رحمان قهرمانپور، تحلیلگر مسائل بین‌الملل، در گفت‌وگو با «تجارت‌نیوز»:
اولویت سیاست خارجی پزشکیان بهبود رابطه با اروپا و اعراب باشد/ عراقچی و روانچی بهترین گزینه‌های وزارت خارجه هستند
رحمان قهرمانپور گفت: بهبود رابطه با اروپا یکی از مهمترین مواردی است که باید به آن توجه شود. مساله بعدی رابطه ما با کشورهای حوزه شورای همکاری خلیج فارس به ویژه عربستان، امارات و قطر است که از همه مهم‌تر هستند.
سیده آمنه موسوی - رحمان قهرمانپور، تحلیلگر مسائل بین‌الملل، معتقد است که بهبود رابطه با اروپا یکی از مهمترین مواردی است که سیاست خارجی دولت پزشکیان باید به آن توجه کند؛ چرا که به واسطه جنگ اوکراین، اروپایی‌ها دل خوشی از ایران ندارند.
به گزارش تجارت‌نیوز، او همچنین افزایش کیفیت رابطه با کشورهای حوزه شورای همکاری خلیج فارس به ویژه عربستان، امارات و قطر را از دیگر سیاست‌های مهم دیپلماسی دولت چهاردهم تلقی می‌کند و می‌گوید: میزان ذخیره ارزی 3 هزار میلیارد دلاری کشورهای منطقه، تمام کشورهای اروپایی و کشورهایی چون چین، ژاپن و کره‌جنوبی را جذب این منطقه کرده است و قاعدتا به واسطه نزدیکی که میان ایران و کشورهای این منطقه وجود دارد ما نیز می‌توانیم برای جلب و جذب سرمایه‌گذاری اعراب در کشورمان اقدام کنیم.
رحمان قهرمانپور همچنین در این گفت‌وگو در رابطه با وضعیت ضعیف بایدن در نظرسنجی‌های انتخاباتی و احتمال بُرد ترامپ پس از واقعه ترور او در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا می‌گوید: برخی از استراتژیست‌های انتخاباتی برای بُرد نامزد موردنظرشان (بایدن) روش‌های ویژه‌ای را به کار می‌گیرند. مثلا سطح انتظار عمومی را از این فرد در روند مناظره‌ها پایین می‌آورند تا در این صورت درخشندگی فرد بیشتر ملموس شود؛ باید منتظر مناظره ماه سپتامبر این دو کاندیدا بود و بعد اظهارنظر کرد.
مشروح مصاحبه تجارت‌نیوز با رحمان قهرمانپور را در ادامه می‌خوانید.
***
اجماع‌سازی در سیاست خارجی مهمترین مساله است
*با انتخاب مسعود پزشکیان به عنوان رئیس دولت جدید، اولویت‌های سیاست خارجی این دولت باید چه مواردی باشد و کدام موارد در دستور کار مقامات دستگاه سیاست خارجی کابینه چهاردهم قرار گیرد؟
از دیدگاه بنده نکته‌ای که آقای پزشکیان در مقاله‌اش در رابطه با اجماع‌سازی در سیاست خارجی به آن اشاره کرده، مهمترین مساله است. واقعیت هم این است که ما در داخل کشورمان با عدم اجماع در رابطه با اولویت سیاست خارجی مواجه هستیم و این مساله باعث شده موفقیت‌هایی که در حوزه سیاست خارجی کشور از جمله در موضوع برجام به دست آورده‌ایم، به جهت این فقدان اجماع و اختلافات داخلی، تحت‌الشعاع قرار بگیرد. بر همین اساس معتقدم آنچه آقای پزشکیان می‌گوید موضوعی مهم و یک آسیب‌شناسی درست و دقیق است.
نه بیش از حد باید به غرب نزدیک شویم و نه به شرق
ما در وهله نخست نیازمند این هستیم که در مورد جهت‌گیری‌های کلان سیاست خارجی اجماع ایجاد کنیم و نکته‌ای که ایشان اشاره کردند یعنی سیاست متوازن یا Balanced Policy را در پیش گیریم؛ نه بیش از حد باید به غرب نزدیک شویم و نه به شرق. یعنی بر اساس آنچه در مقاله آقای پزشکیان به آن اشاره شده است در هر موقعیتی که منافع ما ایجاب کند با کشورها تعامل کنیم.
