رمزگشایی از ابعاد امنیتی کمبود و آلودگی آب در دنیا
آب در بحران است؛ زیرا هم عامل و هم قربانی تغییرات آب‌وهوایی است. سال 2023 قرار بود سالی باشد که آب سرانجام در کانون توجه قرار گیرد: اولین کنفرانس آب سازمان ملل در تقریباً 50 سال گذشته، که در مارس 2023 در نیویورک برگزار شد، نقطه میانی دهه اقدام آبی بود که قرار بود اقداماتی را در مورد آب تحریک کند.
«کاهش منابع آب در سراسر جهان را باید یکی از مهم‌ترین چالشهای امنیت زیست‌محیطی قرن حاضر در نظر گرفت.» بر اساس گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، به گزارش سی‌‌‌ان‌‌‌بی‌‌‌سی نیوز، این دیدگاه یک متخصص جغرافیای نظامی و امنیت محیطی است که اخیراً مطالعه‌‌‌ای منتشر کرده که به بررسی ارتباط میان کمبود آب، ژئوپولیتیک و پتانسیل درگیری خشونتآمیز در جهان در حال گرم شدن می‌‌‌پردازد.
دهمین مجمع جهانی آب بین 18 تا 25 می در بالی اندونزی برگزار شد. بر اساس مسیرهای فعلی، تا پایان سال 2024 در مقایسه با پنج سال گذشته، به احتمال زیاد شاهد حوادث امنیتی مرتبط با مدیریت آب در سطح جهان خواهیم بود. میانگین ماهانه تعداد حوادث امنیتی (جنگ، ناآرامی، تروریسم و جنایت) در ارتباط با آب بین ژانویه 2019 تا می 2024 بیش از 230 درصد افزایش یافته است. درگیری‌ها بر سر آب احتمالاً در سال‌های آینده در سطح جهان افزایش می‌یابد که ناشی از افزایش رقابت برای منابع آب در میان عوامل دیگر همچون افزایش دما و بروز آب‌وهوای شدید است. موسسه مشاوره ریسک جهانی گفته است، این حوادث شامل اعتراضات و ناآرامیهای خشونتآمیز مرتبط با کمبود آب یا آلودگی است و هشدار داد که این روند در ماه‌‌‌های آینده «بسیار بعید» است که کُند شود.
رودخانههای دجله-فرات، که مسیرهای تقریباً موازی را در قلب خاورمیانه طی میکنند، به عنوان نقطه اشتعال دیگر شناسایی شدند. کمبود آب و آلودگی آن در حال حاضر کاتالیزوری برای فعالیت در سراسر جهان است و این روند احتمالاً در حال رشد است، به ویژه در کشورهایی که جنبش‌های زیست‌محیطی در آنها به خوبی تثبیت شده است. در کشورهایی با سطوح تنش آبی شدید و بالا، احتمالاً مشاغل به طور فزاینده‌ای در معرض مقررات مدیریت آب دولتی قرار می‌گیرند.
در گزارش این هفته، ابعاد امنیتی کمبود و آلودگی آب را در سطح جهان بررسی خواهیم کرد.
در رثای آب
آب یک منبع اساسی برای حیات است، اما مقادیر زیادی در سراسر جهان به دلیل نشت و نگهداری ناکافی زیرساخت‌ها از بین می‌رود. این موضوع نه‌تنها کمبود آب پاک را تشدید می‌کند، بلکه مانع از تلاش‌ها برای دستیابی به هدف توسعه پایدار سازمان ملل متحد 6 (SDG 6) می‌شود که هدف آن تضمین در دسترس بودن و مدیریت پایدار آب و فاضلاب برای همه است.
بر اساس برآوردهای اخیر، سالانه حدود 126 میلیارد مترمکعب آب به دلیل نشت در سیستم‌های توزیع در سراسر جهان از دست می‌رود. این مقدار سرسام‌آور برای تامین آب نزدیک به 90 میلیون نفر برای یک سال کامل کافی است. در برخی مناطق، تا 30 درصد از کل منبع آب قبل از رسیدن به مصرف‌کنندگان از بین می‌رود، که نیاز فوری به بهبود زیرساخت‌ها را برجسته می‌کند.
