افت‌وخیزهای بازار بورس زیر سایه تحولات سیاسی
پرواضح است که سیاست خارجی و اقتصاد کلان کشور ما نیز از نتیجه این انتخابات تاثیر خواهد پذیرفت و در این اثنا بورس تهران نیز بهعنوان بازاری که شامه حساسی نسبت به تغییر و تحولات سیاسی و اقتصادی دارد، می‌‌‌تواند افت‌وخیزهای متعددی را تجربه کند.
انتخابات آمریکا یکی از رویدادهای سیاسی مهم در جهان است و طبیعتا مشخص شدن نتیجه آن اثر قابلتوجهی بر بازارهای جهانی، سیاست‌‌‌های فدرال‌‌‌‌رزرو و نوع تعامل آمریکا با دیگر کشورها خواهد گذاشت. پرواضح است که سیاست خارجی و اقتصاد کلان کشور ما نیز از نتیجه این انتخابات تاثیر خواهد پذیرفت و در این اثنا بورس تهران نیز بهعنوان بازاری که شامه حساسی نسبت به تغییر و تحولات سیاسی و اقتصادی دارد، می‌‌‌تواند افت‌وخیزهای متعددی را تجربه کند. بررسی وضعیت بازارهای دارایی در انتخابات قبلی آمریکا نشان می‌دهد احتمال پیروزی ترامپ در سال ۹۹ که با فقدان ذخایر ارزی و بحران کرونا همراه شده بود، بر آتش انتظارات تورمی در آن بازه زمانی افزوده بود و بازارهای دارایی با رشد قابل‌‌‌توجه قیمت‌ها در آن مقطع همراه شده بودند.
قیمت دلار در آخرین روز معاملاتی سال 98، 14هزار و 900تومان بود. مجموعه‌‌‌ای از عوامل باعث شد تا دلار در آن سال در جریان یک روند صعودی پرقدرت هفت‌ماهه، تا کانال 32هزار تومان نیز پیشروی داشته باشد. «کاهش ذخایر ارزی به دلیل تشدید تحریم‌‌‌ها و همچنین پیش‌بینی پیروزی احتمالی دونالد ترامپ در انتخابات 2020 آمریکا» از جمله عواملی بود که موجب تقویت انتظارات تورمی و سبب شد کلیه بازارها با افزایش قیمت‌ها همراه شوند. تا اواخر مهر سال 99، برآیند کلی نتایج نظرسنجی‌‌‌ها و سایت‌‌‌های شرط‌‌‌بندی در ایالات‌متحده از شانس بیشتر دونالد ترامپ نسبت به جو بایدن حکایت داشت که این موضوع موجب «روانه‌‌‌شدن تقاضای سفته‌‌‌بازانه به بازارهای دارایی ایران» شده بود.
در واقع با توجه به «خروج ترامپ از برجام در سال 97 و همچنین اقدام خصمانه وی در ترور سردار سلیمانی»، برآیند افکار عمومی در ایران در این راستا بود که با انتخاب ترامپ بهعنوان رئیس‌جمهور آمریکا، تحریم‌‌‌ها شدت پیدا خواهد کرد یا در خوش‌بینانه‌‌‌ترین حالت به قوت سابق باقی خواهد ماند و در چنین شرایطی موضوع دیپلماسی و مذاکره و رفع تحریم بسیار دور از دسترس به نظر میرسید. طبیعتا در چنین شرایطی مردم ترجیح می‌دادند پس‌‌‌اندازها و ریال‌‌‌های تحت تملک خود را به شکل «دارایی‌‌‌های فیزیکی و مالی» درآورند تا از بی‌‌‌ارزش شدن هرچه بیشتر ارزش پول خود مصون بمانند.
میانگین قیمت مسکن در تهران که در آخرین ماه از سال 98، 15میلیون و 628هزار تومان بود، با رشد 93.7درصدی در سال 99 همراه شد و به 30میلیون و 274هزار تومان رسید. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که در پنجماه سال 99 (اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد و مهر)، تورم ماهانه مسکن دورقمی و رشد میانگین قیمت مسکن تهران بیش از 10درصد بود. برای درک فجیع بودن این موضوع توجه به این نکته ضروری است که از سال 93 که بانک‌مرکزی آمار مربوط به معاملات مسکن شهر تهران را منتشر می‌کند، در هیچ سالی سابقه نداشته که میانگین مسکن تهران در پنجماه از یک‌سال رشد دورقمی را در مقیاس ماهانه تجربه کند. همچنین بررسی آمارهای مسکن تهران از ابتدای سال 93 گویای این نکته است که بالاترین رقم ثبت‌‌‌شده برای تورم نقطه به نقطه مسکن تهران 118درصد بوده که در آبان سال 99 به ثبت رسیده است. در پایان آبان 99، میانگین قیمت مسکن تهران در سال 99 به 27میلیون و 193هزار تومان رسید که رشد 118درصدی را نسبت به میانگین قیمت 12میلیون و 463هزار تومانی آبان سال 98 نشان می‌‌‌داد.
