«تجارت‌نیوز» از همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی گزارش می‌دهد:
سیاست تثبیت اقتصادی زیر ذره‌بین روسای بانک مرکزی/ فرزین: در حال حاضر تک‌نرخی کردن ارز امکان‌پذیر نیست
تعدادی از روسای اسبق بانک مرکزی برای بررسی سیاست تثبیت اقتصادی گرد هم آمدند و پیشنهادهای خود را ارائه کردند. رئیس کل کنونی بانک مرکزی نیز به این پیشنهادها واکنش نشان داد.
محمد حسین حسینی- روز دوشنبه هفتم خردادماه، سی و یکمین همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی با محور «بازآرایی سیاست‌های پولی و نظارتی با نگاهی به قانون جدید بانک مرکزی» آغاز به کار کرد.
به گزارش تجارت‌نیوز، در نخستین روز این همایش، نشستی با حضور احمدرضا جلالی نائینی عضو هیات علمی موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی برگزار شد و جلالی نائینی طی این نشست، به ارائه یکی از مقالات خود با نام «برنامه‌های تثبیت؛ از نظریه تا اجرا» پرداخت.
پس از آن، محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی و محمدحسین عادلی طهماسب مظاهری، اکبر کمیجانی و اصغر ابوالحسنی روسای سابق این نهاد، درباره این مقاله اظهار نظر کردند.
چرا سیاست‌های تثبیتی شکست می‌خورند؟
جلالی نائینی بحث خود را با این موضوع آغاز کرد که سیاست‌های تثبیتی در کشورهای مختلف، نتایج متفاوتی داشته‌اند که برنامه‌های تثبیتی آنها اغلب با کمک کشورهای خارجی، بانک‌ها و صندوق بین‌المللی پول رخ داده است.
او سپس به موانعی اشاره کرد که باعث شکست این سیاست‌ها می‌شوند. استمرار ناترازی بودجه دولت، بحران تراز پرداخت‌ها، لنگر نشدن انتظارات تورمی و... از جمله این موارد بودند. نائینی افزود طی سال‌های گذشته از طریق تفکیک و انتصاب سیاست‌های مالی و پولی، نهادسازی، واگذار کردن اختیارات و پاسخگو کردن مقام‌های پولی، بستری مناسب برای اجرای سیاست‌های ثبات‌بخش پایدار فراهم شده است.
پیچیدگی‌های هدف‌گذاری تورم در ایران
علاوه بر این جلالی تاکید کرد در بیشتر کشورها ابزار رایج مهار تورم تغییر نرخ بهره اسمی است. در کشورهایی که عمق بازار کم است، تغییر صرف نرخ بهره تاثیر چندانی بر نرخ تورم ندارد بلکه باید ابزارهای مختلفی به کار گرفته شوند. در این موارد سیاست‌گذار باید از ابزارهای مختلفی استفاده کند.
این اقتصاددان به این موضوع اشاره کرد که هدف‌گذاری تورم در کشورهایی مثل ایران که صادرکننده کالای خام هستند و بازارهای مالی ناکاملی دارند، به سادگی بقیه کشورها نیست و قدری پیچیده است. برای مهار کوتاه‌مدت تورم می‌توان از نرخ ارز کمک گرفت اما برای بلندمدت و میان‌مدت با کنترل نقدینگی می‌توان تورم را کنترل کرد.
به گفته این کارشناس اقتصادی، در برنامه هفتم توسعه، هدفی که از نرخ تورم بیان شده است، در طول پنج سال ثابت در نظر گرفته شده است. این در حالی است که باید هدف‌گذاری نرخ تورم را با توجه به شرایطی که در هر زمان وجود دارد انجام دهیم.
رانت چندنرخی بودن ارز
طبق داده‌هایی که جلالی ارائه کرد، طی سال‌های اخیر، شکاف بین نرخ ارز حقیقی بازار و نرخ ارز نیما عمیق‌تر شده است. او خاطرنشان کرد که هرچه این شکاف بیشتر باشد، رانت نیز بیشتر خواهد بود. او تاکید کرد برای شرایط اقتصادی حال حاضر تک‌نرخی بودن ارز غیرممکن است، اما بانک مرکزی باید تلاش کند شکاف بین نرخ ارز حقیقی و نرخ ارز نیما را کاهش دهد.
تسهیلات تکلیفی؛ علت‌العلل مشکلات نظام بانکی
پس از ارائه این مقاله از سوی جلالی نائینی، طهماسب مظاهری، رئیس کل اسبق بانک مرکزی، با اشاره به این نکته که سرریز شدن کسری بودجه به تزارنامه نظام بانکی از عوامل ناترازی بانک‌هاست گفت: «علاوه بر این مساله، تسهیلات تکلیفی نیز علت‌العلل بسیاری از مشکلات نظام بانکی است که باید کنترل شود.»