آب در بحران است؛ زیرا هم عامل و هم قربانی تغییرات آب‌وهوایی است. سال 2023 قرار بود سالی باشد که آب سرانجام در کانون توجه قرار گیرد: اولین کنفرانس آب سازمان ملل در تقریباً 50 سال گذشته، که در مارس 2023 در نیویورک برگزار شد، نقطه میانی دهه اقدام آبی بود که قرار بود اقداماتی را در مورد آب تحریک کند. با این حال، تنها شش ماه بعد، متاسفانه آب در اجلاس SDG غایب بود، جلسه کلیدی که قرار است بلندپروازی را در مورد اهداف توسعه پایدار (SDGs) برای هفت سال آینده افزایش دهد.
آب ناسالم عامل اصلی بیماری و مرگ در سراسر جهان است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) بیان می‌کند که حداقل 7/1 میلیارد (یا تقریباً یک نفر از هر چهار) نفر در سیاره ما روزانه آب آلوده به فاضلاب می‌نوشند و سالانه بیش از نیم‌میلیون نفر در اثر بیماری‌های اسهالی ناشی از آب آلوده و بهداشت نامناسب جان خود را از دست می‌دهند. بسیاری از این افراد، کودکان خردسال هستند؛ زیرا آنها به ویژه در برابر خطرات آب ناسالم آسیب‌پذیر هستند.
در آفریقا، تقریباً نیمی از مردم در سرتاسر قاره به آب سالم دسترسی ندارند و تنها 30 درصد از آفریقایی‌های جنوب صحرا به سرویس بهداشتی کافی دسترسی دارند که از سال 1990 تنها چهار درصد بهبود داشته است. البته در مقابل، 90 درصد شمال آفریقا دسترسی دارند.
افزایش هزینه‌های آب، کمبود زیرساخت‌ها و تغییرات آب‌وهوایی باعث کمبود بیشتر آب شده است. وضعیت تقریباً همیشه در مناطق روستایی بدتر است، زیرا آنها مجبورند برای دسترسی به آب سالم و خدمات بهداشتی بیشتر سفر کنند.
اعداد دلهره‌آور
مجمع جهانی آب یک رویداد بین‌المللی است (و از سال 1997 هر سه سال یک بار برگزار می‌شود) که ذی‌نفعان را از سراسر جهان گرد هم می‌آورد تا راه‌حل‌هایی را برای چالشهای مرتبط با آب بیندیشند. این انجمن مقررات بین‌المللی الزام‌آور ایجاد نمی‌کند. جوکو ویدودو، رئیس‌جمهور اندونزی، در پیام خوشامدگویی به این رویداد گفت: «پایداری منابع آب به موضوعی مبرم برای جهان تبدیل شده است.»
داده‌های Seerist (یک شرکت کنترل ریسک) اهمیت تقاطع میان آب و امنیت را برجسته می‌کند. میانگین ماهانه حوادث امنیتی (جنگ، ناآرامی، تروریسم و جنایت) در ارتباط با آب بین سال‌های 2019 تا می 2024 بیش از 230 درصد افزایش یافته است. از آنجا که تغییرات اقلیمی همچنان منابع آب را در سطح جهان تحت فشار قرار می‌دهد، سرعت کلی حوادث امنیتی مرتبط با آب بعید است که در نیمه دوم سال 2024 کاهش یابد. در واقع، امسال به احتمال بسیار زیاد شاهد افزایش حوادث امنیتی مرتبط با مدیریت آب در مقایسه با پنج سال گذشته خواهیم بود.
مسیر فعلی، افزایش مداوم و قابل توجهی را در حوادث امنیتی مرتبط با مدیریت آب طی چند سال گذشته دنبال می‌کند. سیریست تاکنون 412 حادثه در ارتباط با آب را تا 20 می 2024 ثبت کرده است؛ در مقایسه با 273 مورد برای کل سال 2019. بیشتر این حوادث شامل اعتراضات و ناآرامیهای خشونتآمیز مرتبط با کمبود یا آلودگی آب و همچنین جرم و جنایت در مورد مدیریت آب است.
