اهمیت اقتصادی بازسازی روابط ایران و مصر/ عمان چه نفعی می‌برد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، امروز هیثم بن طارق، سلطان عمان برای سفری دو روزه به ایران آمد. برخی از مقامات و تحلیلگران یکی از اهداف این سفر را به بازسازی روابط ایران و مصر مرتبط می‌دانند. اما چرا ارتباط ایران با مصر مهم است؟ عمان چه سودی از این میانجی‌گری می‌برد؟

در چند دهه اخیر عمان از مسائل پرتنش در منطقه دوری کرده و به دنبال بهبود روابط تیره میان کشورهای منطقه هم بوده است. سیاستی که کارشناسان می‌گویند نقش میانجی‌گری این کشور را پررنگ کرده است.

هفته گذشته هیثم بن طارق به مصر سفر کرد. برخی از تحلیلگران می‌گویند سلطان عمان در آن سفر، برای احیای روابط ایران و مصر گفت‌وگو کرده است و حالا در سفر به ایران نیز احتمالا این موضوع را دنبال کند. خبرگزاری آناتولی نیز در گزارشی به این موضوع پرداخته است که سلطان عمان حامل پیام‌هایی از امریکا و مصر برای ایران است.

پیش از این نیز روزنامه نشنال در گزارشی از مبادله سفیران این دو کشور طی ماه‌های آینده و دیدار ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم با عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهور مصر تا پایان سال خبر داده بود. اما ارتباط با مصر چه اهمیت سیاسی و اقتصادی برای ایران دارد؟

چرا ارتباط با مصر برای ایران مهم است؟

محمدجواد جمالی نوبندگانی، نایب رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «به دنبال کاهش تنش در روابط ایران و عربستان، پیش‌بینی می‌شد کشورهایی که مطیع عربستان هستند، آرام آرام با ایران ارتباط برقرار کنند. یکی از این کشورها مصر است. مصر تا قبل از پیمان کمپ دیوید به عنوان رهبر جهان عرب حساب می‌شد. ضمن اینکه پرجمعیت‌ترین کشور عرب منطقه است. از نظر جغرافیایی نیز کانال سوئز را در اختیار دارد.»

نایب رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس می‌گوید: «مصر عضو اوپک نیست، اما صادرکننده نفت و گاز است. ایران می‌تواند از این نظر با این کشور همکاری‌‌هایی شکل دهد. از نظر گردشگری نیز هر دو کشور ظرفیت بالایی دارند و می‌توانند از آن بهره ببرند. برای ترانزیت کالا نیز می‌توان از ظرفیت کانال سوئز و مصر بهره برد. به دنبال همه اینها هزینه امنیتی دو کشور نیز پایین می‌آید.»

او ادامه می‌دهد: «با توجه توان امنیتی و نظامی و سیاست‌هایی که جمهوری اسلامی ایران در منطقه دارد، لنگرگاه مهمی در منطقه محسوب می‌شود. ایران و مصر با همکاری با هم می‌توانند راهگشای بسیاری از مسائل از جمله محدود کردن فعالیت‌های اسرائیل در منطقه باشند.»

او ادامه می‌دهد: «مصر از نظر اقتصادی بسیار تحت فشار است. جمعیت قابل توجهی از این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند. همچنین وابستگی بسیاری به کشورهای عربستان و امارات پیدا کرده است. از این نظر مصر برای تنوع بخشیدن به روابط خود و همچنین کمک به برون‌رفت از وضعیت فعلی اقتصادی‌اش تمایل به از سرگیری روابط با ایران داشته باشد.»

جمالی نوبندگانی می‌گوید: «خاورمیانه با ارتقای روابط کشورهای منطقه وضعیت جدیدی را تجربه خواهد کرد. با روابط جدیدی که کشورهای منطقه در حال شکل دادن هستند، بسیاری از معادلاتی که غرب در منطقه داشت هم بهم می‌خورد.»

روزنامه نشنال نیز در گزارشی نوشته است که عادی‌سازی روابط مصر با ایران، تلاش‌های قاهره برای ایجاد روابط اقتصادی و تجاری نزدیک‌تر با کشورهایی مانند سوریه، لبنان و عراق که تهران در آنها نفوذ قابل توجهی دارد را تضمین می‌کند.

نقش عمان در روابط ایران و مصر

اما نقش عمان در میان ایران و مصر چیست؟ چرا عمان ظرفیت وساطت میان این دو کشور را دارد؟ چه منافعی برای عمان در این میانجی‌گری نهفته است؟ اینها سوالاتی است که نایب رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس به آن پاسخ می‌دهد.

