برای مذاکره با وزیر نفت عربستان مشکلی ندارم

به گزارش تجارت‌نیوز ، شرکت چینی CNPC از توسعه فاز 11 پارس جنوبی به طور کامل کنار گذاشته شد. این خبر را بیژن زنگنه، وزیر نفت در حاشیه بازدید از مجتمع گروه صنعتی مپنا در منطقه فردیس البرز در جمع خبرنگاران اعلام کرد.

این برای بار دوم است که دو شرکت توتال و CNPC از پروژه توسعه بالادستی فاز 11 پارس جنوبی کنار گذاشته می‌شوند تا در نهایت توسعه این فاز به دست شرکت پتروپارس بیفتد.

فاز 11 تنها فاز باقی مانده از میدان‌های گازی پارس جنوبی است که بیش از 19 سال بین شرکت‌های توتال و CNPC دست به دست شد تا در نهایت سکان توسعه آن به دست شرکت پتروپارس بیفتد. پس از بازگشت تحریم‌های یک‌جانبه توسط امریکا و افزایش آتش جنگ تجاری میان چین و امریکا، عملا توجیهی برای باقی ماندن این دو شرکت در ایران باقی نماند تا پس از نزدیک به دو دهه تاریخ حضور این دو شرکت در ایران با سرنوشت مشابهی همراه شود.

خروج دو شرکت مهم نفتی از ایران پس از بازگشت تحریم‌ها نشان می‌دهد که شرایط صنعت نفت ایران با دور اول تحریم‌ها بسیار متفاوت است. نفت روزهای پر تنشی را تجربه می‌کند. روزهایی که مسائل سیاسی و بین‌المللی تاثیر فزاینده‌ای را بر قیمت‌ها و روند توسعه صنعت نفت در کشور می‌گذارند. روزهایی که حتی عربستان و روسیه که بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت هستند، از آینده خبر ندارند.

با وزیر نفت عربستان دوست هستیم

زنگنه در بازدید خود از مپنا، تحریم‌ها را به مثابه فرصتی برای توسعه صنایع داخلی برشمرد و گفت: وزارت نفت یک سازمان برونگرا است اما باید درونزا هم باشد. از فرصت تحریم‌ها باید استفاده کرد در این راستا لازم است حداقل دو سوم کارهایی که هم‌اکنون در نفت انجام می‌شود توسط داخلی‌ها صورت گیرد. بخش دیگری از صحبت‌های او به رابطه با وزیر نفت عربستان اختصاص داشت.

روز گذشته خبرگزاری روسی اسپوتنیک گزارش داد که وزیر نفت ایران که هفته گذشته به مسکو رفته بود با همتای سعودی خود شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان دیدار کرده است. او در این خصوص گفت: هیچ مشکلی با ایشان ندارم و بیش از 22 سال است که با هم دوست هستیم و با وجود تمامی تنش‌های منطقه‌ای دوستی ما همچنان حفظ شده است. در واقع ما با همه دوست هستیم و در منطقه با هیچ کشوری یا شخصی دشمنی نداریم و اگر هر کدام تقاضای مذاکره داشته باشند، آماده‌ایم.

اما مهترین خبر زنگنه، تعیین تکلیف شرکت چینی در توسعه فاز 11 پارس جنوبی بود. او در این راستا گفت: شرکت پتروپارس 100 درصد قرارداد را در مرحله نخست اجرایی خواهد کرد و شرکت چینی از این قرارداد کنار گذاشته شده به طوری که تا پایان سال اولین جکت فاز 11 در این پروژه به منظور تولید 500 میلیون فوت مکعب گاز نصب می‌شود. وزیر نفت در ادامه گفت: برای بخش دوم این قرارداد که فشارافزایی این پروژه است مذاکراتی با شرکت‌های داخلی از جمله شرکت مپنا آغاز کرده‌ایم.

توتال برای بار دوم رفت

برای اولین‌ بار در سال 1379 تفاهمنامه توسعه فاز 11 پارس جنوبی با شرکت فرانوسی توتال بسته شد. هر چند این شرکت با برآورد هزینه‌ای بین 10 تا 11 میلیارد دلاری عملا راه را برای توافق‌های آتی بست. پس از 8 سال نیز به دلیل نرسیدن به توافق و امضای قرارداد، توتال از توسعه این فاز انصراف داد. در سال 1388 شرکت CNPC به عنوان گزینه دیگر برای توسعه این فاز مطرح شد. در نهایت فاز 11 با برآورد هزینه‌ای بالغ بر 4 میلیارد دلار به این شرکت سپرده شد.

اما پس از 4 سال به دلیل اینکه چینی‌ها عملکرد قابل قبولی در توسعه این فاز نداشتند، طی توافقی دو جانبه کنار گذاشته شدند تا زمزمه حضور شرکت‌های داخلی در توسعه این فاز بیش از پیش جدی شود. تحریم‌های بین‌المللی احتمال امضای هر گونه قرارداد با غول‌های صنعت نفت را ضعیف کرد و ایران تا سال 96 عملا نتوانست شرکتی را راضی به توسعه این فاز از میدان مشترک پارس جنوبی کند.

پس از امضای برجام و در تیر سال 96 قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی که به عنوان نخستین و مهم‌ترین قرارداد خارجی پس از برجام لقب گرفت، بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیوم ایرانی- فرانسوی و چینی توتال و CNPC به امضا رسید. این قرارداد که با ساز و کار قراردادهای جدید موسوم به IPC‏ بسته شد، چند بند حیاتی برای ایران داشت. جذب ۴.۸ میلیارد دلار سرمایه برای کشور و درآمدزایی 84 میلیارد دلاری از مهترین ابعاد این قرارداد بود. در این قرارداد سهم توتال 50.1 درصد، سهم شرکت چینی 30 و سهم پتروپارس نیز 19.9 درصد بود.