سایر داده‌ها و پژوهش‌هایی که داده‌های سیریست را در ارتباط با آب تایید میکنند، به شرح زیر است:
1- گاه‌شمار نزاع آب به وسیله موسسه پاسیفیک، 213 درگیری بر سر منابع آب را بین سال‌های 2000 تا 2009 ثبت کرده است. برای دهه‌ای که از سال 2020 شروع شد، گاه‌شمار نزاع آب تاکنون 543 درگیری را به خود اختصاص داده است؛ یعنی افزایشی 154درصدی.
2- بر اساس داده‌های آگوست 2023 موسسه منابع جهانی، 31 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان تا سال 2050 در معرض تنش آبی بالا قرار خواهد گرفت.
3- بر اساس گزارش توسعه جهانی آب سال 2024 سازمان ملل، نیمی از جمعیت جهان در بخشی از سال از کمبود شدید آب رنج می‌برند.
4- بر اساس همین گزارش سازمان ملل، یک‌چهارم جمعیت جهان بیش از 80 درصد از منابع سالانه آب شیرین تجدیدپذیر خود را استفاده میکنند.
5- بر اساس گزارش موسسه منابع جهانی، انتظار می‌رود که کشورهای جنوب صحرای آفریقا رشد قابل توجهی در تقاضای آب داشته باشند که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2050 تا 163 درصد افزایش یابد.
6- مطالعاتی که در گزارش توسعه جهانی آب سازمان ملل در سال 2024 به آنها اشاره شده است، نشان می‌دهد که 10 درصد از افزایش جهانی مهاجرت را می‌توان به کمبود آب نسبت داد.
آب برای مدت طولانی عامل اصلی جنگ‌های بین‌المللی بوده است. نمونه‌های اخیر درگیری‌هایی که منابع آب در آنها نقش مهمی ایفا کرده‌اند، عبارت‌اند از:
- درگیری‌های مرزی میان افغانستان تحت حاکمیت طالبان و ایران بر سر دسترسی به رودخانه هلمند در ماه می 2023
- درگیری‌های مرزی میان قرقیزستان و تاجیکستان در ژانویه 2022 بر سر تعیین مرزها و منابع آبی
- تنش‌های دیپلماتیک طولانی‌مدت میان مصر، سودان و اتیوپی بر سر منابع آبی رودخانه نیل آبی و سد رِنسانس بزرگ اتیوپی (GERD)
- تنش‌های دیپلماتیک مداوم بر سر بهره‌مندی از رودخانههای دجله و فرات میان ترکیه و عراق
- رقابت ژئوپولیتیک میان هند و پاکستان نیز به اختلافات بر سر معاهده آب‌های ایندوس که در ابتدا در سال 1960 امضا شد، مرتبط است.
درگیری‌ها بر سر منابع آب احتمالاً در سال‌های آینده در سطح جهان افزایش می‌یابد که ناشی از افزایش رقابت برای منابع آب، در کنار افزایش دما و رویدادهای شدید آب‌وهوایی مکرر مانند سیل و خشکسالی است. کشورهایی که سطح تنش آبی بالایی دارند به ویژه در معرض چنین درگیری‌هایی هستند.
کمبود آب و آلودگی آن در حال حاضر کاتالیزوری برای فعالیت در سراسر جهان است و این روند احتمالاً در حال رشد است. شرکت‌هایی که در زمینه مدیریت آب فعالیت میکنند به احتمال زیاد هدف فعالان و معترضان قرار می‌گیرند. با این حال، سایر مشاغل نیز ممکن است با مخالفت روبه‌رشدی برای برنامه‌های مدیریت آب خود مواجه شوند. به عنوان مثال، در فرانسه یک کمپین مداوم از سوی فعالان محیط زیست وجود دارد که مخالف ساخت دو حوضه آبی بزرگ در نزدیکی کلرمون-فران هستند که برای حمایت از کشاورزان غلات‌کار برای Limagrain، یک شرکت چندملیتی گندم و ذرت، در نظر گرفته شده است. در آلمان، فعالان در 10 می 2024 در مخالفت با طرح‌های مدیریت آب شرکت خودروسازی آمریکایی تسلا برای کارخانه‌ای در نزدیکی برلین، یک کمپ اعتراضی راه‌اندازی و تلاش کردند به کارخانه‌ای حمله کنند. مدیریت آب همچنین یک محرک کلیدی برای فعالیت در مکزیک (کشاورزی) و شیلی (معدن) بوده است. میزان قابل توجهی از حوادث ناآرامی در ارتباط با منابع آب در هند، عراق، آفریقای جنوبی، ایران و تونس در سال‌های گذشته ثبت شده است. بخش‌هایی که در معرض این خطرات قرار دارند، شامل کشاورزی، تولید، معدن، ساخت‌وساز، مراکز داده و انرژی است.
