چاپ کتاب علاوه بر قلم پول هم می‌خواهد
نشر یک کتاب حداقل به سه ماه زمان از مرحله مجوز تا انتشار نیاز دارد. قیمت‌گذاری کتاب بر اساس عرف نانوشته‌ای تقریبا سه برابر هزینه‌های تولید است.
محمد قهرمانی کوشان: روزانه اخبار ضد و نقیضی در رابطه با سرانه مطالعه در کشور منتشر می‌شود که بیشتر این خبرها نشان از کم‌رونقی بازار کتاب کشور دارد. در این شرایط حضور نویسندگان جوان و جویای نام روزبه‌روز بیشتر شده و صدای ناله ناشران بلندتر می‌شود.
به گزارش تجارت‌نیوز ، در این آشفته‌بازار کتاب همچنان حضور نویسندگان صاحب‌نام کمتر شده و بسیاری از آن‌ها گویی تمایلی برای ارائه یک محصول تازه ندارند. با این تفاسیر هرازگاهی خبری از چاپ کتاب یک نویسنده صاحب‌نام در حوزه ادبیات، جامعه‌شناسی، اقتصاد، سیاست و یا حوزه‌های موردعلاقه مخاطبان جان تازه‌ای به این بازار کم رونق می‌دهد. گزارش پیش رو روند تولید یک کتاب را با عینک اقتصاد بررسی می‌کند.
مراحل دریافت مجوز
در بازار پرتلاطم و به نسبت غیر ایمن چاپ و نشر نویسندگان مشهور از وضعیت بهتری برخوردار هستند. مرتضی یساولی فعال این حوزه می‌گوید: «بیشتر این افراد در بازه‌های زمانی یک تا دو سال کتابی را منتشر میکنند. البته برندهای مشهور ممکن است هر ده سال یک‌بار هم اثری نداشته باشند. بیشتر مترجم‌ها و افراد حوزه‌های کتاب‌های غیرتخصصی از سرعت بالاتری در تولید آثار برخوردار هستند.
نویسندگان مشهور در بیشتر مواقع با حامیان مالی وارد مذاکره شده و در این بازار از وضعیت بهتری برخوردار هستند. به این صورت که یا یک سفارش از سوی حامی مالی و یا انتشارات دریافت میکنند و یا با ارائه یک نسخه از اثر با ناشران و حامیان مالی وارد مذاکره می‌شوند.
در صورت دیگر نویسنده می‌تواند تمامی مراحل اعم از حروف‌چینی، طرح جلد، ویراستاری و … را برعهده‌گرفته و نسخه کامل شده را در اختیار ناشر برای چاپ قرار دهد. در این صورت باید برای عقد قراردادِ چاپ، شرح کوتاهی از کتاب، حدود تعداد صفحات را در اختیار ناشر قرار دهد»
به گفته وی «پس از آماده شدن فایل کتاب، باید اقدام به دریافت شابک کرد. شماره شناسه شابک توسط خانه کتاب ارائه می‌شود. پس از دریافت شابک، فایل کتاب به کتابخانه ملی ارائه می‌شود.
در کتابخانه ملی باید فیپا یا همان شناسانه کتاب در کتابخانه ملی صادر شود. در مرحله نهایی فایل پی‌دی‌اف کتاب برای صدور مجوز از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحویل این وزارتخانه می‌شود. این مراحل به‌صورت کلی بر عهده ناشران است و نویسندگان هیچ فعالیتی در این مراحل ندارند.»
هزینه‌های چاپ
مهدی عبدی فعال حوزه نشر می‌گوید: «نشر یک کتاب حداقل به سه ماه زمان از مرحله مجوز تا انتشار نیاز دارد. قیمت‌گذاری کتاب بر اساس عرف نانوشته‌ای تقریبا سه برابر هزینه‌های تولید است.
سود حاصل از چاپ کتاب بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود. بخشی از این سود عاید تخفیف ناشر، بخش دیگری عاید شرکت پخش و کتاب‌فروش می‌شود. حروف‌چینی کتاب از 1500 تومان شروع و بر اساس نوع کار و سختی‌های موجود تا 300 تومان هم می‌رسد. طراحی جلد هم از 100 هزار تومان شروع‌شده و تا 3 میلیون تومان هم ادامه دارد. چاپ جلد از هر فرم 1 میلیون و 200 هزار تومان هزینه دارد.»
| تعداد صفحات | هزینه چاپ 1000 جلد به قطع رقعی | هزینه چاپ 1000 جلد به قطع وزیری |
| 100 | 2 میلیون و 500 تا 3 میلیون و 100 هزار | 2 میلیون و 800 تا 3 میلیون و 500 هزار |
| 150 | 3 میلیون و 100 تا 3 میلیون و 400 هزار | 3 میلیون و 400 تا 3 میلیون و 900 هزار |
| 200 | 3 میلیون و 600 تا 4 میلیون | 4 میلیون و 100 تا 4 میلیون و 800 هزار |
| 250 | 4 میلیون و 300 تا 5 میلیون و 100 هزار | 4 میلیون و 800 تا 5 میلیون و 400 هزار |
| 300 | 4 میلیون و 600 تا 5 میلیون و 200 هزار | 5 میلیون و 200 تا 6 میلیون |
سهم ناشران، توزیع‌کننده و فروشنده چقدر است؟
به‌طور متوسط 50 درصد قیمت پشت جلد کتاب سهم ناشران می‌شود. در بسیاری از مواقع هزینه‌های دفتری و هزینه‌های مراحل مختلف تهیه کتاب مانند دستمزد تایپیست، طراح، صفحه‌بند، ویراستار و … سهم یک ناشر را از سود کتاب تا 30 درصد کاهش می‌دهد.
