قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATT چه پیامدهایی داشته است؟
اعلام برخی از کشورها در لیست سیاه به این معنی است که این کشورها ریسک بالایی برای مبادلات مالی دارند و اف‌ای‌تی‌اف توصیه می‌کند که وارد معامله با این کشورها نشوند و بانک‌های دنیا در مبادلات پولی بانکی با بانک‌های طرف ایرانی یا حاضر به پذیرش ریسک نیستند یا هزینه ریسک را از طرف ایرانی دریافت می‌کنند، لذا هزینه‌های مبادلاتی ما ۲۰ تا ۳۰ درصد اضافه می‌شود.
گروه اقدام مالی موسـوم اف‌ای‌تی‌اف (Financial Action Task Force ) در سال ۱۹۸۹ توسط گروه هفت (G7) تأسیس شد. هدف اصلی این سازمان، توسعه و ترویج سیاست‌های موثر برای مبارزه با پولشویی، تأمین مالی تروریسم و دیگر تهدیدهای مرتبط با تمامیت سیستم مالی بین‌المللی بود.
اما چرا عضویت در این سازمان مهم است؟ عضویت در اف‌ای‌تی‌اف از آن جهت حائز اهمیت است که باعث تقویت اعتماد بین‌المللی در مراودات مالی می‌شود و پیروی از توصیه‌های آن می‌تواند به بهبود شفافیت و اعتماد به سیستم مالی کشورها کمک کند.
ضمن آنکه کشورهای عضوی که دارای سیستم مالی پایدار و شفافی هستند، معمولا برای سرمایه‌گذاران خارجی جذاب‌تر نیز هستند و پیروی از توصیه‌های اف‌ای‌تی‌اف می‌تواند کشور را از قرار گرفتن در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف و مواجه شدن با تحریم‌های اقتصادی و مالی حفظ کند.
این در حالی است که عدم تطابق با استانداردهای اف‌ای‌تی‌اف پیامدهایی را هم در پی دارد که از آن جمله می‌توان به افزایش ریسک تحریم‌ها و محدودیت کشورهایی که به توصیه‌های اف‌ای‌تی‌اف عمل نمی‌کنند، اشاره کرد که ممکن است با تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های مالی مواجه شوند که در نهایت منجر به کاهش اعتماد به سیستم مالی و کاهش اعتبار بین‌المللی می‌شود. متاسفانه ایران سال‌هاست در لیست سیاه این سازمان قرار گرفته است و آخرین بار از دوم اسفند ماه ۱۳۹۸ به فهرست سیاه اف‌ای‌تی‌اف اضافه شده است و در بیانیه‌ای که در پایان نشست دوره‌ای این سازمان در آن زمان برگزار شده بود از همه کشورها خواسته شد تا با اقدامات مقابله‌ای در مبادلات مالی با ایران مطمئن شوند.
از بین رفتن امکان نقل و انتقالات مالی
اما باقی ماندن نام ایران در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف تاثیر بسزایی بر سیاست خارجی و اقتصاد ایران دارد. این امر ضمن خدشه‌دار کردن اعتبار و قدرت نرم ایران در مجامع بین‌المللی، محدودیت‌ها و هزینه‌های بسیاری را بر تجارت و مراودات مالی کشور تحمیل کرده است و شرکای مهم تجاری را از ایران دور می‌کند؛ چرا که مهم‌ترین محدودیت ناشی از قرار گرفتن در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف، از بین رفتن امکان نقل‌وانتقال پول با بانک‌های خارجی است و تمامی کشورهای شرقی و غربی در صورت معامله با ایران، درگیر جریمه‌های سنگین خواهند شد. کما اینکه حتی کشورهای دوست و همسایه مثل عراق نیز در مورد تحریم‌ها با ایران بسیار جدی برخورد می‌کنند و کشورهایی نظیر روسیه و چین نیز همواره بر این نکته تاکید می‌کنند که تداوم و پیشرفت روابط اقتصادی آنها با کشورمان منوط به پیوستن ایران به اف‌ای‌تی‌اف است. در این راستا، پیشبرد موفق روابط با کشورهای عضو بریکس و شانگهای که دولت برای پیوستن به آنها تلاش زیادی کرده است نیز منوط به خارج شدن از لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف است.