از آنجا که احتمالاً آب در سال‌های آینده به محرک مهمی برای فعالیت‌ها تبدیل خواهد شد، کمپین‌ها به طور فزاینده‌ای شرکت‌هایی را با سرمایه‌گذاری در صنعت آب هدف قرار خواهند داد- استراتژی که در حال حاضر به خوبی در صحنه فعالان حامی محیط زیست تثبیت شده است. افزایش فشار اجتماعی همچنین می‌تواند موجب تاخیر گاه‌به‌گاه در دریافت مجوزها و مجوزهای زیست‌محیطی شود.
شهر هوشمند، امنیت سایبری
حملات سایبری که زیرساخت‌های ذخیره، توزیع و تصفیه آب را هدف قرار می‌دهند در حال افزایش است و خسارت قابل توجهی به شهرداری‌ها وارد می‌کند که گاهی اوقات عواقب چشمگیری دارد، زیرا آب یک منبع حیاتی برای محافظت از ماست.
یک مجرم سایبری تلاش می‌کند برنامه‌های کامپیوتری مورد استفاده برای تصفیه آب آشامیدنی را هک کند و ساکنان شهرهای اطراف را تهدید به مسمومیت می‌کند. این بدترین سناریو از یک رمان آینده‌نگر نیست، بلکه اتفاقی است که برای یک مرکز تصفیه آب در خلیج سانفرانسیسکو در ژانویه 2021 رخ داد. یک ماه بعد، یک حمله سایبری دیگر سیستم آبرسانی یک شهر کوچک در فلوریدا را هدف قرار داد. با رشد جمعیت و افزایش دما به دلیل گرم شدن زمین، مسئله مدیریت آب به یک موضوع مهم برای تمدن تبدیل شده است، چه از نظر تصفیه فاضلاب، چه ذخیره آب پاک یا توزیع آن. با اتصال این زیرساخت‌ها، این شبکه‌ها و تجهیزات به اهداف اصلی مجرمان سایبری تبدیل شده‌اند.
مدیریت دما و فشار؛ بهینه‌سازی کیفیت آب از طریق نظارت بر زمان واقعی اجزای شیمیایی مختلف؛ تشخیص نشت و نگهداری پیش‌بینی‌شده؛ بهبود پایداری و سودآوری خدمات مدیریت و کنتورهای هوشمند: برنامه‌های هوشمند برای مدیریت آب متعدد است و امنیت سلامت را افزایش می‌دهد. اما آیا این موضوع به ضرر امنیت دیجیتال است؟ اکثر این برنامه‌ها بر اساس پیکربندی هستند که به ویژه از زمان همه‌گیری کووید 19 رشد کرده است: تعمیر و نگهداری از راه دور. گامی رو به جلو از نظر مدیریت خدمات عمومی، اما گامی که سطح حمله را افزایش می‌دهد و از نظر امنیت سایبری، یک تهدید محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر، مدیریت از راه دور باعث افزایش نفوذ و حملات به سیستم‌های هوشمند شده است. باید گفت که نقاط آسیب‌پذیری رابط‌های نگهداری از راه دور متعدد است. آنها هم به سطح اتصال زیرساخت و هم به استحکام فناوری‌های انتخاب‌شده بستگی دارند. همان‌طور که در یک مطالعه از آزمایشگاه امنیت سایبری در دانشگاه برکلی بیان شده است، این ویژگی‌ها بسته به شهر متفاوت است.