البته در نوبت اول چاپ یک کتاب به دلیل بالا بودن قیمت فیلم زینک ممکن است این سود به حدود 20 درصد هم برسد. موسسات پخش کتاب که مسئولیت توزیع کتاب در میان کتاب‌فروش‌ها را دارند در یک قرارداد نانوشته به‌صورت متوسط بین 30 تا 40 درصد تخفیف از ناشران دریافت میکنند.
البته این موسسه‌ها باید کتاب را با 15 تا 20 درصد تخفیف به کتاب‌فروش‌ها بفروشند. در این میان سود حاصل‌شده از یک مجموعه برای شرکت توزیع حدود 20 تا 25 درصد است. البته این شرکت‌ها یک چالش مهم دارند.
باید کتاب را از ناشران به‌صورت امانی و با ارائه چک تضمینی خریداری کرده و به‌صورت چکی در اختیار کتاب‌فروشان قرار دهند. خواب سرمایه و پروسه زمان‌بر تحویل کتاب از ناشر تا فروش بر بازار این محصولات سایه انداخته است.
چگونگی دستمزد مولف، مترجم و نویسنده
در حال حاضر هیچ قانون و یا ضابطه‌ای در کشور مبنی بر تعیین دستمزد مولف، مترجم و نویسنده وجود ندارد. هادی عزیزی فعال حوزه نشر می‌گوید: «در بیشتر مواقع دستمزد نویسندگان مشهور از سوی خودشان مطرح می‌شود.
ناشران در تعیین دستمزد نویسندگان مشهور با چالشی روبه‌رو نیستند. همچنین حق تالیف یا حق ترجمه در برحسب نوع قرارداد با ناشر تعیین می‌شود؛ اما در بیشتر مواقع توافق انجام‌شده میان مولف و مترجم این‌چنین است که امتیاز اثر به ازای یک رقم مشخص‌شده در اختیار ناشر قرار گیرد و مولف و مترجم تنها دستمزد خود را دریافت کند.
اما در مورد نویسندگان به‌خصوص افراد صاحب‌نام و صاحب سبک هیچ‌وقت این موضوع پیش نمی‌آید و بیشتر نویسندگان از چاپ‌های متعددی کتاب‌ها و درصد فروش آن بهره‌مند می‌شوند به همین دلیل علاوه بر دستمزد در میزان فروش یک اثر هم درصدی برای خود قائل هستند.»
به گفته وی: «در حال حاضر حق تالیف برای نویسندگان نام‌آشنا حدود 15 درصد و سایر مؤلفان ده درصد و یا کمتر است. البته مولفان نام‌آشنایی هم هستند که حق تالیفی نزدیک به 20 درصد هم دریافت میکنند؛ اما بسیاری از نویسندگان صاحب سبک حدود 10 تا 15 درصد از فروش را دریافت میکنند علاوه بر این دستمزد آن‌ها نزدیک به 20 درصد است.
به همین دلیل ناشران متوسط نمی‌توانند با نویسندگان مشهور و صاحب سبک همکاری داشته باشند. اگر توجه داشته باشید بسیاری از آثار نویسندگان مشهور باقیمت‌های بالایی به فروش می‌رسد دلیل این موضوع توجیه اقتصادی محصول برای ناشر است.»
نقش اثر در بالا رفتن سود
تیتراژ متوسط 700 تا 1500 نسخه برای کتاب در کشورمان نشان از بی‌رونقی این بازار دارد اما در این شرایط هم کم نیستند کسانی که توانسته‌اند با نویسندگی امرارمعاش داشته باشند.
راضیه محمدی که با همسر خود در حوزه نشر و توزیع کتاب فعالیت دارد می‌گوید: «درست است که تیراژبسیاری از کتاب‌ها در کشورمان حدود 5 هزارتا عنوان می‌شود اما یک کتاب در ایده‌آل‌ترین حالت 2 تا 3 هزارتا تیراژ دارد. البته در این تیراژها هم سودهایی به نویسندگان و ناشران می‌رسد. نویسندگان شهره و به نام همیشه در محل فروش محصولات صاحب درآمد می‌شوند.»
به گفته وی: «در سال گذشته یک کتاب در حوزه مسکن فروش بسیار قابل‌توجهی داشت. نویسنده همراه ناشر با حضور در جلسات و همایش‌هایی که به آن دعوت‌شده بودند کتاب را به فروش می‌رساندند.
ازآنجایی‌که نویسنده صاحب‌نظر و صاحب سبک در حوزه مسکن بود توانست کتاب را در کمتر از شش ماه به چاپ سوم برساند. هر چه نویسنده صاحب سبک باشد میزان فروش کتاب هم بیشتر می‌شود. درحالی‌که صحبت از کمبود سرانه کتاب در کشور می‌شود اما نویسندگان صاحب سبک و به نام همچنان آثار خود را با تیراژ بالا و به‌صورت گسترده به فروش می‌رسانند.
بیشتر محصولات علاوه بر چاپ به‌صورت کتاب صوتی در اختیار مخاطب قرار می‌گیرند که این بخش هم سود فراوانی دارد. در سال 92 یک کتاب صوتی در حوزه ادبیات توانست در یک ماه 100 میلیون نسخه فروش داشته باشد به صورتی که نسخه صوتی این کتاب در میدان انقلاب نایاب شده بود. در هر شرایط و در هر برهه‌ای از زمان آثار قابل دفاع مشتریان خود رادارند.»
نظرات