکر کنید. وقتی حرکات شما به‌صورت یک شکلک متحرک در می‌آید. چه می‌شود اگر روزی حرکات شما به‌طور کامل اسکن و حضوری مجازی از شما در جلسه کاری مجسم شود. در آن صورت چه کسی زندگی در پادهاوس بدون پنجره را انتخاب می‌کند؟ تمرکززدایی از شهرها و بازگشت آدمیزاد به جنگل، می‌تواند سناریوی صنعت مسکن در آینده را 180 درجه متفاوت کند.