بازیگران زیادی در صنعت آب وجود دارند که در یک چرخه طولانی پراکنده شده‌اند، از تصفیه فاضلاب و شبکه آب باران گرفته تا شبکه آب آشامیدنی و مکان‌هایی که در آنها آب مصرف می‌شود. از نظر فناوری، سیستم‌های مدیریت آب صنعتی دارای تجهیزات عملیاتی متنوعی مانند سیستم‌های کنترل فرآیند صنعتی (ICS)، رابط‌های انسان و ماشین (HMI)، کنترل‌کننده‌های منطقی قابل برنامه‌ریزی صنعتی (PLC) و سکوهای ابری هستند. با این حال، همه این فناوری‌ها در حال پیر شدن هستند و زمینه حمله گسترده و پیچیده‌ای را فراهم میکنند.
علاوه بر آسیب‌های مربوط به سلامتی برای ساکنان، یک حمله سایبری موفق به سیستم مدیریت آب، می‌تواند به یک فاجعه زیست‌محیطی نیز منجر شود. اگر یک مجرم سایبری موفق به نفوذ به سیستم‌های مدیریتی شود، به عنوان مثال می‌تواند ترکیب آب را تغییر دهد. یکی دیگر از پیامدهای وحشتناک تجارت آب، قطع شدن خدمات ضروری برای زندگی روزمره است؛ مجموعه‌ای از موقعیت‌های اضطراری، به ویژه در بیمارستان‌ها، کارخانه‌ها و سایر خدمات حیاتی، که آب در آنها ضروری است.
در سال 2020، رژیم اسرائیل که پیش از این به دلیل موقعیت جغرافیایی خود در وضعیت تنش آبی قرار داشت، با سه حمله سایبری بزرگ مواجه شد. در آوریل سال جاری، مجرمان سایبری، حملاتی را به چندین ایستگاه پمپاژ و تاسیسات تصفیه فاضلاب انجام دادند و تلاش کردند سطح کلر را در برخی از سیستم‌های آبرسانی که آب بخشی از جمعیت اسرائیل را تامین میکنند، افزایش دهند. چند ماه بعد، در ژوئن، زمانی که حملات مشابهی پمپ‌های آب اختصاصی برای کشاورزی در منطقه گالیله و همچنین سیستم تامین آب در استان ماته یهودا را هدف قرار دادند، وضعیت بدتر شد. سناریویی که در دسامبر با حمله سایبری جدید به تاسیسات تصفیه آب تکرار شد.
بدیهی است که اروپا نیز در این جنگ سایبری آبی در امان نیست. در فرانسه، در سال 2023، سرویس بهداشت عمومی Ile-de-France، که تامین آب 9 میلیون نفر از ساکنان کلان‌شهر پاریس بزرگ را مدیریت می‌کند، اعلام کرد که قربانی یک حمله سایبری «گسترده و شدید» با هدف کنترل شبکه‌ها و نیروگاه‌هایش شده است. در همان سال، یک شرکت ایتالیایی که آب آشامیدنی نزدیک به نیم‌میلیون نفر را تامین می‌کرد، به دلیل حمله باج‌افزاری، با قطع سرویس مواجه شد. و تنها با فاصله چند ماه، حمله مشابهی باعث اختلال در عملیات زیرساخت مدیریت آب در پرتغال شد. گروه مجرم سایبری LockBit مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت.
در ایالات‌متحده، تهدید خدمات آب به حدی جدی است که چندین سازمان دولتی، از جمله FBI و NSA، در حال بررسی پنج مورد از بزرگ‌ترین حملات تا به امروز به زیرساخت‌های آمریکا هستند. در حالی که در حال حاضر درگیری‌های زیادی در فضای سایبری وجود دارد، کمبود روزافزون آب به عنوان یک منبع، یک تهدید ژئوپولیتیک واقعی برای دولت‌ها ایجاد می‌کند. بیش از هر زمان دیگری، آب و حفاظت از آن در حال تبدیل شدن به یک موضوع سیاسی است.
