بررسی یک ادعای دولتی؛ فقرا کمتر شده‌اند؟!

به گزارش تجارت‌نیوز، معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون می‌گوید جمعیت زیر خط فقر در سالی که گذشت، حدود 200 هزار نفر نسبت به سال قبل از آن کاهش داشته است. پیشتر هم وزارت اقتصاد مدعی شده بود که روند فقر کاهشی و برخی نقدها به دولت سیاسی‌کاری است. در حالی این ادعا مطرح می‌شود که یک برآورد نشان می‌دهد که سال قبل خط فقر مطلق برای یک خانوار دو نفره ساکن شهر تهران، ۳۲ میلیون تومان و برای خانوار روستایی در استان تهران نیز ۱۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان تخمین زده شده بود. در عین حال حداقل دستمزد ماهانه در سال 1401 حدود چهار میلیون و 100 هزار تومان بود که با افزایش 27 درصدی به حدود پنج میلیون تومان در سال جاری رسید. ناگفته نماند که تورم برای چهار سال متوالی بالای 40 درصد است. حالا از همین نبود تناسب میان دستمزد و تورم می‌توان دریافت که خانوار بیشتری به طبقات پایین جامعه هل داده شده‌اند.

روند صعودی خط فقر

مرکز پژوهش‌های مجلس هم در این باره بررسی داشته است. آنگونه که این گزارش نشان می‌دهد خط فقر در سال‌های پایانی دهه 90 روند صعودی را طی کرده و در سال 1401 رشد 65 درصدی داشته است. بخش دیگری از این گزارش می‌افزاید نرخ فقر در کل کشور حدود ۳۰ درصد بوده و در عرض یک دهه ۱۱ میلیون نفر به جمعیت زیر خط فقر کشور افزوده شده است.

افزون بر این، خط فقر در سال 1400 هم رشد 50 درصدی داشته است. بر اساس اطلاعات منتشر شده، در شهریور سال گذشته برای یک خانوار چهارنفره این رقم برابر با 7 میلیون و 500 هزار تومان به ثبت رسیده است.

ریشه رشد فقر کجاست؟

مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین به بررسی ریشه‌های رشد نرخ فقر پرداخته است. به گواه این تحقیق، برخورداری افراد از شغل دارای بیمه و همچنین مشاغل غیرساده منجر به کاهش فقر می‌شود اما در مقابل برخوردار نبودن از سواد، میزان تحصیل پایین‌تر، داشتن کودک و مستاجر بودن با افزایش فقر ارتباط مستقیم دارد.

برنامه‌ای برای کاهش فقر وجود دارد؟

هرچند بررسی‌ها از گسترش انواع و اقسام فقر مانند فقر خشن (پایین بودن نرخ بهره‌وری و نرخ بالای بیکاری) حکایت دارند اما دولتمردان در اظهارات خود از ریشه‌کن شدن فقر می‌گویند. بیستم اسفند 1400 بود که رئیس دولت سیزدهم طی سخنانی اعلام کرد که تا پایان سال فقر مطلق از بین می‌رود. در فروردین ماه سال قبل هم وزیر وقت رفاه از نابودی فقر مطلق تا پایان سال خبر داد. صولت مرتضوی هم که سال قبل مدعی نبود فقر مطلق در ایران شده بود حالا می‌گوید بخشی از فقر مطلق ریشه‌کن شده است. همچنین جالب است که در حالی در برنامه هفتم توسعه اشاره شده که تا انتهای برنامه فقر مطلق به صفر می‌رسد که اهل فن با بررسی آن می‌گویند از دل این برنامه کاهش فقری بیرون نمی‌آید.

در شرایطی به نظر می‌رسد برنامه مشخصی برای کاهش فقر وجود ندارد و کارشناسان تنها به گفتن برخی جملات کوتاه اکتفا می‌کنند که به گفته وحید محمودی، استاد اقتصاد دانشگاه تهران، مطالعات غیردولتی و حتی دولتی (وزارت رفاه) نشان می‌دهد که بین سه تا چهار دهک از جمعیت دچار فقر مطلق هستند. مطالعات شخصی نیز نشان می‌دهد که 40 درصد جمعیت ایرانی فقیرند. همین شرایط سبب شده که کارگران برای تامین معاش خود به فکر شغل دوم  و سوم باشند؛ به‌گونه‌ای که آمارها حکایت از این دارند که 70 درصد کارگران شغل دوم دارند. موضوعی که به تشدید پدیده زمان‌فروشی منجر شده و دیگر طبقه متوسط زمانی برای تفریح یا سرگرمی ندارند.