سارینا سیف 
«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:
وعده اتمام خاموشی‌ها در تابستان جاری/ کاهش مصرف خانگی دیگر استان‌ها، راه‌حل توسعه برق در استان‌های دیگر است؟
معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی، دوباره وعده اتمام خاموشی‌ها را مطرح و اعلام کرده است با همکاری مشترکان صنعت برق امسال خاموشی نخواهیم نداشت. این در حالی است که هنوز از راهکارهای عملیاتی برای دستیابی به این هدف خبری نیست.
به گزارش تجارت‌نیوز، وزارت نیرو در حالی وعده اتمام خاموشی‌ها را دوباره مطرح کرده که ناترازی برق و گاز در کشور همواره از مشکلات اساسی است که مسئولان هم به آن اعتراف می‌کنند. بزرگ‌ترین قربانی در این میان صنایع هستند که همواره با قطعی‌های پیاپی مواجه شده‌اند.
طبق گزارش‌های سال گذشته، بسیاری از شهرک‌های صنعتی هفته‌ای دو روز به دلیل کمبود برق تعطیل می‌شدند. تعطیلی‌های پیاپی صنایع مهمی چون فولاد خوزستان به دلیل نبود برق، زیان بزرگی به این صنایع تحمیل کرده است. از سمت دیگر، دادن مرخصی اجباری به کارکنان در چنین شرایطی، مشکلات معیشتی بزرگی به دنبال داشته است.
دولت در برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی کرده است مصرف برق در هر سال 4/5 درصد رشد کند. وزارت نیرو در جوابیه‌ای به گزارش تجارت‌نیوز که با عنوان «ابتکار وزارت نیرو برای حل بحران خاموشی‌ها؛ راه‌اندازی پویش!» منتشر شده بود، مدعی است افزایش ظرفیت هشت هزار و ۵۰۰ مگاواتی تولید برق از ابتدای دولت سیزدهم میسر شده است.
گفته می‌شود کشور برای جبران کمبود برق، سالانه به راه‌اندازی حدود پنج هزار مگاوات نیروگاه‌های برق جدید نیاز دارد. به گفته مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل شرکت توانیر، در ابتدای دولت سیزدهم رقم ناترازی، حدود ۱۴ هزار مگاوات بوده و پیش‌بینی این است امسال با اقداماتی که صورت می‌گیرد ناترازی به حدود ۱۰ تا ۱۱ هزار مگاوات برسد.
طبق این اظهارات ناترازی برق همچنان رقم چشمگیری است و به نظر نمی‌رسد افزایش ظرفیت‌های عنوان‌شده این ناترازی را جبران کند.
مسئولان به جای واگذاری راه‌حل به مصرف‌کنندگان، راهکاری عملیاتی برای کمبود برق در آستانه تابستان پیدا کنند
طی سال‌های گذشته در صنعت برق کشور سرمایه‌گذاری کافی صورت نگرفته و در عین حال تلاشی برای جایگزینی با انرژی‌های تجدیدپذیر و بهبود تکنولوژی در این بخش نیز دیده نمی‌شود. طی این مدت، تامین برق مورد نیاز از طریق مدیریت مصرف، تعطیلی صنایع، کارخانه‌ها، ادارات و خاموشی‌های مکرر منازل صورت گرفته است. در این زمینه انتظار از مصرف‌کنندگان برای کاهش بحران برق و بی‌توجهی به ناکارایی نیروگاه‌ها، یکی دیگر از معضلات جدی صنعت برق است.
این در حالی است که برنامه‌های عملیاتی نامبرده در کشور باید نتایج مشاهده‌پذیر داشته باشند. افزایش بحران حاکی از مشکلاتی در پیاده‌سازی برنامه‌های عملیاتی صنعت برق است. به دنبال آشکار شدن بحران‌ها، مسئولان مربوطه به جای واگذاری راه‌حل به مصرف‌کنندگان باید راهکاری عملیاتی برای کمبود برق در آستانه تابستان پیدا کنند. از این رو فرهنگ‌سازی زمانی کارساز خواهد بود که بحران را درست نشانه گرفته باشند. در این زمینه به نظر نمی‌رسد کاهش مصرف مشترکان خانگی بحران برق را حل کند و افزایش مشارکت مشترکان خانگی در پویش، انرژی بیشتر را به بخش مولد کشور تحویل دهد.
تامین انرژی بخش مولد از منابع پایدار و بازدهی پایین نیروگاه‌ها
ایران از مستعدترین کشور‌های دنیا برای توسعه انرژی‌های پاک به‌ویژه انرژی خورشیدی است؛ اما تاکنون سرمایه‌گذاری قابل ملاحظه‌ای در حوزه انرژی‌های پاک در کشور مشاهده نشده است. طبق گفته وزارت نیرو، ظرفیت تامین برق از طریق منابع تجدیدپذیر در کشور 1066 مگاوات در سال است. اما به نظر نمی‌رسد ظرفیت ۱۰۶۶ مگاواتی تامین برق از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر، بتواند مشکل تامین برق را حل کند.
