خطر شکست بیخ گوش صندوق توسعه ملی / چرا دولت از گذشته درس نمی‌گیرد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، پس از تجربه ناموفق حساب ذخیره ارزی که با هدف ثبات در میزان استفاده از عواید ارزی حاصل از فروش نفت تاسیس شده بود، در سال ۱۳۷۸ صندوق توسعه ملی تاسیس شد. هدف این صندوق که از دی ماه سال ۱۳۹۰ فعالیت خود را شروع کرده است، تبدیل بخشی از عواید ناشی از فروش منابع طبیعی به ثروت‌های ماندگار، مولد و سرمایه‌های اقتصادی و حفظ سهم نسل‌های آینده از این منابع است.

با این وجود به نظر می‌رسد که صندوق توسعه ملی در این هدف ناموفق بوده و به عقیده رئیس هیات عامل صندوق، اگر رویکرد دولت‌ها نسبت این صندوق تغییر نکند، شکستی دیگر در راه است.

صندوق توسعه ملی هم شکست می‌خورد؟

مهدی غضنفری، رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی، در نشست نمایندگان اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: تولید برای ما قابل احترام و بسیار ارزشمند است اما در عین حال باید تاکید کرد که نمی‌توان تمام تولیدات در کشور را سرپا نگه داشت. متاسفانه این نگاه باعث شده از حساب‌های ذخیره ارزی حمایت‌هایی از برخی واحدهای تولیدی انجام شود که عملا امکان تداوم فعالیت آنها وجود نداشته است.

وی همچنین از آشنا نبودن سیاست‌گذاران در دولت نسبت به مدیریت حساب ذخیره ارزی گله کرد و گفت: مهال بدهی‌ها و البته بازپرداخت ریالی وام‌هایی که به شکل ارزی پرداخت شده بود، باعث شد حساب ذخیره ارزی با این شکست مواجه شود. حال آنکه اگر به طور دقیق از این منابع استفاده می‌شد نه تنها این شکست تجربه نمی‌شد که همچنان امکان استفاده از منابع آن وجود داشت.

غضنفری همچنین تصریح کرد که صندوق توسعه ملی نه بانک مرکزی است و نه بانک عامل؛ در واقع رویکرد جدید این است که این صندوق مانند یک هلدینگ عمل کند. سهامداران آن نیز نسل فعلی و آینده هستند و بناست در پروژه‌های سودآور سرمایه‌گذاری کند تا بتواند منابع خود را حفظ و گسترش دهد.

شرکت ملی نفت؛ بزرگترین بدهکار صندوق توسعه

وی با تاکید بر این نکته که ما باید از تجربه کشورهایی مانند ایالات متحده، نروژ و حتی کویت استفاده کنیم، گفت: بخش خصوصی باید به عنوان شریک همیشگی صندوق توسعه ملی عمل کند. در کنار آن ما در رویکرد جدید به دنبال آن هستیم که ضمن دریافت کامل بازپرداخت تسهیلات شرایط را برای تعریف پروژه‌های سودآور از سوی بخش خصوصی و حمایت از سوی صندوق توسعه فراهم کنیم. همچنین این صندوق به دنبال تاسیس یک بانک جدید نیز خواهد بود.

غضنفری در پایان تاکید کرد: آخرین ارزیابی‌های ما نشان می‌دهد که شرکت ملی نفت بدهکارترین مجموعه به صندوق توسعه ملی بوده است. وزیر نفت درخواست کرد که بازپرداخت بدهی این شرکت چهار سال به تعویق بیفتد که ما با آن موافقت نکردیم.

تقدس بیش از حد تولید

بر اساس گفته‌های غضنفری، یکی از اصلی‌ترین دلایل وضعیت ناخوشایند کنونی صندوق توسعه ملی، تقدس دادن بیش از حد به تولید است.

موضوعی که در بازدیدهای استانی ابراهیم رئیسی، قبل و بعد از انتخاب شدن به عنوان رئیس جمهوری به شدت بر آن تاکید می‌شد. رئیسی در بازدیدهای خود از کارخانه‌های تعطیل و نیمه تعطیل در استان‌های مختلف دستور احیای این کارخانه‌ها را صادر می‌کرد.

این در حالی است که بخش عمده این کارخانه‌ها تا همان زمان هم منابع بسیاری را تلف کرده بودند و تزریق منابع مالی جدید نمی‌توانست آنها را نجات دهد.

به علاوه اگر این بنگاه‌ها می‌توانستند فعالیتی کارا و تولیدی با کیفیت داشته باشند، اصلا ورشکسته نمی‌شدند که حالا نیاز به تامین مالی برای احیا داشته باشند. باید بپذیریم که بخش عمده کارخانه‌های تعطیل شده با حمایت‌هایی از این دست به مدار تولید باز نخواهند گشت و این حمایت‌ها تنها تلف کردن منابع و آسیب زدن به نهادهای دیگر را در پی دارد.