آشنایی با مفاهیم بورس / واژه‌ها و اصطلاحات بورسی چه می‌گویند؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، بورس را می‌توان یک بازار بسیار مهم و پرسود برای سرمایه‌گذاری دانست؛ این بازار اما از سال 99 درگیر جهت‌گیری سیاست‌مداران و دستکاری‌های زیادی بوده است. این موضوع باعث شده مردم نسبت به بازار سرمایه بی‌اعتماد باشند.

با این حال اما بورس همچنان بازاری پربازده است و اگر شما سرمایه‌گذار حرفه‌ای بورس یا به اصطلاح بورس‌باز باشید می‌توانید در روندهای منفی و مثبت بورس سود کسب کنید. اما برای مبتدی‌ها نخست ضروری است برخی اصطلاحات پرکاربرد در این بازار توضیح داده شود.

شاخص کل بورس

آنچه به عنوان شاخص کل بورس معروف شده، عددی است که به بیان وضعیت کلی نمادهای بورسی می‌پردازد. تغییرات این شاخص نشان‌دهنده آن است که میانگین بازدهی سهام شرکت‌ها چقدر تغییر کرده است. شاخص کل بورس در واقع معیاری برای مقایسه لحظه حال با گذشته است. هر چه بازدهی قیمت یک نماد بورسی در دو سوی مثبت یا منفی آن بیشتر باشد، آن نماد تاثیر بالاتری روی شاخص کل بورس دارد.

نکته اساسی معاملات اما این است که سهامداران نباید انتظار داشته باشند تا مثبت شدن شاخص کل، نماد خریداری شده توسط آنها هم مثبت شود یا مثبت بماند. شاخص کل نماگری از وضعیت سهام بزرگ بازار است.

باید اشاره داشت که فرابورس هم دارای معیاری تحت عنوان شاخص کل است که همین کارکرد را در مورد سهام بازارهای فرابورس ارائه می‌دهد.

شاخص هم وزن

در شاخص هم‌وزن شرکت‌های کوچک و بزرگ پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص سهیم هستند. به این معنی که برخلاف شاخص کل، در شاخص هم وزن ارزش بازار بیشتر در یک نماد، روی اثرگذار بودن آن نماد در محاسبه‌ شاخص دخیل نیست.

به بیان دیگر در شاخص کل با معیار هم‌وزن، همان‌‌گونه که از نام آن پیداست، تمامی شرکت‌ها به اندازه برابر و با یک وزن در محاسبه شاخص تاثیرگذار خواهند بود. بر همین اساس شاخص هم‌وزن تصویر واقعی‌تری از کلیت بازار را به نمایش می‌گذارد. برخی از فعالان بازار معتقدند، شاخص کل با معیار هم‌وزن معیاری مناسب‌تر (در مقایسه با شاخص کل) برای شناسایی روند بازار و بازدهی آن است.

پرتفوی (Portfolio)

پرتفوی یا پرتفو، به طور کلی به مجموعه یا سبدی از دارایی‌های مالی گفته می‌شود؛ به این ترتیب پرتفو به معنای ترکیبی مناسب از سهام یا سایر دارایی‌هاست که یک سرمایه‌گذار آن‌ها را خریداری کرده ‌است.

هدف از تشکیل پرتفوی سهام یا سبد سهام، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری است؛ این بدان معناست که سود یک سهم ضرر و زیان یک سهم دیگر را جبران می‌کند. پرتفوی در بازار سهام ایران معمولا به صورت مستقیم توسط سهامداران (اعم از حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای) نگهداری می‌شود اما سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای می‌توانند به واسطه سبدگران حرفه‌ای پرتفوی خود را مدیریت کنند.

سود هر سهم (EPS)

سود (زیان) هر سهم یا EPS، همان سودی است که شرکت‌های بورسی پس از کسر مالیات شناسایی می‌کنند. این سود در واقع شاخص سودآوری هر تک سهم است. به بیان ساده‌تر پس از شناسایی سود (زیان) و کسر مالیات، مقدار آن به تعداد سهام شرکت تقسیم می‌شود و مشخص می‌کند که شرکت به ازای هر سهم چقدر سود (زیان) یا همان EPS ساخته است.

سود تقسیمی هر سهم (DPS)

سود سهام تقسیمی یا سود نقدی سهام یا همان DPS نیز سودی است که شرکت‌های سهامی به سهامداران به ازای هر سهم و معمولا به صورت نقدی پرداخت می‌کنند.

