میلاد مرادی 
پارادوکس بی‌آبی و آب‌بری؛ خشک‌ترین استانها رکورد‌دار مصرف آب
آمارها و مطالعات نشان می‌دهد که دو استان یزد و اصفهان با وجود آنکه جز مناطق خشک محسوب شده، بیشترین دشتهای ممنوعه را دارند و متوسط بارندگی در آنها بسیار کم است، در عین حال بیشترین مصرف آب را در بخش کشاورزی و صنعت دارند.
میلاد مرادی: آب هدف اصلی از تجمع بود. دشتی هموار که در یک طرف آن مامورین نیروی انتظامی و در طرف دیگر آن عد‌ه‌ای از معترضین بودند.
به گزارش تجارت‌نیوز ، صحبت بر سر جدال اصفهانی‌ها و یزدی‌ها بر سر آب کارون است. موضوعی که برای چندمین بار در سال‌های اخیر دوباره شدت گرفته است.
گاهی اوقات، حتی کار به جبهه‌گیری رسانه‌ای مسئولین استانی اصفهان و یزد نیز کشیده می‌شود. که نمونه‌هایی از آن را در سالیان اخیر مشاهده کرده‌ایم.
ترکیب صنعت و کشاورزی در خشکی
اصفهان و یزد دو استانی هستند که وسعت دشتهای ممنوعه در آنها بسیار زیاد است. در دشتهای ممنوعه اجازه حفر چاه جدید و برداشت آب اضافه داده نمی‌شود. لذا برداشت آب در این مناطق باید طبق قوانین و ضوابط سخت‌گیرانه باشد.
براساس گزارش مرکز پژوهش و توسعه آینده‌نگری سازمان برنامه‌و‌بودجه در سال 1347 از تعداد 609 دشت کشور، حدود 15 دشت ممنوعه بودند. اما این آمار با رشد چند برابری به 355 دشت در سال 1395 رسیده است.
همانطور که در تصویر مشخص است، کرمان، هرمزگان، خراسان رضوی، اصفهان و یزد جز استان‌هایی هستند که دارای بیشترین تعداد دشتهای ممنوعه هستند.
از طرف دیگر، براساس دفتر مطالعات آب پایه وزارت نیرو، بیشترین میزان مصرف آب متعلق به بخش کشاورزی است. مصرف آب شرب و مصارف صنعتی در رده‌های دیگر هستند.
آمار دیگری از همین منبع نشان می‌دهد که استان‌های یزد، اصفهان، کرمان، خراسان جنوبی، سمنان و سیستان‌و‌بلوچستان جز 6 استانی هستند که میزان بارندگی درازمدت آنها، کمترین آمار را در بین استان‌های دیگر نشان می‌دهد.
با این حال، همزمان با اینکه یزد و اصفهان در زمره مناطق خشک قرار گرفته‌اند، آمارها و فَکت‌های میدانی نشان می‌دهد که دو استان مذکور در زمره استان‌های صنعتی کشور محسوب می‌شوند که دارای بیشترین صنایع آب‌بر هستند.
براساس گزارش سازمان برنامه‌و‌بودجه، استقرار صنایع آب‌بر مانند فولاد مبارکه و برخی کارخانه‌های تولید فولاد در استان‌های یزد و اصفهان از عوامل جدی تشدیدکننده بحران آب در مرکز کشور هستند.
همچنین، در مطالعات آمایش سرزمین در سال 1383، بر افزایش راندمان آب با استفاده از الگوهای نوین آبیاری، تولید متراکم و گلخانه‌ای در برخی مناطق ایران مانند یزد و اصفهان تاکید شده است.
با این وجود، سیاست‌گذاری‌ها در دو استان مذکور به نحوی نبوده که منجر به توسعه کشاورزی بر اساس الگوهای مدرن باشد. در گزارش مرکز توسعه و آینده‌نگری سازمان برنامه‌و‌بودجه بر وجود الگوهای کشت نامناسب در استان‌های یزد و اصفهان تاکید شده است.
در این گزارش آمده است: در بالا‌دست رودخانه زاینده‌رود از طریق پمپاژ و برداشت از سرچشمه‌های زاینده‌رود، در ارتفاعات درخت بادام کشت می‌شود که معمولا به دلیل سرمازدگی محصول قابل‌توجهی ندارند.
همچنین در این گزارش بر کشت صیفی‌جات در یزد، به عنوان الگوهای نامناسب کشت تاکید شده است. اما در گزارش مرکز آمار در سال 93 سهم آب مصرف شده هر استان از منابع آبی کشور نشان داده شده است.
نکته جالب توجه در این گزارش آن است که حدود 67.6 درصد از کل آب کشور تنها در ده استان کشور مصرف می‌شود. نکته جالب ماجرا آنجاست که استان‌هایی که به لحاظ آبی در وضعیت خشک و بحرانی قرار دارند، بیشترین مصرف آب را دارند.
موضوعی که عدم سیاست‌گذاری و حکمرانی نامناسب در بخش آب را نشان می‌دهد. بر همین اساس، در بین هفت استانی که بیشترین مصرف آب در بخش صنعت را دارند، اصفهان، کرمان، خراسان رضوی و فارس قرار دارند.
همچنین در بخش کشاورزی نیز استان‌های فارس، کرمان، خراسان رضوی و اصفهان جز 6 استانی هستند که بیشترین مصرف آب را دارند.
مجموعه مطالعات و بررسی‌ها از چندین نهاد معتبر کشور نشان می‌دهد که مساله آب در کشور به جای صرفه‌جویی، بیشتر نیازمند حکمرانی و تنظیم‌گری مناسب است.
شواهد و مطالعات نشان می‌دهد که دو استان یزد و اصفهان در کنار استان‌های فارس، کرمان و خراسان رضوی علی‌رغم آنکه از کم‌آب‌ترین و خشک‌ترین استان‌های کشور هستند، اما به علت سیاست‌گذاری نادرست جز پرمصرف‌ترین استانها محسوب می‌شوند.
در حالی‌که باید حکمرانی آب در این دو استان را به سمتی ببریم که در استان‌های مذکور بر فعالیت‌هایی تاکید شود که دارای بیشترین بازدهی با کمترین نیاز به استفاده از آب باشند.
بنابراین لازم است از این به بعد، قبل از هرگونه طرح انتقال آب، ابتدا سعی شود با راه‌حل‌هایی مانند استفاده از آب‌شیرین‌کن، استفاده از الگوهای کشت مناسب، بهره بردن از روش‌های نوین آبیاری، انتقال صنایع آب‌بر به نقاط دیگر و برخی اقدامات اینگونه، مشکل کمبود آب را حل کرد.
نظرات