او می‌گوید: «عمان روابط نزدیکی با دو کشور ایران و مصر دارد. این کشور همیشه در تلاش بوده که روابط متعادلی را با جمهوری اسلامی داشته باشد. از سوی دیگر سیاست این کشور اینطور بوده که نقش واسطه در منطقه ایفا کند. برای مثال زمانی که انورسادات، رئیس جمهور اسبق مصر با جیمی کارتر و نخست وزیر وقت اسرائیل پیمان کمپ دیوید را انعقاد کردند، همه کشورهای عربی به جز عمان با مصر قطع ارتباط کردند. عمان همان زمان هم کانال ارتباطی را باز نگه داشت.»

او ادامه می‌دهد: «همچنین در ماجرایی که برخی از کشورهای عربی از جمله مصر و عربستان تحریم‌هایی برای قطر وضع کردند، عمان شرکت نکرد. به عبارتی عمان از قدیم از برخی مسائل دوری کرده است. برخی از کشورهای پرنفوذ در منطقه نیز از این نقش عمان راضی هستند و عمان را انتخاب کرده‌اند که کانال ارتباطی همیشه باز باشد.»

جمالی نوبندگانی می‌گوید: «هیثم بن طارق نیز در همان مسیر سلطان قابوس پیش می‌رود. سعی می‌کند که همچنان همان مسیر دور ماندن از مسائل پرتنش را ادامه دهد.»

نایب رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس توضیح می‌دهد: «عمان هم در این روابط و میانجی‌گیری سیاسی منافعی دارد. این کشور هم می‌خواهد از طریق ایران با کشورهای آسیای میانه و کشورهای اروپایی ارتباط داشته باشد. اخیرا نیز بندری بسیارد مهم و استراتژیکی در دریای عرب تاسیس کرده است. همچنین برای امارات هم در زمینه تجارت کالا رقیب جدی محسوب می‌شود. این کشور سعی دارد با در نظر گرفتن همه اینها از ارتباط با ایران بهره ببرد.»

عمان حلقه واسط ایران و کشورهای آفریقایی می‌شود؟

تین‌نیوز، رسانه صنعت حمل‌ونقل نیز در گزارشی به نقش عمان برای بازیگری در عرصه ترانزیت پرداخته است. در این گزارش آمده که عمان تا پیش از این به دنبال سرمایه‌گذاری در بندر چابهار بود، اما حالا به دنبال نقش پررنگ‌تری در منطقه و فرامنطقه است. از جمله اینکه به دنبال ارتباط دریایی بین ایران و افریقاست.

بر اساس این گزارش، این باور وجود دارد که کشورهای جنوب، شرق و مرکز آفریقا به دنبال کاهش وابستگی به کانال سوئز و جایگزین کردن کریدورهای جدید ترانزیتی هستند. عمان هم می‌خواهد در این زمینه نقش‌آفرینی کند. اما برنامه عمان برای این جایگزینی چیست؟

بندر دقم که عمان در سواحل دریای عرب تاسیس کرده است، از تنگه هرمز دور و به اقیانوس دسترسی مستقیم دارد. در واقع این کشور می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور به عنوان حلقه واسط کشورهای آفریقایی با کریدور جنوب-شمال ایرانی نقش‌آفرینی کند.

اما با وجود کانال سوئز، چه دلیلی دارد که کشورهای آفریقایی از کریدور جنوب-شمال ایران استفاده کنند؟ تین‌نیوز در این مورد نوشته است که جواب را می‌توان در تنش‌های چند سال اخیر کشورهای آفریقایی با مصر دانست. ابرپروژه سدالنهضه که در سررشته‌های نیل در اتیوپی در حال احداث است، موجب بروز اختلاف مصر و اتیوپی شده است. احداث این سد زنگ خطری برای اقتصاد و کشاورزی مصر است. تا جایی‌که مصر در سال‌های اخیر اتیوپی را به حمله نظامی هم تهدید کرده است.

با توجه به این ماجراها گمان می‌رود که کشورهای آفریقایی برای رها شدن از سلطه مصر بر تجارت‌ دریایی به مسیر ایران برای دسترسی آسان‌تر به اروپا توجه داشته باشد. عمان هم با دانستن این موضوعات می‌خواهد در این چرخه نقش خود را ایفا کند.