بهبود رابطه با اروپا و کشورهای حوزه شورای همکاری خلیج فارس مورد توجه قرار گیرد
*کدام مورد باید در دستور کار قرار گیرد؟ برجام، FATF، موضوع رابطه با همسایگان یا رابطه با اروپا؟ اولویت با کدام یک است؟
معتقدم بهبود رابطه با اروپا یکی از مهمترین مواردی است که باید به آن توجه شود؛ رابطه‌ای که به واسطه جنگ اوکراین به این شکل در آمده است.
مساله بعدی رابطه ما با کشورهای حوزه شورای همکاری خلیج فارس به ویژه عربستان، امارات و قطر است که از همه مهم‌تر هستند. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید کشورهای دیگر برای جذب سرمایه به سمت کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به ویژه کشورهایی که به نام آنها اشاره شد می‌آیند؛ نزدیک 3 هزار میلیارد دلار میزان ذخیره ارزی کشورهای منطقه است و قاعدتا به واسطه نزدیکی که میان ایران و کشورهای این منطقه وجود دارد، ما می‌توانیم برای جلب و جذب سرمایه‌گذاری اعراب در کشورمان اقدام کنیم.
این میزان ذخیره ارزی برای تمامی کشورهای جهان چون هند، چین، ژاپن، کره‌جنوبی و حتی کشورهای اروپایی مهم است و حالا ما به واسطه نزدیکی‌های جغرافیایی و تمایل این کشورها برای سرمایه‌گذاری در ایران راحت‌تر می‌توانیم آن را جذب کنیم. موضوع بعدی این است که به چه صورت عمل کنیم تا با چین و دیگر کشورهای آسیایی مراودات مالی داشته باشیم؟
نباید اجازه دهیم برجام از فوریت خارج شود
برجام نیز مساله بعدی است که نباید اجازه دهیم از فوریت خارج شود. به این معنا که تلاش کنیم تا باب مذاکره مجددا باز شود. همین که باب مذاکره باز شود، می‌تواند موجب کاهش تحریم‌ها و تبادلات مالی شود.
بحث‌های پیرامون رابطه ایران با همسایگان، وضعیت قفقاز، تنش‌های جنوب آسیا، رابطه با عراق و نحوه بازگشت پول‌های حاصل از فروش برق و کالاهای دیگر که به این کشور صادر شده است نیز باید مورد توجه قرار گیرند.
همه کشورها در تلاش هستند تا به سرعت خود را با شرایط جدید وفق دهند
وضعیت چابهار و نحوه مشارکت هند در کریدوری که قرار است در این منطقه راه‌اندازی شود برایمان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به صورت کلی تمامی این موارد در شرایط فعلی نظام بین‌الملل حائز اهمیت هستند. باید بدانیم که همه کشورها در تلاش هستند تا به سرعت خود را با شرایط جدید وفق دهند و ما نیز نباید از این روند عقب بمانیم.
FATF و CFT مساله دولت‌ها نیست و مساله نظام است/ به نظر می‌رسد اجماعی در حال شکل‌گیری است که باید این موضوع را به شکلی حل‌وفصل کنیم
*موضوع FATF باید چه سرانجامی داشته باشد. این یک موضوع کلان و حاکمیتی است اما وضعیت فعلی کشورمان شاید نیازمند تسریع در تصمیم‌گیری باشد.
می‌دانید که اساس سوال شما همان چهار کنوانسیونی هستند که ما به دو مورد آن پیوسته‌ایم و دو مورد دیگر باقی مانده است. موارد باقی مانده یکی همان FATF است و دیگری CFT. همان‌طور که شما نیز اشاره کردید این مساله دولت‌ها نیست و مساله نظام است و به نظرم اجماعی در حال شکل‌گیری است که ما باید این موضوع را به شکلی حل‌وفصل کنیم.
امیدوارم در رابطه با این مساله، هم زمان با بررسی FATF، کنوانسیون CFT نیز در دستور کار قرار گیرد و به نوعی ایران به آن ملحق شود. هر چند که برخی می‌گویند ایران می‌تواند حق تحفظ هم داشته باشد. یعنی اعلام کند برای یک یا دو سال این کنوانسیون را به صورت آزمایشی اجرا می‌کند و اگر منافع ما تامین شود، اجرای آن را ادامه می‌دهد. به صورت کلی معتقدم که کم کم این موضوع در دستور کار قرار می‌گیرد و حل‌وفصل می‌شود.