حال پس از سال‌ها به نظر می‌رسد با سخنان اخیر صمد حسن‌زاده، رییس اتاق بازرگانی ایران کورسویی از امید ایجاد شده است. حسن‌زاده در این خصوص اعلام کرده است؛ در نشستی که اعضای اتاق بازرگانی با رییس‌جمهور داشتند ایشان درباره حل مشکل اف‌ای‌تی‌اف و تاکید رهبری بر حل این موضوع صحبت و اظهار امیدواری کردند مجمع تشخیص مصلحت نظام هم در این موضوع موافقت خود را اعلام کند.
ابهامات حل نشده باقی است
وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه در این خصوص به «اعتماد» گفت: چندین سال است که بحث‌های مربوط به اف‌ای‌تی‌اف مطرح است و سابقه آن حتی به دولت اول آقای روحانی برمی‌گردد که از آن زمان اف‌ای‌تی‌اف به عنوان یکی از مسائلی که در کشور مهم بود بارها و بارها مطرح شد و بخش عمده‌ای از مقرراتی که در اف‌ای‌تی‌اف برای کشورها لازم بودند هم در داخل کشور پیاده شد.
او ادامه داد: در این میان دو مساله ابهام برانگیز بود که باعث چالش هم شد، اولین مورد مربوط به لایحه پالرمو بود و دیگری CFT، یعنی دو لایحه مبارزه با پولشویی و بحث مبارزه با تامین مالی تروریسم که باید مورد توجه قرا می‌گرفت و متاسفانه طرف امریکایی، بال نیروی نظامی فرامرزی ما (سپاه قدس) را به عنوان نیروی تروریستی قلمداد کرد، این در حالی است که این بخش عملا نیروی نظامی ایران است و در مصداق موضوع تروریسم هم ابهام وجود دارد.
اما و اگرهای خروج از لیست سیاه
این استاد دانشگاه ادامه داد: لذا این لوایح در مجمع یک بار بحث و بررسی شد اما موافقتی برای آن صورت نگرفت و مسکوت ماند، بعد از آن دوباره این مساله مطرح شد و در آخرین اطلاعاتی که در رسانه‌ها هم شنیدم ریاست‌جمهوری موافقت‌های نهادهای بالا دست را گرفتند تا دوباره این پرونده در مجمع بررسی شود و عملا وقتی می‌گوییم بررسی شود یعنی این دو لایحه باید در دستور کار مجمع تشخیص مصلحت قرار گیرد. شقاقی شهری خاطرنشان کرد: از سال ۲۰۱۸ به بعد رژیم صهیونیستی عضو کارگروه اقدام مشترک و اف‌ای‌تی‌اف شد و پس از آن بنده از چندین فرد مطلع پرسیدم که گفتند برای اعضای جدیدی که می‌خواهند از لیست سیاه خارج و وارد لیست خاکستری شوند رای مثبت تمامی اعضا نیاز است، لذا این مساله در گام اول حائز اهمیت است و با توجه به اینکه رژیم اشغالگر عضو این کارگروه است کار ما را سخت می‌کند.
او تصریح کرد: در کنار این مساله نیازمند اجماعی در درون کشور هستیم تا دو لایحه‌ای که ابهام‌انگیز است برطرف شود ضمن آنکه تا زمانی که تحریم‌ها وجود داشته باشد همچنان مسیر اف‌ای‌تی‌اف هم مسیری پر پیچ و خم است و اثربخشی لازم را ندارد.
