جهش سهم نفت در رشد

آویده علم‌جمیلی، بررسی میزان نقدینگی و بدهی‌های دولت به بخش‌های مختلف اقتصادی در گزارش مذکور نشان می‌دهد که دولت اقدام به قرض از بانک مرکزی کرده که این امر سبب افزایش 2 درصدی پایه پولی و حدودا 4 درصدی نقدینگی نسبت به زمستان شده است.

به گزارش تجارت‌نیوز، با تمام هشدارهایی که کارشناسان به دولت داده‌اند، همچنان استقراض از بانک مرکزی به عنوان گزینه حیات دولت در دوران پرافت و خیز اقتصادی و تحریم‌هاست؛ راه‌حلی که به نظر نمی‌رسد آینده خوبی را برای اقتصاد ایران تصویر کند.

نماگرهای اقتصادی

گزارش نماگرهای اقتصادی، آمارهایی را از وضعیت برخی شاخص‌های اقتصادی مربوط به «حساب‌های ملی و اجزای تولید ناخالص داخلی»، «عملکرد بخش‌های انرژی، صنعت و ساختمان»، «شاخص‌های قیمتی»، «تراز پرداخت‌ها، بدهی‌های خارجی و آمارهای گمرکی»، «نرخ‌ها و شاخص‌های ارزی، پولی و اعتباری»، «شاخص‌های وضعیت مالی دولت» و «نماگرهای بورس اوراق بهادار تهران و بورس کالا و فرابورس ایران» دربرمی‌گیرد. تمام نماگرهای اقتصادی بخش ساختمان مانند تعداد پروانه‌های ساختمانی، شاخص بهای خدمات ساختمانی و شاخص بهای تولید‌کننده ساختمان، ‌رشد را نشان می‌دهد.

این شاید به این معنی باشد که در سه ماهه ابتدای سال و بعد از کش و قوس‌های فراوان بخش بازارهای موازی‌، افراد به سمت بخش ساختمان رفته‌اند و از رکود نسبی خارج شده است. البته این گزاره بر اساس آمارهای استنتاج شده است و گرنه کارشناسان معتقدند؛ رکود هم در بخش عرضه و هم در بخش تقاضا در این بخش وجود دارد.

سهم خوب/ بد نفت

گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که بعد از اعلام خروج امریکا از «برجام»، تولید نفت کاهش یافته اما صادرات نفتی نسبت به زمستان 96 زمانی که امریکا در برجام حضور داشت 4 درصد افزایش پیدا کرده است.

در بخش حساب‌های ملی گزارش، تولید ناخالص داخلی 3988 هزار میلیارد ریال اعلام شده است که بدون احتساب نفت این رقم به 3207 هزار میلیارد ریال می‌رسد. به بیان دیگر 781 هزار میلیاردریال از تولید ناخالص داخلی کشور (GDP) مربوط به بخش نفت است. بخش‌های خدمات با تولید ناخالص 2135 هزار میلیارد، بیشترین عدد را در بین بخش‌های مختلف داشته است.

بخش ساختمان کمترین تولید ناخالص داخلی را با 148 هزار میلیاردریال به خود اختصاص داد. البته سهم نفت در تولید ناخالص ملی در سه ماهه ابتدایی سال 97 با رقم حدود 20 درصد به بیشترین سهم طی 16 فصل گذشته رسید. کمترین سهم نفت در تولید ناخالص داخلی مربوط به زمستان سال 94 با 8 درصد است.

بخش خدمات در تمام فصل‌ها، بیشترین ارزش افزوده را ایجاد کرده است و سهم بیشتری در تولید ناخالص داخلی ایفا می‌کند. در سه ماهه ابتدایی سال 97 این بخش با ارزش افزوده‌ای 53.5 درصدی، بالاتر از سایر بخش‌ها قرار گرفت. اما نسبت به رقم 61.5 درصدی که در زمستان 96 ایجاد کرده بود، تنزل داشته است. بخش‌های اقتصادی شامل نفت، صنعت، خدمات و ساختمان نسبت به زمستان سال گذشته، افزایش رشد داشته‌اند.

اما بخش کشاورزی با کاهش ارزش افزوده 1.1 - نسبت به دوره قبل‌، روبه‌رو بوده است. در خصوص تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص همان سرمایه‌های غیرنقدی یک مجموعه است. در فعالیت‌های اقتصادی مختلفی که در شرکت‌ها و سازمان‌ها انجام می‌شود، سرمایه‌هایی را برای تامین دستگاه‌ها و لوازم مورد نیاز جهت کار فعالیت می‌توان مصرف کرد که به نوبه خود می‌تواند عاملی در جهت سودآوری باشد که هر چه دقت بهتری در انجام خرید این محصولات صرف شود، می‌توان با مصرف درست سرمایه‌ها بهترین فرصت‌ها را برای افزایش بازدهی فراهم کرد.