بر اساس جوابیه وزارت نیرو، در بخش تجاری برای نخستین بار طرح‌های تشویق‌محور پیش‌بینی شده است. در حوزه کشاورزی در صورتی که کشاورزان ۸۰ درصد دیماند مصرفی خود را که معادل 15 درصد از مصرف روزانه آنهاست از برق تولیدی حاصل از نیروگاه‌های تجدیدپذیر تامین کنند، از برنامه‌های مدیریت مصرف معاف خواهند شد.
اگر قرار است تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به سوی منابع تجدیدپذیر حرکت کنند، آیا نباید ظرفیت مورد نیاز آنها نیز وجود داشته باشد؟
پیشتر گفته شده بود ظرفیت تولید برق نیروگاه‌های تجدیدپذیر 1066 مگاوات است. به نظر نمی‌رسد چنین رقمی حتی نیازهای بخش کوچکی از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان را برطرف کند. اگر قرار است تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به سوی منابع تجدیدپذیر حرکت کنند، آیا نباید ظرفیت مورد نیاز آنها نیز وجود داشته باشد؟
چندی پیش علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو، در حاشیه بازدید از کارخانه‌های گروه مپنا اظهار کرد: «بخش عمده توسعه صنعتی بر پایه انرژی انجام شده است. به طوری که امروزه با آنالیز صنایع مشخص می‌شود سرانه مصرف برق ما در صنایع نسبت به متوسط جهان بسیار بالاتر است.»
طبق گفته او، ایران در اغلب صنایع انرژی‌بر جزو ۱۰ کشور برتر است. محرابیان توضیح داده بود: «اگر مصارف انرژی و توسعه صنایع را بر پایه انرژی ببینیم، در اغلب صنایع انرژی‌بر هستیم.» اما بنا بر اظهارات او، در حوزه بهینه‌سازی، افزایش کارایی، راندمان و روش‌های ترکیبی که می‌تواند از انرژی بیشترین آورده را داشته باشد، همچنان به برنامه‌های عملیاتی جدی‌تری نیاز است.
این اظهارات نشان می‌دهد نبود راندمان بهینه و کارایی پایین‌تر از سطح انتظار نیروگاه‌ها و از طرف دیگر تامین انرژی صنایع از روش‌های ناپایدار، کماکان از عوامل اتلاف انرژی در کشور محسوب می‌شود.
نصرالله زارعی، معاون پیشین شرکت مهندسی و توسعه نفت و کارشناس حوزه انرژی، در گفت‌وگو با فرارو اذعان کرده است: «نیروگاه‌های ما، نیروگاه‌های قدیمی هستند و نسبت به نیروگاه‌های استاندارد دنیا، بازدهی پایینی دارند. در سراسر دنیا شاهد فعالیت نیروگاه‌های جدیدی هستیم که از تکنولوژی‌های روز دنیا بهره می‌برند. این نیروگاه‌ها بالای ۵۵ درصد راندمان دارند. این در حالی است که برخی نیروگاه‌های ما تنها ۲۰ درصد بازدهی دارند. از همین‌جا می‌توان به اختلاف فاحش در بازدهی پی برد. ما در این وضعیت، سرمایه‌سوزی بالایی داریم. همچنین در بخش انتقال و توزیع انرژی با مشکلاتی مواجهیم چراکه سیستم‌های انتقال ما نیز به‌شدت فرسوده هستند. در نتیجه انرژی هدرشده ما از نیروگاه‌ها تا رسیدن به خانه‌ها بسیار زیاد است.»
نقد رویکرد وزارت نیرو نه‌تنها اجحاف در حق تلاشگران عرصه صنعت برق نیست، بلکه در راستای عملیاتی‌تر شدن راهکارها و پویایی ارتباط تلاشگران حقیقی عرصه صنعت برق و وزارت نیرو است. پیشگیری از بحران‌های پیش روی صنایع و مشترکان خانگی برق، باید از رویکردهای جدی وزرات نیرو باشد.
چنانچه در مراسم رونمایی از پویش با انرژی به قطعی‌های پی‌درپی برق استان‌های جنوبی کشور اشاره شد، انتظار می‌رود وزارت نیرو به قدردانی از کارگران صنعت برق این استان‌ها بسنده نکند و فکری به حال قطعی برق این مناطق کند. به نظر نمی‌رسد کاهش مصرف خانگی دیگر استان‌ها، راه‌حل توسعه برق در استان‌های دیگر باشد.
اگر راهکاری عملیاتی برای بحران برق در تابستان پی گرفته نشود، همچون سال‌های گذشته شاهد گزارش‌هایی مبنی بر خاموشی‌ها و تعطیلی پیاپی صنایع خواهیم بود.
برای مطالعه بیشتر، صفحه سوخت و انرژی در تجارت‌نیوز را دنبال کنید.
نظرات