از اوکراین تا خاورمیانه
سال گذشته، یک انفجار، سد کاخوفکا در اوکراین را در هم شکست و سیل‌هایی به راه انداخت که به کشته شدن 58 نفر منتهی شد، چشم‌انداز رودخانه دنیپرو را ویران کرد و باعث قطع شدن جریان آب به زمین‌های کشاورزی مولد شد.
تخریب سد -که مقامات اوکراینی و پارلمان اروپا آن را به گردن روسیه می‌اندازند، حتی با وجود اینکه این سازه تحت کنترل روسیه بود- یکی از سری حملات به زیرساخت‌های آبی بود که در طول جنگ روسیه و اوکراین رخ داد. اما اثرات بحران آب به اوکراین محدود نمی‌شود؛ در کشورهایی از جمله هند، کنیا و یمن، اختلافات بر سر آب باعث خونریزی شده است. در مرز ایران و افغانستان نیز، مجادله با محوریت آب رودخانه هیرمند، سبب بروز درگیری‌ها میان نیروهای دو کشور شده است.
بر اساس داده‌های گردآوری‌شده از سوی پژوهشگران موسسه پاسیفیک -یک اندیشکده جهانی آب-، اینها برخی از 344 مورد درگیری‌های مرتبط با آب در سراسر جهان طی سال‌های 2022 و نیمه اول سال 2023 هستند. داده‌های به‌روزرسانی‌شده آنها، که از طریق تلاشی به نام گاه‌شمار نزاع آب جمع‌آوری شده است، افزایش شدید حوادث خشونتآمیز را نشان می‌دهد که بخشی از آن به دلیل هدف قرار دادن سدها و سیستم‌های آبی در اوکراین و همچنین افزایش خشونت‌های مرتبط با آب در خاورمیانه و سایر مناطق است.
پیتر گلِیک، موسس و عضو ارشد موسسه پاسیفیک، گفت: «بسیار نگران‌کننده است که به‌طور خاص حملات به زیرساخت‌های آب غیرنظامی در حال افزایش است. ما همچنین شاهد افزایش نگران‌کننده خشونت مرتبط با کمبود آب هستیم که به دلیل خشکسالی، اختلالات آب‌وهوایی، رشد جمعیت و رقابت برای آب بدتر شده است.»
گلیک بیش از سه دهه است که موارد درگیری‌های مرتبط با آب را ردیابی کرده و آخرین رویدادها را با سایر پژوهشگران در موسسه اوکلند فهرست کرده است. پایگاه داده اکنون بیش از 1630 تداخل را فهرست می‌کند. بیشتر موارد از سال 2000 رخ داده و در دهه گذشته روندی افزایشی داشته است.
پژوهشگران داده‌ها را از گزارش‌های خبری و سایر منابع و حساب‌ها جمع‌آوری میکنند. آنها موارد را در سه دسته طبقه‌بندی میکنند: جایی که سیستم‌های آب محرک خشونت بوده، به عنوان یک «سلاح» مورد استفاده یا هدف قرار گرفته‌اند، یا به «قربانی» خشونت تبدیل شده‌اند.
هر موردی شامل جراحات یا مرگ نمی‌شود، اما بسیاری از آنها این‌طور هستند. در کشورهای آفریقایی از جمله نیجریه، سومالی و سودان جنوبی، درگیری میان کشاورزان و دامداران بر سر منابع آبی و زمین درگرفته است.
گلیک می‌گوید: «تعداد در حال افزایشی از حوادث وجود دارد که در آن خشکسالی، به خشونت مرتبط با اختلافات بر سر کنترل و دسترسی به آب شیرین منجر شده است.»
در آفریقای جنوبی، اعتراض‌ها به دلیل عدم دسترسی به آب سالم، به آتش زدن لاستیک‌ها و پرتاب سنگ به سمت پلیس تبدیل شده است. در طول خشکسالی در ایران و هند نیز، اعتراضات به کمبود آب باعث خشونت شده است. گلیک بیان می‌کند: «ما می‌دانیم که تغییرات آب‌وهوایی خشکسالی‌های شدید را بدتر می‌کند و این باعث می‌شود نگران باشم که این‌گونه حوادث رایج‌تر شوند.»