ترور ترامپ برای پایگاه رای او بسیار مطلوب است اما برای سبد رای آرای مردد وضعیت چندان مطلوبی نیست
*با روی کار آمدن آقای ترامپ و روندی که پس از ترور نافرجام او انجام شد، به نظر می‌رسد حضور این فرد در کاخ سفید قطعی باشد. آیا با روی کار آمدن مجدد رئیس‌جمهور سابق آمریکا، وضعیت برای مسعود پزشکیان سخت‌تر از روزهای گذشته خواهد بود؟
من باید در همین ابتدا به این موضوع اشاره کنم که مساله ترور چندان مساله کلیدی نیست. ترامپ در مناظرات در وضعیت بهتری نسبت به بایدن قرار دارد. این ترور برای پایگاه رای او بسیار مطلوب است اما برای سبد رای آرای مردد وضعیت چندان مطلوبی نیست. آرای مردد با این ترس مواجه شده‌اند که روی کار آمدن مجدد ترامپ در آمریکا مساوی است با ترورهای بیشتر. البته برداشت عمومی در حال حاضر این است که او با مظلوم‌نمایی خود را قهرمان ملی آمریکا جا زده و این در حالی است که با بررسی فاکتورهای کمپینی می‌بینیم که این موضوع نمی‌تواند منجر به بهبود وضعیت ترامپ در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا شود.
در حال حاضر به جهت نزدیکی سبد رای ترامپ و بایدن، آرای مردد هستند که بُرد هر یکی از این کاندیداها را تضمین می‌کند. اگر بایدن بتواند در مناظره دوم که در سپتامبر برگزار می‌شود، فراتر از حد انتظار ظاهر شود می‌تواند ورق را برگرداند.
اگر بایدن بتواند مشکل جسمانی را حل‌وفصل و در مناظرات آتی بهتر عمل کند، می‌تواند ترامپ را شکست دهد
*با وضعیت فعلی جسمانی آقای بایدن این کار امکان‌پذیر است؟
نمی‌دانم! برخی از استراتژیست‌های انتخاباتی برای بُرد نامزد موردنظرشان روش‌های ویژه‌ای را به کار می‌گیرند. مثلا سطح انتظار عمومی را از این فرد در روند مناظره‌ها پایین می‌آورند تا در این صورت درخشندگی فرد بیشتر ملموس شود.
یک دیدگاه این است که خواسته‌اند سطح انتظارات را پایین بیاورند اما حتی اگر این فرضیه هم درست نباشد و بایدن بتواند مشکل جسمانی که مدعی است جدی نیست را حل‌وفصل و در مناظرات آتی بهتر عمل کند، می‌تواند با شکست دادن ترامپ مجددا در کاخ سفید حضور داشته باشد.
مساله اصلی انتخابات آمریکا سلامت بایدن است
*یعنی جنابعالی معتقدید با حل شدن مسائل جسمانی بایدن او از شانس پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا برخوردار است؟
مساله اصلی سلامت بایدن است. خوب است که بدانید حتی برگزاری دادگاه ترامپ نیز می‌تواند آثار منفی بر سبد رای رئیس‌جمهور سابق آمریکا داشته باشد. عدم آشنایی با موارد حائز اهمیت در موضوع کمپین کردن‌های انتخاباتی برخی را به این باور رسانده است که دادگاه ترامپ و حتی موضوع ترور این فرد می‌تواند در نهایت برای او رای‌آور باشد که به جرات می‌گویم این‌طور نیست.
نظرسنجی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که دادگاه‌های برگزار شده به نفع رئیس‌جمهور سابق آمریکا نبوده است چرا که آرای مردد او را خلافکاری می‌دانند که جرمی مرتکب شده و برای پاسخگویی نسبت به جرم‌های مرتکب شده باید مرتب در جلسات دادگاه حضور پیدا کند.
