داستان فاجعه ارز ‌۴۲۰۰ تومانی، این قسمت لاستیک!

وضعیت اقتصاد کشور در این روزها به گونه‌ای است که در ابتدا کالایی چند روز کمیاب می شود و بعد با قیمتی چند برابر در اختیار مردم قرار می‌گیرد. دیروز از کره نوشتیم و امروز می‌خواهیم درباره لاستیک بنویسیم. لاستیکی که این روزها در بازار با دو قیمت آزاد و دولتی وجود دارد.

به گزارش تجارت‌نیوز ، قیمت لاستیک آزاد نسبت به سال قبل چند برابر شده و برای خرید لاستیک با قیمت مصوب هم که بیش از 50 درصد نسبت به سال گذشته گران شده، باید در سایت ثبت نام کرد و چندین ماه در نوبت ماند یا از نیمه‌های شب پشت در نمایندگی‌ها در صف خوابید به امید این که شاید بتوانی لاستیک تهیه کنی و معمولا به دلیل محدود بودن سهمیه نمایندگی‌ها این اتفاق برای همه رخ نمی‌دهد. روز گذشته هم ویدئویی از همین اتفاقات در فضای مجازی منتشر شد که گوشه‌‌ای از این آشفته بازار را نشان می‌داد. با نگاهی به دلایل کمیاب شدن کالاها و بعد گرانی آن، نقش پر رنگ دلار 4200 تومانی را می توان در این آشفتگی‌ها دید و به نظر می‌رسد این اتفاقات پس‌لرزه همان دلار 4200 باشد که یک شبه وارد اقتصاد کشور شد و ریشه تولید را به نوعی خشکاند و بسیاری را یک شبه به ثروت‌های هنگفت رساند. این دلار 4200 باعث شد در بسیاری از کالاها، واردات سود بیشتری برای وارد کننده داشته باشد به همین دلیل واردات جای تولید را گرفت و حالا از هر کدام از این محصولات اگر دلار 4200 را حذف کنند، قیمت آن سر به فلک می‌کشد. امروز با هم نقش دلار 4200 را در لاستیک می‌بینیم.

لاستیک 2 نرخی در بازار

فارغ از قیمت لاستیک وارداتی که این روزها عموما با نرخ دلار و نوسانات آن قیمت‌گذاری می‌شود و مصرف‌کننده نیز چاره‌ای جز گردن نهادن به قیمت‌های آن ندارد؛ لاستیک تولید داخل نیز همزمان با قیمت‌های نجومی لاستیک وارداتی، «مجوز افزایش قیمت» را دریافت کرده است. ابتدا در فروردین امسال، با موافقت سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، قیمت مصوب انواع تایر تولید داخل کشور 30 درصد افزایش یافت و به فاصله یک ماه، به قیمت مصوب لاستیک داخلی 25 درصد دیگر افزوده شد بنابراین می‌توان گفت در شش ماه گذشته، قیمت لاستیک در بازار کشور به‌طور رسمی تا ۵۵درصد افزایش یافته است؛ اما این افزایش برای نرخ دولتی است و همان طور که پیش از این گفتیم،خریدنش دردسرهای خودش را دارد. در بازار آزاد اما افزایش قیمت ها کمی بیشتر است و برای هر حلقه باید بین 150 تا 300 هزار تومان بیشتر پرداخت کرد. وضعیت لاستیک هم این روزها شبیه ارز چند نرخی شده و مانند هر کالای چند نرخی، رانت بالایی را نصیب برخی دلالان و واسطه‌ها و حتی نمایندگی‌های فروش لاستیک کرده است.

چرا گران شد؟

دبیر کانون انجمن‌های صنفی کامیون‌داران هم گفته است: «متاسفانه از ابتدای سال تا کنون قیمت لاستیک سه برابر شده است و برخی از سایزها هم در بازار موجود نیست. لاستیک از اردیبهشت ماه با دستور دولت از ارز دولتی به ارز نیمایی تغییر وضعیت و گروه داد و در حال حاضر هم نرخ ارز نیمایی بین 20 تا 21 هزار تومان است در صورتی که لاستیک تا چند ماه گذشته با ارز دولتی چهار هزار و 200 تومانی به دست مصرف کننده می‌رسید.»

کارشناسان حذف دلار 4200 تومانی از واردات این کالا را یکی از مهم‌ترین دلایل گرانی لاستیک می‌دانند. برخی هم چون از این به بعد لاستیک با ارز نیمایی و آزاد وارد می‌شود، تلاطم قیمت ارز را دلیل گرانی اعلام کرده‌اند. البته کاهش تولید هم در سال‌های اخیر به دلیل واردات بی‌رویه نقش به‌سزایی در این گرانی دارد هر چند بر اساس ویدئویی که توسط خبرگزاری صداوسیما منتشر شده، انبارهای بزرگی در تهران میلیون‌ها حلقه لاستیک را در خود جای داده اند و برخی به هوای گران‌تر شدن لاستیک آن ها را احتکار کرده‌اند که به نظر می‌رسد باید سازمان‌های نظارتی به این موضوع ورود کنند.

میزان لاستیک مورد نیاز کشور

مدیرکل نظارت بر کالاهای غیرفلزی سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان در گفت و گو با رادیو اقتصاد، نیاز لاستیک کشور را سالانه 350 هزار تن اعلام کرد که از این میزان ۱۹۰ هزار تن مربوط به تایرهای سبک شامل سواری و وانتی و ۱۶۰ هزار تن دیگر هم مربوط به تایرهای سنگین شامل باری، اتوبوسی، راهسازی و صنعتی می‌شود. در همان گفت و گو مولاخواه تولید داخل را در ۱۰ ماه اول سال 98 چهار هزار تن معادل یک میلیون و ۷۸۰ هزار حلقه تایر در کشور بیان کرده که نسبت به تولید در سال 96 رقم بسیار کوچکی است.

نقش دلار 4200 در کم شدن تولید

این روزها روی هر کالایی که گران شده، دست بگذاریم به ارز 4200 تومانی می‌رسیم. از سال‌هایی که لاستیک کشورمان به بیش از 25 کشور جهان در سه قاره صادر می‌شده، زمان زیادی نگذشته است. سال 1396 لاستیک تولید ایران به قدری بود که بیش از 70 درصد تایر سبک نیاز داخل را تامین می‌کرد و به کشورهایی در قاره‌های مختلف هم صادر می‌شد اما از سال 97 و ورود ارز 4200 به بازار لاستیک، تولید در کشور روز به روز کاهش یافت و کارخانه‌ها، موتورهای خود را خاموش کردند.

یک کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: «بعد از اعتراض کامیون‌داران، دولت در مهر سال 1397 تصمیم به کاهش تعرفه واردات و اختصاص دلار 4200 تومانی به واردات تایر گرفت که این اتفاق باعث افزایش بی‌رویه واردات لاستیک‌های عمدتا چینی به بازار شد و تولیدکنندگان این نوع محصولات را مجبور به کاهش تولید کرد.» واردات تا حدی زیاد شد که بنا بر آمار، واردات تایر در سال 98 افزایش 100 درصدی داشت و به رقم بی‌سابقه 200 هزار تن رسید.یعنی ارز 4200 تومانی باعث شد واردات تایر مانند واردات کره، سود بیشتری برای برخی تولیدکنندگان داشته باشد به همین دلیل رفته رفته ظرفیت تولید داخل کاهش یافت تا جایی که تولید لاستیک در کشور به 50 درصد ظرفیت خود رسید.

منبع: روزنامه خراسان