بخش قابل‌توجهی از سیگار مصرفی مردم قاچاق است/ سرانه مصرف سیگار در ایران؛ ۴ نخ در روز!

به گزارش تجارت نیوز،

نشست خبری با موضوع وضعیت صنعت دخانیات و مشکلات پیش‌ رو، روز سه‌شنبه 20 آذرماه، برگزار شد. محمدرضا تاجدار، رئیس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی، در نشست خبری به بررسی وضعیت این صنعت پرداخت.

او با اشاره به آمار تولید و مشکلات مالیاتی، تاکید کرد سیاست‌گذاری‌های نادرست باعث تشدید قاچاق، کاهش تولید رسمی و آسیب به مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان شده است.

آمار تولید سیگار و تنباکو

تاجدار در ابتدای نشست آماری از وضعیت تولید و واردات سیگار و تنباکو معسل ارائه کرد و توضیح داد: در هشت‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳، ۵۳ میلیارد و ۱۷۴ میلیون نخ سیگار تولید شده که نسبت به ۴۵ میلیارد و ۹۹ میلیون نخ سال قبل، ۱۶ درصد نخ رشد داشته است. همچنین تولید تنباکو از ۱۹۱۵ تن در سال گذشته به ۷۴۱ تن، معادل 72 درصد کاهش یافته است.

به گفته او، در سال ۱۴۰۲، تعداد واحدهای فعال تولید سیگار ۱۷ واحد بود که امسال به ۱۸ واحد افزایش یافته است. اما در بخش تنباکو، تعداد واحدهای فعال از ۵۱ واحد در سال ۱۴۰۲ به ۶۵ واحد افزایش یافته است. با این حال، تولید به‌شدت کاهش پیدا کرده است.

مالیات و عوارض سنگین؛ تسهیل‌گر قاچاق

تاجدار در مورد مالیات و عوارض سیگار و تنباکو گفت: تولیدکنندگان داخلی سیگار با نشان داخلی ملزم به پرداخت ۴۲ درصد عوارض و مالیات هستند، درحالی‌که تولیدکنندگان با نشان بین‌المللی باید ۵۵ درصد عوارض به‌علاوه دو درصد حق انحصار پرداخت کنند. همچنین یک مالیات جدید به ازای هر گرم وضع شده است. به عنوان مثال، برای هر ۵۰ گرم تنباکو ۲۴ هزار و ۵۰۰ تومان تعیین شده است. مثلاً قیمت تمام‌شده یک بسته تنباکو ۱۰ هزار تومان است، اما با احتساب مالیات، قیمت آن به ۴۰ هزار تومان می‌رسد.

او خاطرنشان کرد: در حال حاضر در بازار تنباکو ۲۰ هزار تومانی هم یافت می‌شود که به‌وضوح نشان‌دهنده افزایش قاچاق تنباکوست. همچنین وضع قوانین محدودکننده مانند مالیات و عوارض موجب شده است سهم قاچاق از سبد مصرفی دخانیات افزایش پیدا کند. در حال حاضر بخش قابل توجهی از سیگارهای مصرفی قاچاق هستند.

تاثیر سیاست‌گذاری‌ها بر تولید و قاچاق

رئیس هیات مدیره انجمن محصولات دخانی در ادامه نشست توضیح داد: افزایش مالیات‌ها باعث شده بسیاری از تولیدکنندگان رسمی فعالیت خود را متوقف و تولید به سمت کانال‌های غیررسمی و قاچاق سوق پیدا کنند. این محصولات غیررسمی عموماً فاقد نظارت کیفی است و آسیب جدی به مصرف‌کنندگان وارد می‌کند.

او افزود: بر اساس آمار سازمان ملل، در سال ۲۰۲۳ حدود ۴۵۷ میلیون دلار سیگار از چند کشور به سمت ایران صادر شده است، درحالی‌که گمرک ایران ورود رسمی این محصولات را صفر اعلام کرده است. این موضوع نشان از آن دارد که تقریباً تمامی ۴۵۷ میلیون دلار، از مبادی غیررسمی و قاچاق وارد کشور شده است. 

مبارزه با قاچاق اولویت سیاست‌گذار نیست

تاجدار در مورد قاچاق محصولات دخانی اظهار کرد: حدود ۹۰ درصد سیگار مصرفی مردم قاچاق است. برای مثال، برندهای معروفی مانند مارلبرو و اسی به‌صورت غیررسمی وارد کشور می‌شوند. در حوزه سیگارهای الکترونیکی و حرارتی نیز هیچ تولیدکننده یا واردکننده قانونی فعالیت نمی‌کند و تمامی محصولات از طریق قاچاق به بازار راه می‌یابند.

به گفته او، برخی از مسئولان می‌گویند افزایش قیمت از راه اخذ مالیات و عوارض، منجر به کاهش مصرف می‌شود. آماری وجود دارد مبنی بر اینکه هر ۱۰ درصد افزایش قیمت منجر به هفت درصد کاهش مصرف‌ می‌شود. اما موضوعی که مجلس در راستای تصویب قانون مالیات توجه نکرد، موضوع کنترل مرزهاست.