او همچنین اظهار کرد با اینکه حذف ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی رخ داده، اما ریشه آن به طور کامل خشک نشده است. این نرخ پایین باعث می‌شود حقوق ایران در جوامع بین‌المللی ضایع شود و آمار و ارقام با نرخ چهار هزار و ۲۰۰ تومانی محاسبه شوند و کمتر از حد مورد قبول باشند.
مظاهری ضمن اشاره به مقارنت همایش مذکور با شروع مجلس دوازدهم توضیح داد: «بسیاری از نمایندگان منتخب در مجلس دوازدهم برای اولین بار است که در مجلس حضور دارند و بیشتر نمایندگان مجلس درک کاملی از علم اقتصاد ندارند. بنابراین پیش از اینکه مطالبات نمایندگان مجلس از بانک مرکزی آغاز شود، بانک مرکزی باید به آموزش و انتقال دانش به این نمایندگان اقدام کند.»
لزوم تلاش برای کاهش آثار تحریم
اکبر کمیجانی، یکی دیگر از روسای اسبق بانک مرکزی، در خصوص عملکرد این نهاد در سال‌های اخیر گفت: «با وجود فراز و نشیب‌هایی که در میان بوده، بانک مرکزی توانسته است به هدفی در خصوص نرخ رشد نقدینگی داشته است دست یابد.»
او ادامه داد: «با وجود اتفاقات مثبتی که در بازارهای پولی و مالی کشور رخ داد، همچنان چالش‌های مهمی در حوزه سیاست‌های پولی وجود دارد که یکی از آنها مساله تداوم تحریم است و رئیس کل به منظور کاهش تاثیرات تحریم باید سعی کند با بانک‌های مرکزی دنیا ارتباط برقرار کند.»
دو وجهه اصلی سیاست تثبیت اقتصادی
سید محمدحسین عادلی، رئیس اسبق بانک مرکزی، گفت: «سیاست‌های تثبیت دو وجهه دارند که فقط یک مورد از آنها بانک مرکزی و سیاست‌های پولی است. بخش دیگر، دولت و سیاست‌های مالی است. اگر این دو بخش با یکدیگر در یک راستا اقدام نکنند، نمی‌توانند موثر واقع شوند و این ناهماهنگی ممکن است سیاست‌های مثبت بانک مرکزی را خنثی کند. مهار تورم و هدف‌گذاری تورمی، امری بلندمدت است و قرار نیست نتایج سیاست‌ها به‌سرعت مشاهده شود.»
عادلی خاطرنشان کرد: «در بودجه سال ۱۴۰۳ معادل ۳۰۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات تکلیفی برای شبکه بانکی و ۲۹۶ هزار میلیارد تومان برای اوراق مالی در نظر گرفته شده است. این در حالی است که ۴۰۰ هزار میلیارد تومان کسری صندوق‌ها در بودجه دیده نشده است.»
او افزود: «مسئولیت تورم زمانی بر عهده بانک مرکزی است که سیاست‌های مالی مناسب دولت را همراه خود داشته باشد. در شرایط کنونی، مخاطرات مختلف سیاسی و اقتصادی وجود دارد. در نتیجه بانک مرکزی با دو چالش سیاست‌های مالی و ریسک‌های سیاسی و تحریم‌ها مواجه است.»
بانک مرکزی حتی یک حساب هم در خارج از کشور ندارد
در ادامه سخنان رؤسای پیشین بانک مرکزی، محمدرضا فرزین رئیس کل کنونی این نهاد افزود: «برای پیشبرد اهداف برنامه هفتم توسعه باید به روش‌های جدید تامین مالی روی بیاوریم. در حال حاضر ۹۲ درصد تامین مالی‌های کشور از سوی سیستم بانکی انجام می‌شود و این امر کار بانک مرکزی را سخت کرده است.»
فرزین درباره چندنرخی بودن ارز توضیح داد: «در حال حاضر ما با محدودیت‌های تحریمی زیادی روبه‌رو هستیم. ما به عنوان بانک مرکزی حتی یک حساب هم در خارج از کشور نداریم و همه حساب‌های خارجی به دست تراستی‌ها کنترل می‌شود.»
او در پایان خاطرنشان کرد: «علاوه بر این، ما با شوک‌های سیاسی بسیاری از جمله تحریم‌ها، جنگ غزه با رژیم صهیونیستی و حمله موشکی ایران به اسرائیل روبه‌رو هستیم. در حال حاضر تک‌نرخی کردن ارز برای ما امکان‌پذیر نیست. اما باید سعی کنیم شکاف بین نرخ‌های ارز کاهش پیدا کند.»
برای مطالعه بیشتر، صفحه اقتصاد کلان در تجارت‌نیوز را دنبال کنید.
نظرات