در طول دو سال گذشته، گلیک و همکارانش شاهد افزایش زیادی در تعداد حوادثی بوده‌اند که در آن زیرساخت‌های آبی هدف قرار گرفته است. آخرین آمار افزوده‌شده به پایگاه داده شامل 56 حادثه از جنگ روسیه و اوکراین است که بسیاری از آنها شامل حمله به زیرساخت‌های آبی است.
در سال 2022، نیروهای روسی یک کارخانه پمپاژ در Chernihiv را بمباران کردند و به قطع عمدی آب به شهر میکولایف متهم شدند. ارتش اوکراین همچنین برای جلوگیری از حمله روسیه به پایتخت، زمین‌های شمال کی‌یف را زیر آب برد. در آن سال، نیروهای روسی سدها و زیرساخت‌های دیگر را ویران کردند و در جریان حمله به مارهنتس، آبرسانی به 35 هزار نفر را مختل کردند.
تخریب سد کاخوفکا، آبیاری مناطق وسیعی از زمین‌های کشاورزی را در جنوب اوکراین از بین برده است و به تولید مواد غذایی و اقتصاد اوکراین آسیب می‌رساند. گلیک گفت که به نظر می‌رسد بسیاری از این حملات ناقض کنوانسیون‌های ژنو و سایر معاهدات بین‌المللی است که حمله به زیرساخت‌های آب غیرنظامی در طول جنگ را ممنوع می‌کند.
آخرین داده‌ها نشان می‌دهد که از ابتدای سال 2022 تاکنون 107 درگیری بر سر آب در خاورمیانه گزارش شده است که حدود 60 درصد آنها حوادثی میان اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها بوده است. در موارد مختلف در کرانه باختری، نیروهای نظامی اسرائیل چاه‌ها و سیستم‌های آبی متعلق به فلسطینی‌ها را تخریب کرده‌اند. شهرک‌نشینان اسرائیلی مخازن آب و لوله‌های متعلق به فلسطینی‌ها را تخریب کرده و کنترل چاه‌ها و منابع آب را به دست گرفته‌اند. فلسطینیان نیز بارها با سربازان اسرائیلی به دلیل مناقشه بر سر چاه‌ها و چشمه‌ها درگیر شده‌اند.
مورگان شیمابوکو، پژوهشگر ارشد موسسه پاسیفیک، گفت که در کرانه باختری، حوادث مربوط به تخریب باغ‌ها، سیستم‌های آبیاری و مخازن آب سال‌هاست که اتفاق می‌افتد، «اما در دو سال گذشته بسیار زیاد شده است».
در سایر نقاط خاورمیانه، درگیری‌های مرگبار بر سر کنترل منابع آب در یمن، بمباران زیرساخت‌های آبی در سوریه و درگیری‌ها در جریان اعتراضات به کمبود آب در عراق رخ داده است. شیمابوکو گفت که تلاش‌ها برای کاهش درگیری‌ها مستلزم «حفاظت از زیرساخت‌ها و منابع آبی غیرنظامی و توسعه ساختارهای مدیریت آب است که عادلانه باشد».
الگوهای مختلف خشونت در مناطق دیگر نیز ظهور کرده است. در آمریکای لاتین، در سال‌های اخیر صدها فعال محیط زیست از جمله بسیاری از فعالان بومی کشته شده‌اند. در یکی از بدنام‌ترین موارد، برتا کاسرس، فعال بومی هندوراسی در سال 2016 پس از سال‌ها تهدید به خاطر کارش برای توقف پروژه سد بر روی رودخانه گوالکارک، هدف گلوله قرار گرفت و کشته شد.
در چند سال گذشته تعداد زیادی قتل اتفاق افتاده است. موارد ذکرشده در پایگاه داده شامل ترور یک فعال هندوراسی است که در سال 2020 به معدن روباز اعتراض کرد، یک فعال هندوراسی که در حال مبارزه با سد جدیدی بر روی رودخانه اولوا در سال 2021 بود و یک فعال در کوئرناواکا، مکزیک، که اعتراضات را به دلیل خدمات ناکافی آب رهبری کرده بود.