مسیر دولت، مسیر پیچیده‌ای است
شقاقی شهری ادامه داد: البته مجمع تشخیص مصلحت این‌بار پذیرفته تا لوایح مربوط CFT و پالرمو مجددا مورد بررسی قرار گیرد و در دستور کار باشد، اینکه از دل این بحث‌های درون مجمع چه بیرون خواهد آمد بحث دیگری است و این موضوع در حد شنیده‌هاست و باید آقای رییس‌جمهور یا دولت پرونده اف‌ای‌تی‌اف را دوباره احیا کند تا این دو موضوع مناقشه‌انگیز دوباره در دستور کار مجمع قرار گیرد حال اینکه نتیجه چه خواهد شد یک بحث دیگر است.
او تصریح کرد: ما نمی‌دانیم که واقعا برخورد مجمع تشخیص نسبت به این دو لایحه پالرمو و سی‌اف‌تی (لایحه مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم) چه خواهد بود اما اگر فرض ما این باشد که مجمع هم با این دو لایحه موافقت کند مسیر بعدی دولت مسیر سختی خواهد بود؛ چرا که یکی از کشورها امریکاست و یکی دیگر از کشورها اسراییل است که در میان این ۳۹ کشورعضو اف‌ای‌تی‌اف هستند و کار ما برای عبور از این مسیر پرپیچ و خم سخت‌تر خواهد شد.
او تصریح کرد: وقتی ما در گروه یا بلوک سیاه اف‌ای‌تی‌اف قرار گرفتیم عملا ریسک مبادلات بانکی و پولی خیلی سخت شد و به عبارتی بانک‌های دنیا به راحتی حاضر به فعالیت‌ها و مبادلات پولی بانکی با بانک‌های طرف ایرانی نیستند.
هزینه‌ها با حضور ایران در لیست سیاه بالا رفته است
شقاقی شهری گفت: اعلام برخی از کشورها در لیست سیاه به این معنی است که این کشورها ریسک بالایی برای مبادلات مالی دارند و اف‌ای‌تی‌اف توصیه می‌کند که وارد معامله با این کشورها نشوند و بانک‌های دنیا در مبادلات پولی بانکی با بانک‌های طرف ایرانی یا حاضر به پذیرش ریسک نیستند یا هزینه ریسک را از طرف ایرانی دریافت می‌کنند، لذا هزینه‌های مبادلاتی ما ۲۰ تا ۳۰ درصد اضافه می‌شود. او تصریح کرد: در مرحله قبلی با اصرار دولت اف‌ای‌تی‌اف مطرح شد و در مجمع تشخیص مصلحت متوقف شد حال دوباره با اصرار دولت در مجمع بحث خواهد شد و دولت باید ادله‌اش را مطرح کند که آیا ابهامات قبلی برطرف شده یا خیر و مجمع باید تصمیم نهایی را بگیرد.
ما نمی‌دانیم که واقعا برخورد مجمع تشخیص نسبت به این دو لایحه پالرمو و سی اف تی (لایحه مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم) چه خواهد بود اما اگر فرض ما این باشد که مجمع هم با این دو لایحه موافقت کند مسیر بعدی دولت مسیر سختی خواهد بود؛ چرا که یکی از کشورها آمریکاست و یکی دیگر از کشورها اسرائیل است که در میان این ۳۹ کشورعضو اف‌ای‌تی‌اف هستند و کار ما برای عبور از این مسیر پرپیچ و خم سخت تر خواهد شد. اعلام برخی از کشورها در لیست سیاه به این معنی است که این کشورها ریسک بالایی برای مبادلات مالی دارند و اف‌ای‌تی‌اف توصیه می‌کند که وارد معامله با این کشورها نشوند و بانک‌های دنیا در مبادلات پولی بانکی با بانک‌های طرف ایرانی یا حاضر به پذیرش ریسک نیستند یا هزینه ریسک را از طرف ایرانی دریافت می‌کنند، لذا هزینه های مبادلاتی ما ۲۰ تا ۳۰ درصد اضافه می‌شود.
نظرات