او ادامه داد: پیش‌شرط‌های کاهش مصرف سیگار از طریق افزایش مصرف، کنترل مرزها و جلوگیری از قاچاق است. در حال حاضر قیمت افزایش پیدا کرده است اما به دلیل حجم گسترده قاچاق، سبد مصرفی مردم به سمت سیگار قاچاق سوق پیدا کرده است. از طرف دیگر، به منظور مبارزه با قاچاق، به‌جای کنترل مرزها، انبار تولیدکنندگان داخلی را می‌گردند و می‌گویند کاری برای مبارزه با قاچاق انجام داده‌اند!

سیاست‌گذاری‌های اشتباه منجر به کاهش درآمد شده است

تاجدار درباره راه‌های جلوگیری از قاچاق تشریح کرد: جلوگیری از قاچاق صرفاً موضوعی انتظامی نیست. سیاست‌های اقتصادی نادرست عمده قاچاق را شکل داده است و مادامی که اصلاح نشود، با برخورد انتظامی تنها درصد کمی از قاچاق متوقف خواهد شد. سیاست‌گذاری اشتباه، راه را برای قاچاق باز کرده و بازار را تماماً به قاچاق سپرده است. این قوانین باعث شده است برخی از شرکت‌های بین‌المللی به دلیل ناتوانی در رقابت با مالیات‌های سنگین، فعالیت خود را در ایران متوقف کنند.

او اضافه کرد: شرکت‌های داخلی اعلام می‌کنند که تولیدشان صفر است، اما مشخص است به سمت تولید غیررسمی سوق پیدا کرده‌اند. تولیدات غیررسمی فاقد نظارت کیفی بوده و سلامت مصرف‌کنندگان را تهدید می‌کند. این موضوعی است که سیاست‌گذار رقم زده است.

وی با بیان اینکه از طریق واردات قانونی می‌توان بر کیفیت محصولات نظارت داشت گفت: وزارت بهداشت و کمیسیون‌های مختلف در مجلس، گمان می‌کردند به خاطر سلامت شهروندان، این قانون را وضع کرده‌اند، اما این قوانین منجر به تسهیل ورود سیگار قاچاق به کشور شده است و بر سیگارهای قاچاق نمی‌توان برای کیفیت نظارت کرد. در حال حاضر، کشورها به سمت سیگارهای الکتریکی و حرارتی حرکت کرده‌اند که ضرر کمتری نسبت به سیگار سنتی دارد. اما تمام سیگارهای الکتریکی که در کشور وجود دارد، قاچاق است و هیچ نظارتی بر کیفیت آنها انجام نمی‌شود.

او خاطرنشان کرد: از طریق واردات رسمی سیگارهای الکترونیکی، کشور می‌توانست هم درآمدزایی کند و هم اشتغال ایجاد کند. اما برخی می‌گویند داخل این سیگارها روان‌گردان است. وقتی نظارتی بر واردات این نوع سیگارها انجام نگیرد، ممکن است این گمانه‌زنی‌ها هم وجود داشته باشد. اما با ورود رسمی آنها می‌توان بر کیفیت‌شان نظارت کرد و اگر مشکل کیفی داشته باشند، می‌توان با متولیان آن برخورد کرد. باید گفت مافیا دقیقاً همین جایی است که نمی‌گذارند این سیگارها به صورت رسمی وارد کشور شود.

سرانه مصرف هر ایرانی 4 نخ در روز است

تاجدار در پاسخ به خبرنگار تجارت‌نیوز مبنی بر موضع انجمن دخانیات نسبت به قانون جدید مالیاتی مصوب مجلس و راهکار جلوگیری از انجام آن توضیح داد: کار انجمن بررسی مشکلات و ارائه آمار و راهکارهاست. در مجلس کمیسیون بهداشت و مبارزه با قاچاق وجود دارد که آنها آمارهایی اعلام می‌کنند بسیاری از اوقات، خلاف واقعیت است. وزارت صمت نیز به دلیل ملاحظاتی که دارد به طور جدی نمی‌تواند دفاع کند.

او ادامه داد: موضوع آن است تا زمانی که مرزها کنترل نشوند و قاچاق صورت گیرد، نمی‌توان با افزایش قیمت انتظار کاهش مصرف داشت. در حال حاضر، وزارت بهداشت نیز بدون در نظر گرفتن قاچاق، آمار نادرستی ارائه می‌دهد تا تاکید کند افزایش قیمت منجر به کاهش مصرف شده است. این در حالی است که سرانه مصرف هر ایرانی، تقریباً چهار نخ در روز است. اگر قوانین مانع‌زا برداشته و مرزها کنترل شود، می‌توان بر کیفیت تولید و واردات نیز رسیدگی کرد و همچنین از محل درآمد کسب‌شده، به مبارزه با قاچاق پرداخت.

برای مطالعه بیشتر صفحه صمت را دنبال کنید.