شیمابوکو گفت، در موارد مختلف، مردم بومی درگیر نزاع‌های خشونتآمیز بر سر حفاظت از آب و زمین بوده‌اند، جایی که «شرکت‌های دولتی تحت حمایت دولت مرتکب خشونت می‌شوند». او می‌گوید: «بسیاری از آنها افرادی هستند که از آب محافظت میکنند، زیرا نمی‌خواهند سدی ساخته شود و نمی‌خواهند جنگل‌ها و رودخانه‌هایشان از بین برود.»
گلیک می‌گوید که یکی از اهداف ردیابی داده‌ها در مورد درگیری‌ها، روشن کردن ارتباط میان آب و صلح و امنیت است. وی ادامه می‌دهد: «درک اینکه چه چیزی باعث این رویدادها می‌شود، می‌تواند به ما کمک کند تا استراتژی‌هایی برای کاهش خطر خشونت بر سر آب ایجاد کنیم.»
تاریخ درگیری‌های مرتبط با آب و افزایش اخیر خشونت از جمله موضوعاتی است که گلیک در کتاب خود با عنوان «سه عصر آب: گذشته ماقبل تاریخ، حال در معرض خطر و امیدی برای آینده» تحلیل می‌کند. گلیک در این کتاب، یک بررسی گسترده و دقیق از رابطه انسان با آب در طول تاریخ، از بین‌النهرین باستان تا امروز، ارائه می‌دهد و دیدگاه امیدوارکننده‌ای را در مورد اینکه چگونه جوامع می‌توانند به چالشهای آب رسیدگی کنند و به سمت آینده‌ای پایدارتر حرکت کنند، به اشتراک می‌گذارد.
او خواستار تفکر و رویکردهای جدید برای رسیدگی به کمبود دسترسی به آب، تشدید آلودگی، رودخانه‌ها و سفره‌های زیرزمینی و اکوسیستم در حال فروپاشی است. او همچنین آینده‌ای مسالمت‌آمیز را متصور است که در آن درگیری‌ها به صورت صلح‌آمیز حل می‌شود و خشونت‌های مرتبط با آب در حال محو شدن است.
گلیک تاریخ درگیری‌ها را به اولین جنگ شناخته‌شده بر سر آب در حدود 4500 سال پیش بین ایالت-شهرهای سومری باستانی لاگاش و اوما در جنوب عراق کنونی دنبال می‌کند. تاریخ این درگیری در لوح‌های گلی و بناهای آهکی که باستان‌شناسان در دشت‌های سیلابی رودخانههای دجله و فرات کاوش کردند، حک شده است.
او درگیری‌های دیگر بر سر آب را در طول قرن‌ها مورد بحث قرار می‌دهد، از جمله نمونه اخیر جنگ داخلی سوریه، که در سال 2011 از طریق ترکیبی از عوامل از جمله خشم از دولت سرکوبگر، سال‌ها خشکسالی و تاثیرات بدتر تغییرات آب‌وهوایی شعله‌ور شد.
گلیک می‌نویسد که امروزه خشونت ناشی از آب به دلایلی از جمله «دولت‌ها و قوانین آب ضعیف یا فاسد، دسترسی نابرابر به آب کمیاب، توزیع ناعادلانه حقوق آب و خشکسالی شدید که سلامت و ثبات اقتصادها و جوامع را تهدید می‌کند، در سراسر جهان بدتر می‌شود». او اشاره می‌کند که در گذشته بر سر آب در غرب ایالات‌متحده خون ریخته شده است؛ از جمله در درگیری میان دامداران در سال 1892 در شهرستان جانسون، ویو (Wyo).
او بر این باور است که «همان‌طور که آب منبع درگیری و خشونت بوده است، می‌تواند منبع صلح، همکاری و توسعه پایدار باشد». او آن را تلاشی برای اجتناب از نوع آینده دیستوپیایی جنگ بر سر آب توصیف می‌کند که در فیلم‌هایی مانند «مکس دیوانه» به تصویر کشیده شده است.
نظرات