کتاب جدید «کودتای فناوری: چگونه دموکراسی را از سیلیکون ولی نجات دهیم»، نوشته ماریئتجه شاخه، عضو مؤسسه سیاست‌گذاری هوش مصنوعی متمرکز بر انسان دانشگاه استنفورد، به بررسی یکی از مهم‌ترین و نادیده گرفته‌شده‌ترین مسائل روز می‌پردازد: قدرت کنترل‌نشده شرکت‌های فناوری و تأثیر آن بر دموکراسی. این کتاب تلاش دارد تا به مردم هشدار دهد که شرکت‌های فناوری نه‌تنها بر اقتصاد جهانی سلطه یافته‌اند، بلکه در حال ایفای نقشی هستند که به طور سنتی از آن دولت‌ها بوده است. شاخه از تجربیات خود به عنوان نماینده پارلمان اروپا و همچنین مشاهداتش در دانشگاه استنفورد استفاده کرده تا نشان دهد چگونه این شرکت‌ها مرزهای قدرت‌شان را گسترده‌تر کرده‌اند و چه خطری برای حکومت‌های دموکراتیک به وجود آورده‌اند. شرکت‌های فناوری و نقش‌های دولتی یکی از محورهای اصلی کتاب شاخه این است که شرکت‌های فناوری به تدریج وارد حوزه‌هایی می‌شوند که به طور سنتی به دولت‌ها تعلق داشته است. از امنیت سایبری گرفته تا دفاع نظامی، انتخابات و نظارت بر پلیس. شرکت‌های فناوری بزرگ به ویژه در آمریکا، جای دولت‌ها را گرفته‌اند. برای مثال، در بسیاری از موارد، شرکت‌های خصوصی کنترل اطلاعات و تصمیم‌گیری‌های کلیدی در زمینه‌های مهم را بر عهده گرفته‌اند. این مسئله باعث می‌شود تا دولت‌ها از پاسخگویی فرار کنند، چرا که قدرت واقعی در دست شرکت‌های فناوری قرار دارد. در کتاب شاخه به این نکته اشاره می‌شود که شرکت‌ها معمولاً به دلیل نداشتن محدودیت و مقررات، از دولت‌ها پیشی می‌گیرند و این امر می‌تواند تبعاتی منفی برای دموکراسی داشته باشد. شاخه در این کتاب به نمونه‌های مختلفی اشاره می‌کند، از جمله نقشی که شرکت‌هایی مثل فیسبوک و توییتر در پخش اطلاعات نادرست داشته‌اند. او توضیح می‌دهد که در سال‌های اخیر، شرکت‌های فناوری بدون اینکه نظارت یا محدودیتی بر اعمال آنها وجود داشته باشد، عملاً به بازیگران کلیدی در سیاست‌های جهانی تبدیل شده‌اند. این قدرت بیش از حد شرکت‌ها می‌تواند به فروپاشی ساختارهای دموکراتیک منجر شود، چرا که مردم از اطلاعات درست و شفاف محروم می‌شوند. پنهان‌کاری در استفاده از منابع انرژی یکی دیگر از نکات مهمی که شاخه در کتاب خود به آن پرداخته، مسئله استفاده شرکت‌های فناوری از منابع انرژی است. او توضیح می‌دهد که شرکت‌های بزرگ فناوری، از جمله آمازون، گوگل و مایکروسافت، معمولاً برای ساخت مراکز داده خود در جوامع مختلف، از نام‌های مستعار استفاده می‌کنند. این شرکت‌ها با وعده‌های اقتصادی به مردم محلی، پروژه‌های خود را پیش می‌برند، اما اطلاعات حیاتی در مورد اینکه چه کسی پشت این پروژه‌هاست و مراکز داده آنها چه مقدار انرژی مصرف خواهد کرد را پنهان می‌کنند. شاخه باور دارد این نبود شفافیت باعث می‌شود تا جوامع محلی نتوانند به درستی تصمیم بگیرند که آیا مایل به میزبانی این مراکز داده هستند یا نه. به عنوان نمونه‌ای از این مسئله، شاخه به تجربه‌ای در هلند اشاره می‌کند که در آن، شوراهای محلی مجبور شدند تصمیم بگیرند که آیا به شرکت‌های بزرگ اجازه دهند مراکز داده عظیم در مناطق‌شان بسازند یا نه. این شوراها، که معمولاً از افرادی تشکیل شده‌اند که تخصص کافی در این زمینه ندارند، در برابر شرکت‌های بزرگ با تیم‌های وکلا، حسابداران و مشاوران قرار گرفتند. این نابرابری قدرت، به ویژه در حوزه تصمیم‌گیری‌های عمومی، بسیار خطرناک است و می‌تواند منجر به اتخاذ انتخاب‌های اشتباه شود. شاخه پیشنهاد می‌دهد یکی از راه‌حل‌های مقابله با این نابرابری، ایجاد استانداردهایی برای شفافیت بیشتر است. او می‌گوید شرکت‌های فناوری باید ملزم به اعلام دقیق