بورس تهران نیز از این قاعده مستثنی نبود، رشد بورس تهران که از نیمه دوم سال 98 آغاز شده بود، در سال 99 نیز ادامه‌‌‌دار بود و شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات روز ۱۹مرداد 99 توانست در ارتفاع ۲میلیون و ۷۸هزار واحدی بایستد، به این معنا که فقط در کمتر از پنجماه در سال ۹۹، نماگر اصلی بازار سهام توانسته بود بازدهی خارق‌‌‌العاده ۳۰۵درصدی را ثبت کند. چهارماه نخست سال 99، از دوران‌های تاریخی بازار سهام محسوب می‌شود؛ چرا که انبوهی از رکوردهای رنگارنگ در آن مقطع در سپهر بورس تهران به ثبت رسید. همان‌طور که گفته شد، شاخص کل از ابتدای سال تا 19مرداد 99، در بازه‌‌‌ای نزدیک به پنجماه، با رشد 305درصدی همراه شد و ابرکانال 2میلیون واحدی را فتح کرد. در بهار 99، شاخص‌‌‌کل 148درصد رشد کرد و در تیر99 و فقط ظرف یک‌ماه، 51درصد رشد رابه ثبت رساند. از اسفند 97 تا تیر 99، شاخص بورس در 16ماه از 17ماه مدنظر، با رشد همراه شد و فقط در آبان 98 با افت 1.1درصدی مواجه شد.
اشتیاق روزافزون و عطش خرید سهام توسط سرمایه‌گذاران خرد بازار در نتیجه انتظارات تورمی و دیگر عوامل، تنور معاملات سهام را داغ نگه داشته بود و روزبه‌‌‌روز بر تعداد مردمی که در جست‌‌‌و‌‌‌جوی کسب سودهای شیرین روانه بازار سهام می‌‌‌‌‌‌شدند، افزوده می‌‌‌شد. شتاب رشد قیمت‌ها در بورس تهران در آن مقطع به‌‌‌گونه‌‌‌ای بود که هشدارهای زیادی درخصوص حبابی‌‌‌شدن قیمت‌های بازار سهام در محافل اقتصادی و عمومی به گوش میرسید و نهایتا در بیستم مردادماه و با اختلاف‌‌‌هایی که بر سر عرضه صندوق پالایش یکم میان وزارت نفت و وزارت اقتصاد وجود داشت، سوت ریزش قیمت‌ها در بورس تهران زده شد و بازار سهام گرفتار صفوف فروش گسترده و ممتد شد. بازار طلا و سکه نیز در آن سال همپای دیگر بازارها رشد کرد. در سال 99، سکه 86درصد رشد کرد و از رقم 6میلیون تومان در پایان سال 98 به 11میلیون و 200هزار تومان در پایان سال 99 رسید.
انتخابات 2020 آمریکا در 13 آبان سال 99 برگزار شد و جو بایدن توانست با پیروزی بر دونالد ترامپ، برای چهار سال آتی سکاندار کاخ‌سفید شود. با انتخاب بایدن بهعنوان رئیس‌جمهور آمریکا از شدت انتظارات تورمی به طور قابلتوجهی کاسته شد و قیمت دلار که در اواخر مهر 99 کانال 32هزار تومانی را ملاقات کرده بود، در جریان یک روند نزولی چندماهه تا کانال 20هزار تومان در اردیبهشت 1400 عقب‌نشینی کرد. بورس نیز در مرداد 99 گرفتار ریزش قیمت‌ها شد و شاخص کل بورس تهران 31ماه بعد و در مرداد 99 توانست قله تاریخی خود را در سال 1402 بازپس بگیرد. قیمت‌ها در بازار طلا و سکه نیز پس از کاهش شانس دونالد ترامپ در انتخابات 2020 آمریکا با کاهش قابلتوجهی همراه شد.
در حالی به انتخابات آمریکا رسیده‌‌‌ایم که شرایط بازارها نسبت به چهار سال قبل تغییر کرده است و آنها تحولات عجیبی را پشت سر گذاشته‌‌‌اند. نکته عجیب این است که بورس تهران هم‌‌‌اکنون پایینتر از قله سال 99 قرار دارد و در این چهارسال، دچار جاماندگی قابلتوجهی نسبت به دیگر بازارهای دارایی شده است. موضوع موردتوجه این است که نسبت به چهار سال قبل، متغیری به نام ریسک‌‌‌ها و منازعه‌‌‌های خاورمیانه نیز به‌شدت بر روند بازارهای دارایی تاثیرگذار بوده و بیشتر نوسانات بازارهای دارایی در سال‌جاری نیز بر اثر این متغیر حادث شده است. دلار بعد از سرک‌‌‌کشیدن به کانال 70هزار تومان، اکنون دو کانال پایینتر آمده و در کانال 68هزار تومان معامله می‌شود. قیمت سکه نیز بعد از خبر عرضه سکه‌‌‌های جدید توسط بانک مرکزی از قله تاریخی خود فاصله گرفته است و در پله‌‌‌های ابتدایی کانال 52میلیون تومان قرار دارد.
نظرات