چگونگی رونق صادرات غیرنفتی

ایران در حالی 40 میلیارد دلار کالای غیرنفتی راهی بازارهای جهانی می‌کند که بررسی‌ها نشان می‌دهد صادرات غیرنفتی ایران هنوز با خام‌فروشی فاصله قابل ملاحظه‌ای ندارد و از این منظر برنامه‌ریزی برای ایجاد ارزش افزوده در این حوزه ضرورتی انکارناپذیر است.

به گزارش تجارت‌نیوز، در بیست و نهمین روز از مهر ماه، بنا به سنت هر ساله مقامات اقتصادی کشور گرد هم می‌آیند و از بحران‌ها و چالش‌ها و امیدها و آرزوها می‌گویند. هر چند این سخنان در سال‌های گذشته نیز بر زبان بسیاری از دولتمردان جاری شده، اما به نظر می‌رسد صادرات غیر نفتی ایران از زخم‌های کهنه‌ای رنج می‌برد که اقتصاد ایران را به خود مشغول گرده است.

نرخ ارز؛ افزایش یا کاهش

در حالی که مطالبه عمومی در ایران بر کاهش نرخ ارز استوار است و افزایش قیمت ارز پاشنه آشیلی برای دولت‌ها تلقی می‌شود، بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از فعالان اقتصادی روان بودن صادرات غیرنفتی را به واقعی بودن قیمت ارز مرتبط می‌دانند.

شاید این سئوال پیش آید که واقعی بودن چرا مترادف با گران‌تر بودن معنی می‌شود، اما نکته اینجاست که همان حساسیت عمومی پیش گفته خود مانعی بر سر راه بالا رفتن نرخ ارز متناسب با تورم عمومی در جامعه است.

وضعیت مذکور سبب شده است نرخ ارز در بسیاری از دوره‌ها از قیمت واقعی خود پایین‌تر باشد، به این ترتیب ثبات قیمت ارز در عین رشد تورم، ولو در محدوده تک‌رقمی می‌تواند زمینه را برای پایین آمدن سود ناشی از صادرات فراهم آورد. بسیاری معتقدند با نرخ واقعی ارز، صادرات در ایران رونق خواهد گرفت و درآمدهای صادرات غیرنفتی افزایشی قابل توجه را به خود خواهد دید.

نگاه به داخل ارجح بر رصد بازار بین‌المللی

تولید در ایران با هدف پاسخگویی به نیاز داخلی در کشور پا گرفته است. این مسئله‌ای اساسی است که باید مد نظر قرار گیرد.

تولید ایران نه صادرات‌محور که با هدف تامین نیاز داخلی کشور و همچنین جایگزینی واردات در ایران گسترش یافته است. کافی است روزنامه‌های دهه شصت و هفتاد را زیر و رو کنید تا دریابید چگونه راه‌اندازی یک کارخانه با معیاری مبتنی بر پیشگیری از خروج فلان مقدار ارز سنجیده می‌شد.

طبیعی است وقتی نگاه تولیدکننده به بازارهای داخلی باشد، از رقابت در بازارهای بین‌المللی باز خواهد ماند و صنعتگر به سلیقه و کالای مورد نیاز در بازارهای جهانی فکر نمی‌کند.

تکنولوژی قدیم؛ تولید غیر رقابتی

مولفه‌های دنیای جدید تولیدکنندگان را ناگزیر از ورود به بازارهای جهانی برای تداوم حیات ساخته است. بازار داخلی تا حدی می‌تواند ماوایی برای حیات تولیدکننده ایرانی تلقی شود. در این میان مشکلات موجود در صنعت ایران تولید داخلی را از رقابت با نمونه های مشابه خارجی باز می‌دارد.

باید توجه داشت قیمت تمام‌شده بسیاری از کالاهای تولیدی در ایران با نمونه‌های مشابه خارجی قابل رقابت نیست و ایران هم به نیروی کار ارزان‌قیمت از یک سو و هم به انرژی رقابتی از سوی دیگر دسترسی دارد اما در نهایت نمی‌تواند قیمت تمام‌شده تولید را مدیریت کند.

عدم سرمایه‌گذاری برای به‌روزرسانی تکنولوژی مورد استفاده در صنایع ایرانی را شاید بتوان یکی از دلایل این مشکل دانست.

بسیاری از کارشناسان معتقدند صنعت ایران به یک بازسازی اساسی نیاز دارد چرا که حتی توانایی پاسخگویی به نیاز داخلی را در رقابت با نمونه‌های خارجی ندارد از این رو نمی‌توان بر صادرات ارزش افزوده‌محور تمرکزی داشت.

به زیرساخت‌ها بیندیشیم

نارسایی زیرساخت‌ها در ایران مسئله‌ای مهم و اساسی است. متاسفانه هنوز بخش مهمی، شاید بیش از 90 درصد از حمل‌ونقل ایران با ناوگانی فرسوده و غیر قابل دفاع در جاده‌ها اتفاق می‌افتد. این در حالی است که شیوه‌های دیگر حمل‌ونقل خصوصا حمل‌ونقل ریلی قیمتی رقابتی‌تر نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای دارند و همین امر خود نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در این حوزه کافی نبوده است. دیگر زیرساخت‌ها نیز این وضعیت را دارند.

حتی یکی از بزرگ‌ترین دارندگان منابع انرژی در جهان، یعنی ایران در فصل گرم سال با بحران کمبود برق برای واحدهای تولیدی و صنعتی روبروست و در فصل سرد این بحران جای خود را به بحران کمبود گاز برای صنعت و تولید ایران می‌دهد.

همین امر نشان می‌دهد صادرات ایران تا رقابتی‌تر شدن و سفت کردن جای پایش در بازارهای جهانی راهی طولانی را در پیش دارد. این چنین است که صادرات غیرنفتی ایران در سیطره خام‌فروشی و صادرات کالاهای وابسته به نفت باقی مانده و صنعت ایرانی که طی 5 دهه گذشته مهم‌ترین مبنای سیاستگذاری و تمرکز سرمایه‌ها و… بوده، نتوانسته سهمی از بازار صادراتی ایران را از آن خود کند.

منبع: خبرآنلاین