میزان انرژی مصرفی خود و همچنین هویت واقعی شرکت‌هایی باشند که پشت پروژه‌ها قرار دارند. این مسئله می‌تواند به ایجاد بحث‌های عمومی شفاف‌تر و منطقی‌تر درباره استفاده از منابع محدود کمک کند. اصل احتیاطی و فناوری‌های نوین یکی دیگر از پیشنهادهای شاخه برای کنترل قدرت شرکت‌های فناوری، استفاده از اصل احتیاطی است. اصل احتیاطی، که در قوانین اتحادیه اروپا نیز وجود دارد، به این معناست که قبل از پیاده‌سازی یا استفاده گسترده از فناوری جدیدی، باید تأثیرات اجتماعی آن به دقت بررسی شود. این اصل معمولاً در صنایع دیگر نظیر بهداشت و محیط‌زیست به کار می‌رود، اما در حوزه فناوری هنوز به درستی اجرا نشده است. شاخه معتقد است که این اصل می‌تواند به ویژه در حوزه هوش مصنوعی مفید باشد، چرا که مهندسان خود شرکت‌ها نیز گاهی از رفتار مدل‌های هوش مصنوعی شگفت‌زده می‌شوند. او توضیح می‌دهد که بسیاری از فناوری‌های جدید، مانند هوش مصنوعی، هنوز به طور کامل درک نشده‌اند و این موضوع می‌تواند به پیامدهای ناخواسته و پیش‌بینی‌نشده بینجامد. به همین دلیل، شاخه پیشنهاد می‌کند قبل از استفاده گسترده از این فناوری‌ها، تحقیقات قابل توجهی در مورد تأثیرات آنها بر جامعه انجام شود. این تحقیق‌ها می‌تواند از مشکلات بزرگ‌تری که ممکن است در آینده ایجاد شوند جلوگیری کند. تهدید دموکراسی در آمریکا شاخه در کتاب خود به این مساله هم اشاره می‌کند که آمریکایی‌ها تا حد زیادی نسبت به تهدیدهای شرکت‌های فناوری برای دموکراسی بی‌تفاوت بوده‌اند. او معتقد است مردم آمریکا به مسائل مربوط به قدرت بیش از حد شرکت‌های فناوری، به عنوان مشکلاتی دور از خود نگاه کرده‌اند. با این حال، رویدادهایی مثل شورش در کنگره آمریکا در سال ۲۰۲۰ نشان داد که این مشکلات به آمریکا نیز رسیده است. اطلاعات نادرستی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، نقش مهمی در کاهش اعتماد مردم به انتخابات آمریکا داشت. شاخه بیان می‌کند که در دیگر نقاط جهان، مانند میانمار و بریتانیا، قدرت شرکت‌های فناوری زودتر از آمریکا مورد توجه قرار گرفته بود. او به استفاده از فیس‌بوک برای فراخوانی به نسل‌کشی در میانمار و نقش کمبریج آنالیتیکا در تأثیرگذاری بر رأی‌گیری برگزیت در بریتانیا اشاره می‌کند. این رویدادها نشان می‌دهد که شرکت‌های فناوری می‌توانند تأثیرات گسترده‌ای بر سیاست‌های ملی و بین‌المللی هم داشته باشند. چگونه مردم می‌توانند تغییر ایجاد کنند؟ شاخه معتقد است که انتخاب‌های فردی، مانند نحوه استفاده از فناوری، کافی نیست. به گفته او، قدرت نابرابر میان کاربران و شرکت‌های فناوری به قدری زیاد است که نیاز به اقداماتی گسترده‌تر، از جمله نظارت مستقل و قدرت‌های متقابل، وجود دارد. شاخه پیشنهاد می‌کند که مردم باید مسائل مربوط به فناوری و تأثیرات آن بر دموکراسی را به عنوان اولویت‌های سیاسی خود قرار دهند و از رهبران خود خواستار قانون‌گذاری‌های مؤثر در این زمینه شوند. او معتقد است بسیاری از مردم آمریکا خواهان قوانینی هستند که از کودکان در فضای آنلاین محافظت کند، امنیت سایبری را بهبود بخشد و با اطلاعات نادرست مقابله کند. با این حال، به دلیل نبود اکثریت سیاسی در کنگره آمریکا، این قوانین تصویب نمی‌شود. او از مردم می‌خواهد به بیان نگرانی‌های خود ادامه دهند و از مقامات خود، چه در سطح ملی و چه در سطح محلی، درخواست‌های مشخصی برای نظارت بیشتر بر شرکت‌های فناوری داشته باشند. به گفته او، این اقدامات می‌تواند به حفظ دموکراسی در برابر تهدیدات فناوری کمک کند. اخبار حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه استارتاپ تجارت‌نیوز بخوانید.
