آخرین وضعیت سدهای کشور/ موجودی ۷ سد کمتر از ۱۰ میلیون مترمکعب

به گزارش تجارت‌نیوز، پیش‌بینی مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی نشان می‌دهد حتی بارش‌های نرمال پاییز و زمستان امسال هم کمبود آب در ایران را جبران نمی‌کند. حدود 60 درصد از ذخایر سدهای کشور خالی است و مصارف آب هم به همان روال قبل است. 

بررسی آخرین گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور نشان از پرشدگی 40 درصد از مخازن سدهای کشور می‌دهد. در همین حال پرشدگی مجموع پنج سد تهران از ابتدای سال آبی جاری تا 4 آذرماه فقط 16 درصد عنوان شده است. اما به جز سدهای تهران، سدهای کدام شهرها وضعیت هشدارآمیزی دارد؟

موجودی مخازن کدام سدها هشدارآمیزی است؟

 از ابتدای سال آبی جاری تا 4 آذرماه موجودی مخزن سدهای «یامچی» و« سبلان» در اردبیل به ترتیب 16 و 22 میلیون مترمکعب گزارش شده است. مخزن سد «طرق» و «دوستی» در استان خراسان رضوی به ترتیب 3 و 72 میلیون مترمکعب ذخیره آبی دارند. 

چهار سد استان کرمان هم وضعیت قابل قبولی ندارند. موجودی مخزن سدهای «تنگوئیه سیرجان»، «ساوه»، «نسا» و «جیرفت» به ترتیب 4، 20، 35 و 80 میلیون مترمکعب است. همچنین سدهای «شهید قنبری»، «بارون» و «آغ چای» به ترتیب 11، 17 و 62 میلیون مترمکعب موجودی آب دارند. 

سدهای استان سیستان و بلوچستان هم چندان وضعیت خوبی ندارند. بر اساس گزارش دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور، موجودی مخزن سد «خیرآبا»د، «شهید رجایی»، «ماشکید علیا» و «چاه‌نیمه‌ه» به ترتیب 15، 34، 37 و 43 میلیون مترمکعب است. 

همچنین مخازن سدهای «رودبال داراب» در استان فارس،« نهرین» در خراسان رضوی، «اکباتان-آبشینه» در همدان، «دامغان» در استان سمنان و «سلیمانشاه» در کرمانشاه به ترتیب یک، یک،4، 8 و 9 میلیون مترمکعب موجودی دارند. بر این اساس 7 سد در کشور کمتر از 10 میلیون مترمکعب موجودی دارند. 

منابع آبی کشور تاب افزایش جمعیت را ندارد

کاهش بارندگی و تغییرات اقلیمی یکی از دلایلی است که در بحث تنش آب در ایران عنوان می‌شود. از یک سو جمعیت در حال افزایش است و از سوی دیگر، مصارف در بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعت و شرب بیشتر شده است. همه اینها در کنار الگوی مصرف و اضافه برداشت‌هایی که از منابع آبی سطحی و زیرزمینی می‌شود موجب بروز و گستردگی تنش آبی در کشور شده است. سال‌هاست که کارشناسان حوزه آب و محیط زیست نسبت به الگوی مصرف و اضافه برداشت از منابع آب هشدار می‌دهند، اما همچنان در بر همان پاشنه می‌چرخد. 

مهرماه سال جاری، مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با همکاری تشکل‌های محیط زیستی نشستی با عنوان «ناکامی‌های پشت سر و آرزوهای پیش رو» برگزار کرد. در این نشست، وضعیت منابع و مصارف آبی کشور بررسی شد. 

داودرضا عرب، نماینده مشاور آسیب‌شناسی طرح تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی در این نشست گفت که از نظر نیاز آبی، ایران تاب‌آوری افزایش جمعیت را ندارد، مگر اینکه سیاستگذاری و برنامه‌ها تغییر کند. ( گزارش کامل را اینجا بخوانید.)

او درباره وضعیت منابع آب زیرزمینی گفت: «از سال 1345 تا سال 1398 جمعیت کشور حدود سه برابر شد. در کنار کاهش نزولات جوی، اضافه برداشت‌هایی از ذخایر آب‌های زیرزمینی صورت گرفته است. بیش از 130 میلیارد مترمکعب کسری تجمعی در مخازن آب زیرزمینی کشور داریم.» البته این آمارها تا سال 1398 محاسبه و بررسی شده است. 

ایجاد شرایط تخلف در مصارف آبی کشور

داودرضا عرب با اشاره به قوانین مختلف در بخش آب‌های زیرزمینی، مهم‌ترین نواقص این قوانین را بررسی کرد.  در ادامه این نواقص را می‌خوانید:

• ایجاد شرایط مجاز شدن تخلفات و ایجاد انگیزه و فرصت برای صحنه‌سازی و ایجاد مدارکی منجر به اخذ پروانه برای چاه‌های غیرمجاز شود. 
• عدم توجه به شرایط بحرانی آبخوان‌های کشور.
• عدم تصریح قید «غیرمجاز» برای چاه‌‌هایی که بدون توجه به قانون ایجاد شده‌اند.
• عدم توجه به ارزش اقتصادی آب و تعیین سهم و جایگاه آب در تولید از دیدگاه اقتصادی.
• عدم تفکیک نوع و سطح مجازات در مناطق آزاد و ممنوعه.
• عدم نیاز به کسب مجوز برای حفر چاه خانگی.
• فقدان مکانیسم تعادل‌بخشی به دشت‌های ممنوعه..
• عدم توجه به مدیریت جامع منابع آب با لحاظ مبانی اقتصاد آب و آمایش سرزمین به عنوان محور برنامه‌ریزی.
• عدم تعیین محدودیت زمانی برای مراجعه متخلفین جهت تعیین تکلیف تبصر 3 قانون توزیع عادلانه آب. 

بارگذاری جمعیتی و صنایع در دشت‌های ممنوعه

او در بخش دیگری از این نشست، تحولات اجتماعی در سال‌های اخیر را اینگونه برشمارد: «افزایش نرخ رشد جمعیت، بارگذاری جمعیتی و صنعتی در دشت‌های ممنوعه و بحرانی، تغییر الگوی غذایی و کاهش سرمایه اجتماعی.»

نماینده مشاور آسیب‌شناسی طرح تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی گفت: «در سال 1300، سرانه منابع آب تجدیدپذیر به صورت سالانه، 12020 متر مکعب بود که در سال 1400 به 1185 مترمکعب در سال رسید.»