انتقال آب از دریای عمان به سیستان چقدر منطقی است؟

سیستان و بلوچستان اگرچه روزگاری با تکیه بر منابع سرشار آبی و سایر عوامل، لقب بام غله ایران را دریافت کرده است، اما اکنون به شدت با بحران کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند.

به گزارش تجارت‌نیوز ، سوم تیرماه امسال 43 نفر از نمایندگان ملت طرحی را به نام «طرح انتقال آب از دریای عمان به سیستان و بلوچستان» به مجلس شورای اسلامی ارائه داده‌اند.

هدف از این طرح رفع مشکلات ناشی از کمبود آب مناطق مختلف استان سیستان و بلوچستان از طریق شیرین‌سازی و انتقال آب دریا به مناطق بحرانی استان با اولویت زاهدان و زابل عنوان شده است.

بازوی پژوهشی مجلس در گزارش جدید خود طرح فوق را از جنبه‌های «اهمیت موضوع»، «فنی»، «حقوقی و بودجه‌ای» مورد بررسی قرار داده است. در این گزارش در ابتدا با توجه به شرایط حاکم بر سیستان و بلوچستان بر اجرا شدن این طرح تاکید شده است.

بازوی پژوهشی مجلس می‌نویسد: ورود آب از اين كشور به رودخانه هيرمند در طولانی‌مدت با عدم قطعيت‌های فراواني روبه‌رو خواهد بود. به‌طوری كه درحال حاضر با قطع جريان آب رودخانه هيرمند تالاب‌های هامون (سه تالاب هامون هيرمند، هامون پورك و هامون صابري) تقريبا به طور كامل خشك شده‌اند و علاوه بر مشكلات معيشتی كه برای مردم منطقه رخ داده است، مشكلات زيست محيطی عديده‌ای از جمله بروز طوفان‌های گردوخاك را برای مردم منطقه رقم زده است.

آنگونه که گزارش فوق تاکید کرده مشکل آب در مرزهای شرقی می‌تواند در نهایت منجر به خالی شدن مرزها از سکنه و بروز مشکلات امنیتی شود. در این گزارش بر استفاده از ظرفیت آب‌شیرین‌کن برای تامین آب سیستان و بلوچستان تاکید شده است.

بازوی پژوهشی مجلس در این راستا می‌نویسد: در حال حاضر كشورهای حاشيه خليج فارس و از جمله عربستان سهم بالايی از شيرين‌سازي آب دريا را به خود اختصاص داده‌اند. درحالی‌كه سهم ايران در اين زمينه تنها 2 درصد است.

این گزارش تاکید می‌کند که براساس قانون برنامه پنجم باید حداقل 30 درصد از آب آشامیدنی مردم مناطق جنوبی کشور باید از طریق آب‌شیرین‌کن تامین شود.

اما گزارش مذکور به لحاظ فنی، طرح مورد نظر را دارای ایراداتی دانسته است. از جمله آنکه در متن طرح به حجم آب مورد نیاز جهت شیرین‌سازی و انتقال اشاره نشده است. همچنین مبدا و مقصد خاصی برای انتقال آب در نظر گرفته نشده است. از طرفی مسیر و نحوه انتقال آب نیز در طرح مشخص نشده است. بنابراین نمی‌توان هزینه‌های طرح را نیز برآورد کرد.

بازوی پژوهشی مجلس در بخش دیگری از ایرادات فنی خود به طرح مذکور می‌نویسد: موارد مصرف آب در متن طرح مشخص نشده است. انتقال آب مي‌تواند با هدف تامين آب در بخش شرب، كشاورزي، صنعت و يا محيط زيست انجام پذيرد. لذا لازم است در متن طرح به موارد مصرف و هدف از انتقال آب اشاره شود.

در نهایت گزارش مذکور در ایراد فنی دیگری به طرح انتقال آب می‌نویسد: در متن طرح، ابتدا به انتقال و سپس به شيرين‌سازي آب اشاره شده است، درحالي كه قاعدتا در طرح‌هاي مشابه، ابتدا شيرين‌سازي و سپس انتقال آب انجام مي‌گيرد.

اما گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد محدودیت‌های بودجه‌ای این طرح می‌گوید: درحال حاضر بودجه‌هاي عمراني كشور بسيار محدود بوده و احتمالا در سال جاري نيز محدودتر خواهد شد. بنابراين با توجه به هزينه‌هاي بسيار بالاي طرح‌های انتقال آب، به نظر ميرسد كه اجراي طرح‌های اينچنيني به لحاظ بودجه‌ای با مشكلاتی مواجه خواهد بود.