هشدار مرکز پژوهش‌های مجلس:
بحران آب، امنیت غذایی و ملی را تهدید می‌کند
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی هشدار داد که با تداوم سیاست‌های بخش آب به صورت فعلی، ابعاد تازه‌تری از بحران آب در آینده آشکار خواهد شد؛ از جمله می‌توان به تهدید منابع آبی، غذایی و تحت‌الشعاع قرار گرفتن امنیت ملی اشاره کرد.
به گزارش تجارت‌نیوز ، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی که به تازگی منتشر کرده، با بررسی بحران آب در ایران به جایگاه این موضوع در برنامه هفتم توسعه پرداخت.
با توجه به تداوم و تشدید بحران آب در کشور، می‌توان گفت که برنامه‌های توسعه اول تا ششم نتوانسته برای این موضوع چاره‌اندیشی کند. حالا نوبت به برنامه هفتم توسعه رسیده که نقشه پنج سال آینده را ترسیم می‌کند. اما آیا برنامه هفتم می‌تواند این معادله پیچیده را حل کند؟
هشدار مرکز پژوهش‌های مجلس برای بحران آب
مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به عملکرد ناموفق بخش اجرایی در بخش آب نسبت به تهدید امنیت آبی و غذایی در ایران هشدار داد.
در این گزارش آمده با تداوم سیاست‌های بخش آب به صورت فعلی، چالش‌های بیشتر و ابعاد تازه‌تری از بحران آب در آینده آشکار خواهد شد. از جمله می‌توان به کاهش منابع آب، تهدید منابع آبی و غذایی کشور، از بین رفتن زیست‌بوم‌های آبی و تحت‌الشعاع قرار گرفتن امنیت ملی کشور اشاره کرد.
مرکز پژوهش‌های مجلس هشدار داده که با توجه به این موضوعات، تغییر جهت‌گیری‌ها در بخش آب نسبت به برنامه‌های توسعه قبلی ضروری و غیرقابل اجتناب است.
تناقضات برنامه هفتم در حل بحران آب
بنا بر فصل هشتم برنامه هفتم توسعه و اهداف کمی آن، کشاورزی تا پایان اجرای این برنامه باید 18 درصد کاهش پیدا کند. این در حالی‌ست که در فصل هفتم مشخصا از امنیت غذایی و ارتقای محصولات کشاورزی گفته شده است. مرکز پژوهش‌های مجلس در این مورد نوشته که این 2 هدف با هم در تعارض جدی هستند و اجرای آن با تردید مواجه است.
در ادامه اهداف کمی برنامه هفتم آمده که منبع تامین آب زیرزمینی باید به 36.7 میلیارد مترمکعب برسد. مرکز پژوهش‌های مجلس در نقد این هدف‌گذاری نوشته که عدم قطعیت شرایط هیدرولوژیکی برای آن لحاظ نشده است. شرایط اقلیمی و خشکسالی اهداف کمی را شدیدا تحت تاثیر قرار می‌دهد. در ادامه نیز به بخش‌های دیگر برنامه هفتم ایراداتی وارد کرده و پیشنهاداتی نیز برای اصلاح آنها داده است.
اضافه برداشت از آب‌های زیرزمینی ادامه دارد
عباس کشاورز، معاون مرکز ملی آب اتاق ایران نیز درباره جایگاه آب در برنامه هفتم توسعه گفت: «گام خوبی در برنامه هفتم برداشته و بازتخصیص آب توسط دولت پذیرفته شده است، اما مشکل اینجاست که ابزار تحقق این امر در لایحه پیش‌بینی نشده است.»
بنا بر گزارش مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، عباس کشاورز گفت: «مشکل دوم این است که حق‌آبه‌های زیست محیطی کماکان مورد کم‌لطفی قرار گرفته است. انتظار می‌رود حق‌آبه‌های زیست محیطی با اولویت لحاظ شود.»
او ادامه داد: «مشکل سوم این است که لایحه حکم بر کنترل برداشت چاه‌ها توسط دستگاه‌های اجرایی داده است. در حالی‌که مالکان چاه‌ها، بخش خصوصی هستند. پس با این ادبیات و این نگرش، این حکم تحقق نخواهد یافت و در صورت عدم اصلاح، اضافه برداشت آب زیرزمینی کماکان ادامه خواهد داشت.»
6 چالش آبی و راهکارهای حل آن
آنطور که در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده، در بخش آب 6 چالش اصلی در ایران قابل ذکر است:
1: بهره‌برداری از منابع آب بیش از ظرفیت آنها
2: بهره‌وری نازل در تمام بخش‌های مصرف‌کننده با تاکید بر بخش کشاورزی
3: نبود سیستم پایش و بیلان قابل اطمینان منابع آب
4: تشدید مناقشات آبی محلی و منطقه‌ای
5: تشدید پدیده‌های حدی هیدرولوژیکی (خشکسالی و سیل) به دلیل تغییرات اقلیمی
6: وجود طرح‌های نیمه تمام متعدد با تاکید بر تامین اعتبارات
در ادامه گزارش نیز راهکارها و پیشنهادهای محوری کلان برای رفع این چالش‌ها آمده است:
1: بازتخصیص منابع آب در بخش‌های مختلف مصرف با توجه به ظرفیت برد و میزان آب قابل برنامه‌ریزی
2: احداث، تجهیز و توسعه سیستم‌های پایش منابع آب و احصای بیلان آب قابل اطمینان
3: ارتقای بهره‌وری کیفی به جای توسعه کمی در کلیه بخش‌های مصرف آب با تاکید بر بخش کشاورزی
4: حکمرانی آب با تکیه بر پایداری زیست‌بوم
5: تسهیل و رفع موانع ورود بخش خصوصی به طرح‌های نیمه تمام و جدید بخش آب
6: استفاده از مزیت‌های سرزمینی در آمایش آبی سرزمین با تاکید بر نقش دریا
نظرات