دادگاه‌های ترامپ بر سبد رای او اثر مثبتی دارد اما بر آرای مردد الزاما اثر مثبت ندارد. بنابراین باید منتظر مناظره سپتامبر باشیم هر چند که شاهد هستیم ترامپ همین حالا هم در بازی جلوتر است. اما اینکه فکر کنیم ترامپ در نظرسنجی‌ها اول و قهرمان ملی آمریکا خواهد بود، این‌طور نیست.
کنار رفتن بایدن از انتخابات ریسک بزرگی برای دموکرات‌هاست
*آیا دموکرات‌ها در این فرصت کم کاندیدای دیگری را جایگزین بایدن خواهند کرد؟
ریسک بسیار بزرگی است. بالاخره کسی که می‌خواهد به روی کار بیاید باید در جامعه دموکرات اجماعی ایجاد کند و آمادگی خود را نشان دهد. مشکلات این کار تا اندازه‌ای زیاد است و هر چه به زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نزدیک‌تر می‌شویم نیز این کار برای دموکرات‌ها سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود.
*با روی کار آمدن آقای پزشکیان فکر می‌کنید واکنش اسرائیلی‌ها برای ایجاد آشوب در منطقه چطور باشد؟ در این میان شاهد تلاش سعودی‌ها برای آغاز روابط با اسرائیل هم هستیم.
مساله اسرائیل همچنان جز موضوعات حاکمیتی است و بعید هم می‌دانم که در دوره ریاست‌جمهوری آقای پزشکیان اتفاق خاصی در این میان رخ دهد.
اگر ترامپ وارد کاخ سفید شود پروسه عادی‌سازی روابط اسرائیل و اعراب تسریع می‌شود
* یعنی روابط عربستان با اسرائیل آغاز نمی‌شود؟
این اتفاق می‌تواند رخ دهد اما اگر ترامپ وارد کاخ سفید شود پروسه عادی‌سازی تسریع می‌شود و روابط ما با عربستان مجددا اندکی مخدوش خواهد شد. اما مساله رابطه ما با عربستان مساله حاکمیتی است و مخصوصا بعد از جنگ غزه بعید است که ایران بخواهد سیاست خود را تغییر دهد.
در دولت پزشکیان اسرائیل تلاش خواهد کرد که فشار را بر ایران بیشتر کند
*تجربه نشان داده است که نتانیاهو از هیچ اقدامی فروگذاری نمی‌کند. حاکمیت ایران نیز همچنان مخالف اسرائیل است. در این فضا ترکش‌های این خصومت بر پیکره دولت آقای پزشکیان چگونه فرود می‌آید؟
این نکته کاملا درستی است. هر زمان دولت‌هایی در ایران بر سر کار آمده‌اند که خواستار ارتباط با جهان بودند اسرائیل با نگرانی بیشتری این موضوع را دنبال کرده است و اتفاقا خراب‌کاری‌هایی نیز در این زمینه داشته است. این موضوع کاملا درستی است و اتفاقا اسرائیل تلاش خواهد کرد که فشار را بر ایران بیشتر کند و خواستار آن خواهد شد که جامعه جهانی با ایران به توافق نرسد. اما تجربه نشان داده است که اسرائیل در این زمینه دست برتر را ندارد و اگر مقامات آمریکایی به این جمع‌بندی برسند که باید با ایران کار کنند حتی با اعمال فشار اسرائیل نیز این کار را خواهند کرد.
*دیدگاه شما در رابطه با وزیر خارجه آتی کشور چیست؟ در میان گزینه‌های احتمالی به نام‌هایی چون آقایان عراقچی، روانچی، صالحی و ثنایی اشاره می‌شود.
من با آقای عراقچی از نزدیک آشنا نیستم اما آقای تخت روانچی را از نزدیک می‌شناسم و می‌دانم که گزینه خوب و اهل مطالعه است. اما به لحاظ سیاست داخلی و به لحاظ نزدیکی آقای عراقچی به موتلفه و جناح راست سنتی احتمال حضور ایشان در وزارت خارجه قوی‌تر است. شاید از این نظر آقای عراقچی بتواند در سیاست داخلی قدرتمندانه‌تر عمل کند. در نقطه مقابل آقای تخت روانچی چهره جدیدتری است و ممکن است گاردی که نسبت به آقای عراقچی در خارج از ایران وجود دارد در رابطه با او وجود نداشته باشد. هر کدام امتیازاتی دارند و باید ببینیم کدام گزینه انتخاب می‌شود.
نظرات