بازگشت تحریم و عقب‌نشینی توتال

پس از روی کار آمدن ترامپ و اعلام خروج یک‌جانبه امریکا از برجام، بسیاری از شرکت‌های خارجی که در حوزه‌های مختلف در ایران فعالیت می‌کردند از ترس اقدامات تنبیهی امریکا اقدامات خود در ایران را نیمه کاره رها کردند. یک هفته پس از خروج امریکا از برجام، توتال در بیانیه‌ای اعلام کرد که اگر نتواند از امریکا برای ادامه فعالیت در ایران معافیت بگیرد، از پروژه توسعه فاز 11 پارس جنوبی ایران کنار می‌رود.

ایران نیز در پاسخ به این بیانیه به توتال دو ماه فرصت داد تا معافیت‌های لازم را اخذ کند. چندی پس از اعلام ضرب‌الاجل ایران پاتریک پویانه، مدیرعامل توتال اعلام کرد شرکتش چاره‌ای جز خروج از ایران ندارد. او در این راستا توضیح داد: «شما نمی‌توانید یک گروه بین‌المللی فعال را که در ۱۳۰ کشور جهان حضور دارد، بدون دسترسی به دستگاه مالیه امریکا اداره کنید. بر این اساس قانون امریکا بر ما حاکمیت دارد و ما باید ایران را ترک کنیم. شرکتی شبیه شرکت ما باید قوانین را رعایت کند. اما امیدوارم روزی بتوان به ایران بازگشت.»

برخی آمارها حاکی از ضرر 40 میلیون دلاری توتال به دلیل خروج از ایران است. پس از ناتوانی توتال در اخذ مجوزها در نهایت در مرداد سال 97 زنگنه خروج رسمی توتال از قرارداد فاز 11 را به صورت رسمی اعلام کرد. به موجب قرارداد با خروج توتال از ایران، سهمش به شرکت چینی داده می‌شود.

در این راستا و در آذرماه سال گذشته، وزیر نفت از جایگزینی CNPC به جای توتال خبر داد. اما کار توسعه پارس جنوبی برای این شرکت چینی نیز مطابق برنامه‌ریزی پیش نرفت چرا که امریکا و چین درگیر جنگ تجاری بودند که ترکش‌های آن نه تنها اشتغال و تولید را در این دو کشور کاهش داد، بلکه بر روند رشد اقتصادی جهان نیز تاثیر گذاشته بود.

یک ماه پس از واگذاری فاز 11 پارس جنوبی به CNPC رویترز به نقل از چند منبع آگاه اعلام کرد که شرکت ملی نفت چین برای اینکه تنش‌ها در میانه مذاکرات بین دو ابر قدرت اقتصادی را به حداقل برساند، سرمایه‌گذاری حدود 5 میلیارد دلاری را به حالت تعلیق در می‌آورد.

در این راستا وزیر نفت نیز با توجه به اخبار ضد و نقیض در خصوص فعالیت این شرکت چینی در ایران پس از جنگ تجاری در کنفرانس خبری خود در بهمن 97 گفت: «شرکت سی ان پی سی چین پاسخگوی تماس‌های ایران برای ادامه فعالیت‌های توسعه‌ای خود در این فاز نیست.»

در نهایت CNPC از توسعه فاز 11 کناره‌گیری کرد تا توسعه آن به تنها شرکت باقی مانده در قرارداد، یعنی پتروپارس واگذار شود. با این اقدام مشخص شد که فاز 11 که تنها فاز باقی مانده از میدان گازی پارس جنوبی است، بیش از پیش با تنش‌های بین‌المللی و تصمیمات یک جانبه امریکا گره خورده است.

پارس جنوبی؛ تامین‌کننده اصلی گاز در سال 2040

پارس جنوبی بزرگ‌ترین میدان گازی جهان است. این میدان که بین ایران و قطر مشترک است حدود 51 تریلیون مترمکعب ذخایر گازی دارد که 36 تریلیون آن قابل برداشت است. از این میدان بیضی شکل، 85 درصد آن متعلق به قطر و 15 درصد آن متعلق به ایران است اما با وجود شیب حدود 20 درصدی آن به سمت قطر برداشت از آن به سختی انجام می‌شود. بنابراین هر گونه تاخیر در بهره‌برداری فازهای این میدان، در نهایت به ضرر کشور خواهد بود.

ماهیت اشتراکی این میدان گازی باعث می‌شود هر کشوری که توسعه فازهای خود را با کندی انجام دهد، کشور دیگر از آن پیشی می‌گیرد. چندی پیش زنگنه از سبقت گرفتن ایران در برداشت از فازهای پارس جنوبی خبر داده بود.

اهمیت پارس جنوبی تنها در افزایش برداشت از آن نیست بلکه این میدان نقش مهمی در برآورده کردن تقاضا گاز برای سال‌های آینده نیز دارد. طبق آخرین گزارش از چشم‌انداز مجمع کشورهای صادرکننده گاز در 2018‌، طی 20 سال آینده تقاضا برای گاز طبیعی به عنوان سوختی پاک حدود 50 درصد افزایش می‌یابد.

با توجه به برآوردهای اداره اطلاعات انرژی امریکا، روسیه، چین و ایران به عنوان عرضه‌کنندگان اصلی گاز در جهان خواهند بود. پیش‌بینی افزایش تقاضا برای گاز در کنار کاهش تقاضا برای نفت‌، اهمیت بهره‌برداری از میدان‌های گازی را بیش از پیش می‌کند.

منبع: روزنامه اعتماد