تاوان گرانی برنج را کشاورزان و شالیکوبان خرد می‌دهند/ سود گرانی در جیب تاجران

به گزارش تجارت‌نیوز ، اواخر مرداد ماه نرخ جدید تبدیل شلتوک به برنج تغییر کرد که اعتراض شالیکوبان و کشاورزان را به دنبال داشت. سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان به بهانه افزایش قیمت برنج و محاسبه میانگین نرخ ۸۰ هزار تومان برای این محصول، نرخ‌های جدید نقدی و جنسی را اعلام کرد.

بر اساس دستورالعمل جدید اجرت نقدی تبدیل هر کیلوگرم شلتوک به برنج در کارخانه‌های سنتی، رتبه دو و رتبه یک به‌ترتیب ۱۶۰۰، ۱۷۵۰ و ۱۹۰۰ تومان اعلام شد. همچنین اجرت جنسی در ازای تبدیل هر ۱۰۰ کیلوگرم به‌ترتیب دو، ۲٫۲ و ۲٫۳۷۵ خواهد بود. همچنین در صورتی که قیمت برنج تا ۱۵ درصد نوسان پیدا کند، اجرت جنسی جدید اعلام می‌شود.

جریمه میلیاردی شالیکوبان

گرچه سازمان جهاد کشاورزی با قید فوریت و اهمیت این نامه را ارسال کرد، اما در ۴۵۰ بازدید سازمان صمت ۱۲۲ پرونده تخلف تشکیل شد. بر این اساس کارخانه‌های شالیکوبی در مجموع ۲۹ میلیارد تومان جریمه شدند.

همان‌طور که در نامه اتحادیه هم مشخص است، گویا این نامه با تأخیر هشت‌روزه به دست شالیکوبان رسیده است. اما بخشی از کارخانجات هم پس از ابلاغ نامه حاضر به نصب بنرهای جدید نشده‌اند و همچنان با نرخ اجرت قبلی اقدام به تولید برنج می‌کنند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد پیش از این اجرت جنسی تبدیل شلتوک به برنج در هر ۱۰۰ کیلوگرم در کارخانه‌های سنتی، رتبه دو و رتبه سه به ترتیب ۲٫۴، ۲٫۵ و ۲٫۷ کیلوگرم برنج بود. با این حال تغییری در اجرت نقدی ایجاد نشده است. موضوعی که در نهایت منجر به این می‌شود که کشاورزان و شالیکوبان خرد تاوان افزایش قیمت برنج را بپردازند. در حالی که تاجران و صاحبان کارخانه خارج از زنجیره تولید و تأمین سود کلانی به جیب می‌زنند.

چرا تولیدکنندگان خرد تاوان افزایش قیمت برنج را می‌پردازند؟

اما چرا تولیدکنندگان خرد در روند جدید نرخ تبدیل بیش از هر گروه دیگری آسیب می‌بینند؟

اصولاً در زنجیره تبدیل شلتوک به برنج سه دسته شالیکوب فعالیت دارند. گروه اول کارخانه‌هایی هستند که ابتدای فصل اقدام به خرید و انبار می‌کنند و پس از مدتی خودشان شلتوک را تبدیل و به بازار عرضه می‌کنند. دسته دیگری هستند که عموماً با یک سرمایه‌گذار شریک می‌شوند و بدین شکل در بازار فعالیت می‌کنند. گروه سوم نیز آن‌هایی هستند که فقط با کشاورزان کار می‌کنند. یعنی کشاورز شلتوک را تحویل می‌دهد و پس از تبدیل جنس را تحویل می‌گیرد.

بر این اساس نرخ تبدیل زیانی را متوجه دو گروه اول نمی‌کند. چراکه آن‌ها خودمحور هستند و عموماً در قبال فعالیتشان نیازی به دریافت اجرت ندارند. ستاد تنظیم بازار و سازمان‌های صمت و جهاد کشاورزی هم نمی‌توانند دخالتی در این ماجرا کنند.

اما دسته سوم که با کشاورزان همکاری دارند با توجه به تعرفه‌های جدید برنج کمتری دریافت می‌کنند. چراکه اصولاً از قدیم‌الایام در این زنجیره افراد به صورت اجرت جنسی فعالیت دارند و دریافت اجرت نقدی درعمل بی‌معناست. حال با توجه به نوسانات قیمت برنج سود تجاری به دست شالیکوبان خرد نمی‌رسد. از قضا این حلقه از زنجیره تولید که تأثیر چندانی هم بر قیمت نهایی برنج ندارد، است که تحت کنترل سازمان‌های نظارتی قرار دارد.

قیمت برنج افزایش می‌یابد؟

با توجه به روندی که به آن اشاره شد به نظر می‌رسد شالیکوبان خرد دو راه بیشتر پیش رو ندارند. آن‌ها یا باید فعالیت خود را تعطیل کنند و یا آن‌ها هم باید با تاجران و سرمایه‌گذاران دانه‌درشت وارد همکاری شوند.

بر این اساس کشاورزان هم محصول خود را به این کارخانجات باید بفروشند. در نتیجه حلقه انحصار کنونی بازار برنج تنگ‌تر هم می‌شود و احتمالاً ضربه دیگری بر قیمت برنج وارد می‌کند.

حال خواسته اصلی شالیکوبان این است که به جای معیار قراردادن اجرت نقدی، پرداخت جنسی شاخص قرار بگیرد. چراکه با توجه به تورم موجود در کشور و البته عرف موجود در زنجیره، معیار نقدی نمی‌تواند مؤثر باشد.

برای مطالعه بیشتر خبر ارز ۴۲۰۰ تومانی چه بر سر کشاورزی ایران آورد؟ را بخوانید.