نکته جالب در گزارش بانک مرکزی‌، عدم وجود آمارهای فصلی در خصوص تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ماشین‌آلات و ساختمان در هر دو بخش دولتی و خصوصی است. به بیان دیگر تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، در انتهای هر سال اندازه گرفته شده است. در سال 95 کل سرمایه ثابت ناخالص رقمی در حدود 2664هزار میلیارد ریال بوده است و این رقم در سال 96 به 3023 هزار میلیارد ریال رسید. خالص صادرات در سال‌های 95 و 96 به ترتیب 210 و 169 هزار میلیارد ریال بوده است.

درآمد ملی و پس انداز ناخالص ملی در این سال‌ها نیز به ترتیب 10385، 4620 و 12317 و 5518 است. درآمد ملی 95 نسبت به سال قبلش، حدود 6 درصد افزایش و درآمد ملی سال 96 نسبت به سال 95 بیش از 3.5 درصد افزایش داشته است. بخش خدمات با ایجاد سرمایه ثابت ناخالص در بخش‌های ماشین‌آلات و ساختمان در سال 95 بیشترین سهم را به خود اختصاص داد. اما از میزان تشکیل سرمایه ثابت در بخش ماشین‌آلات و ساختمان در سال 96 آماری در دست نیست.

تولید و صادرات نفت، از دیگر بخش‌های میانی آمارهای بانک مرکزی است. در سه ماهه ابتدایی سال جاری 3805 هزار بشکه نفت در روز تولید می‌شود که از این رقم 2390 هزار بشکه آن صادرات (که شامل صادرات نفت خام و خالص صادرات فرآورده‌های نفتی است) می‌شود. تولید نفت در بهار 97 به میزان 0.2 درصد کاهش یافته و صادرات 4.1 درصد افزایش داشته است. تولید برق در نیروگاه‌های کشور نیز در بهار سال جاری به میزان 14.4 درصد افزایش یافته و به 77.2 میلیارد کیلووات ساعت رسیده است که شامل تولید برق نیروگاه‌های وزارت نیرو، بخش خصوصی و صنایع بزرگ است.

جواز تاسیس واحدهای صنعتی در بهار 97 به میزان 28 درصد افزایش یافته و به رقم 4211 عدد رسیده، این در حالی است که 355.6 هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در این بخش محقق شده است.

جواز تاسیس واحدهای صنعتی در دوره مشابه سال 96 رقمی معادل با 3296 و سرمایه‌گذاری نیز 263.7 هزار میلیارد ریال بود. جواز تاسیس واحدهای صنعتی نخستین قدم در سرمایه‌گذاری صنعتی به شمار می‌آید و می‌تواند نشانه بازگشت انگیزه به سرمایه‌گذاران برای ورود به صنعت و تولید باشد. از این‌رو، انتظار می‌رود در صورت تداوم این روند، حرکت آغاز شده در فصول انتهایی سال جاری و همچنین در آمارهای مربوط به سال‌های آینده، نتایج خود را نشان دهد.

شاخص بهای مصرف و تولید

شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در بهار 97 به میزان 0.9 درصد بوده که نسبت به زمستان پارسال، 6.7 درصد افزایش داشته است. بیشترین تغییر در زیر گروه دخانیات و با عدد 6.1 درصد است که نسبت به دوره قبل 12.5 درصد افزایش داشته است. با اینکه سهم فرهنگ و تفریح در سبد مصرفی خانوارها در حدود 2 درصد است اما نسبت به زمستان شاهد افزایش 15 درصدی در این زیرگروه هستیم.

در بخش شاخص کل تولید‌کننده که تورم آینده‌نگر محسوب می‌شود، در سه ماهه ابتدایی امسال شاهد افزایش 14.6 درصدی شاخص کل نسبت به دوره قبل هستیم که بیشترین تغییر را زیر گروه ساخت (صنعت) با افزایش 18.8 درصدی دارد. شاخص کل بهای کالاهای صادراتی نیز 67.5 درصد نسبت به زمستان 96 افزایش داشته است. شاخص بهای کالاهای صادراتی براساس اطـلاعـات اخـذ شـده از گمرک است و کـل اقـلام صـادراتـی را شـامـل می‌شود که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انجام شده و انتشار می‌یابد.

تراز هیجان‌انگیز پرداخت‌ها

در بهار 97 به میزان 20980 میلیون دلار صادرات نفتی ثبت شده و در مقابل 8356 میلیون دلار نیز صادرات غیرنفتی داشته‌ایم. صادرات کل که شامل صادرات نفتی و غیرنفتی است، 29336 میلیون دلار است. واردات گاز و فرآورده‌های نفتی نیز رقمی در حدود 666 و واردات سایر کالاها نیز 15686 میلیون دلار بود. خالص حساب کالا رقمی معادل 12983 میلیون دلار بوده است.

بخش دیگر تراز پرداخت‌ها در حساب سرمایه و تغییر در ذخایر بین‌المللی نمود پیدا می‌کند. تغییرات خالص حساب سرمایه در بهار 97 (در بازه کوتاه‌مدت) منفی 5387 و در بلندمدت 124 میلیون دلار بوده است. تغییر در ذخایر بین‌المللی که شامل تغییر در دارایی‌های خارجی بانک مرکزی بدون احتساب نرخ ارز است، 3933 میلیون دلار است.