DPS معمولا از EPS به‌دست می‌آید به این معنا که عموما شرکت‌ها EPS را به چند بخش تقسیم می‌کنند و یکی از این بخش‌ها سود انباشته و DPS است. به این ترتیب می‌توان گفت که EPS سود (زیان) ساخته شده برای هر سهم و DPS سود نقدی تقسیم شده برای هر سهم است که از محل EPS محاسبه شده است.

نسبت P/E

نسبت قیمت به سود همان P/E است و کلمه price به معنی قیمت و کلمه EPS نیز به معنای سود هر سهم بوده و نشان از ارزش شرکت‌های بورسی دارد. این نسبت برای ارزش‌گذاری شرکت‌ها و تحلیل ارزندگی آنها استفاده می‌شود.

عرضه اولیه

عرضه اولیه اصطلاحا به فرآیندی گفته می‌شود که طی آن، سهام شرکتی برای اولین بار در بورس یا فرابورس، معرفی و امکان معامله آن فراهم می‌شود. عرضه اولیه اکنون با شرایط متفاوتی انجام می‌شود و برخی از عرضه‌های اولیه برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری و برخی دیگر از عرضه‌ها نیز برای کدهای حقیقی است.

در فرآیند عرضه اولیه در بازار سهام، از مدت‌ها قبل یک شرکت و شرایط آن در سایت کدال معرفی شده و در روز مشخص شده در ساعت مشخص، معامله‌گران می‌توانند برای خرید مقدار سهام در نظر گرفته شده برای هر فرد حقیقی (یا حقوقی) اقدام کنند. فرایند عرضه اولیه نیز به اینگونه است که تمام خریداران در بازه زمانی مشخص شده می‌توانند سفارش خرید خود را ثبت کرده و بعد از ۲۴ ساعت مقدار سهام خریداری شده را در حساب کاربری خود مشاهده کنند.

سهام شناور

منظور از سهام شناور، یک قسمت از سهام شرکتی خاص است که مالکان آن قصد ندارند آن را به صورت مداوم در اختیار داشته باشند و از همین رو پیش‌بینی می‌کنند که در آینده فروخته شود. این بخش، سهامی است که در بازار سهام و به عموم سرمایه‌گذاران عرضه شده و در حال چرخش است.

در همین راستا ارزش سهام شناور در بازار باید به صورت مداوم سنجیده شود. برای اینکه شما بتوانید از این سهام سود ببرید، لازم است حتما از سهامداران و میزان سهم آنها اطلاع داشته باشید.

ارزش خالص دارایی (NAV)

ارزش خالص دارایی (Net Asset Value) در واقع ارزش روز همه دارایی‌ها شامل سهام، مطالبات سود سهام، ملک، اوراق با درآمد ثابت و… پس از کسر ارزش روز بدهی‌هاست. اصطلاح NAV معمولا درباره ارزش خالص دارایی‌ شرکت‌های سرمایه‌‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های شاخصی، ETFها و سبدهای اختصاصی به‌کار می‌رود و در مورد نمادهای بازار سهام هم کاربرد دارد.

بازار گاوی و خرسی

بازار خرسی و بازار گاوی دو اصطلاح جالب توجه معامله‌گران بورسی است. هنگامی که بازار رو به رشد باشد و قیمت سهام روندی صعودی داشته باشد، اصطلاحا بازار، «گاوی» است. این در حالی است که اگر قیمت سهام روندی نزولی داشته و رکود در اوضاع اقتصادی حاکم شده باشد، بازار را می‌توان «خرسی» دانست.

قیمت تعدیل شده

پس از افزایش سرمایه و یا تقسیم سود نقدی توسط یک شرکت، قیمت آن سهم با اعمال این تغییرات در آن، قیمت تعدیل شده آن سهم نامیده می‌شود که به‌ویژه برای تحلیل و شناخت کامل شرکت و نقطه ورود و خروج آن بسیار بااهمیت محسوب می‌شود.

معاملات بلوکی

در معاملات بلوکی حجم سهام آن سفارش بیش از سقف مجاز در سفارشات عادی و کمتر از تعداد سهام معاملات عمده است و با هماهنگی ناظر این معاملات انجام می‌شود.

خریداران در این نوع معاملات، معمولا حقوقی‌های بازار هستند؛ چرا که میزان سهام عرضه شده در این نوع معاملات بسیار بالاست و در عین حال ممکن است برخی افراد را به حوزه هیات مدیره شرکت هدایت کند. بر همیت اساس شرکت‌ها سهام بلوکی خود را عموما با وسواس زیادی عرضه می‌کنند.

گزارش‌های بیشتر را در صفحه اخبار بورس بخوانید.