کل بدهی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت خارجی با احتساب معوقات به میزان 1444.1میلیون دلار، کل بدهی‌های خارجی کشور در مقطع پایان خرداد ماه 97 به میزان 11885.2 میلیون دلار است. نرخ ارز در سه ماهه ابتدایی سال جاری به ترتیب، 39255، 42002، 42219 هزارریال بوده است. نرخ‌ها از تاریخ 22 فروردین سال جاری طبق نظر مراجع رسمی منتشر نشد.

متغیرهای پولی

متغیرهای پولی از جمله شاخص‌هایی است که بر زندگی افراد جامعه تاثیر می‌گذارد. پایه پولی در بهار امسال به میزان 2.2 درصد نسبت به زمستان پارسال افزایش داشته و به رقم 2186.6 هزار میلیاردریال رسید.

بیشترین تغییر پایه پولی در فروردین امسال رقم خورد و به رقم 2143 هزار میلیارد ریالرسید که نسبت به فروردین 96 افزایش 19.6 درصد داشته است. اسکناس و مسکوک در دست افراد بعد از نوسانات نرخ ارز به میزان 8.3 درصد نسبت به زمستان پارسال کاهش داشته است. سپرده‌های غیردیداری یا همان شبه‌پول نیز با جهشی 3درصدی نسبت به زمستان پارسال، به رقم 13768 هزار میلیارد تومان رسید.

اما نقدینگی که مهم‌ترین اثرگذار بر بخش‌های حقیقی اقتصاد کشور است، با افزایش 3.5 درصدی نسبت به اسفند ماه به 15827.5 هزار میلیارد ریال رسید. نکته جالب این است که نقدینگی همانند دیگر بخش‌های متغیرهای پولی، در فروردین ماه بیشترین جهش را نسبت به فروردین 96 با نرخ 21.6 درصد داشته و به رقم 15372.6 رسید. خالص دارایی‌های خارجی سیستم بانکی 3121.8 هزار میلیارد ریال است. در مقابل بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی نیز در حدود 2766.1 هزار میلیارد است که نسبت به اسفند پارسال 7 درصد افزایش داشته است.

بیشترین بدهی بخش دولتی به بانک‌ها در فروردین سال جاری و به میزان 2756.1 بود که نسبت به فروردین پارسال 22.5 درصد افزایش داشته است. از آنجایی که پایه پولی در فروردین نیز افزایش پیدا کرد، به نظر می‌رسد دولت اقدام به چاپ پول کرده است که این امر نه تنها منجر به افزایش بیشتر در نقدینگی می‌شود که تورم را در آینده به زندگی افراد تحمیل می‌کند.

از طرف دیگر بدهی دولت به بانک مرکزی در سه ماهه ابتدای امسال به میزان 28 درصد نسبت به زمستان پارسال افزایش داشته و به رقم 344.4هزار میلیارد ریال رسید. در بهار 562.9 هزار میلیارد اسکناس و مسکوک منتشر شد. سپرده‌های قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی نیز با افزایش 4.5 درصدی به 1613.5 هزار میلیارد ریال رسید.

نکته جالب در کاهش بدهی بانک‌های تخصصی به بانک مرکزی است. این شاید بیانگر کاهش قدرت تسهیلات‌گیری بانک‌های تخصصی باشد که نشان از مشکلات ریشه‌ای در اقتصاد ایران دارد. اما بانک‌های تجاری به میزان 11 درصد نسبت به زمستان سال گذشته، بر بدهی‌هایشان به بانک مرکزی افزوده شد و به رقم 942.2 هزار میلیارد ریال رسید.

وضع مالی دولت

در بهار 97 کل درآمدهای دولت 264 هزار میلیارد ریالبود که نسبت به پارسال 63.5 درصد کاهش داشته است. 226 هزار میلیارد ریالمربوط به مالیات‌های دریافتی بوده که کاهش 52.5 درصدی داشته است. سایر درآمدهای دولت نیز نسبت به زمستان پارسال 84 درصد کاهش داشت و به رقم 38.3 هزار میلیارد ریالی رسید.

پرداخت‌های هزینه‌ای نیز با کاهش 26 درصدی به رقم 588 هزار میلیارد رسید که نشان می‌دهد دولت در جهت کوچک شدن حرکت کرده و به دنبال راهی برای انقباضی کردن بودجه است که این کار را با کاهش هزینه‌ها شروع کرده است.

شاخص قیمت سهام در پایان سه ماهه ابتدایی امسال به میزان 13 درصد رشد و به رقم 108873 رسید. البته بسیاری این افزایش شاخص بورس را در نتیجه نوسانات ارزی کشور می‌دانند و معتقدند با هر گونه کاهشی در قیمت‌های ارز، شاخص بورس نیز اصلاح و تعدیل می‌شود.

منبع: روزنامه اعتماد