نقش بندر چابهار در رقابت غول‌های آسیا

هند متعهد شده بیش از ۵۰۰ میلیون دلار برای توسعه بندر چابهار که در موقعیت استراتژیکی واقع شده است، هزینه کند. با این‌همه تغییرهای مکرر موجب شده ایران به امید سرعت بخشیدن به روند ساخت این بندر به جانب چین روی آورد.

به گزارش تجارت‌نیوز ، جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در سفری که در مارس به اسلام‌آباد داشت، گفت: از سرمایه‌گذاری چینی و پاکستانی در چابهار استقبال می‌کند.

وی به توسعه بندر گوادار از سوی چین اشاره کرد که نمایش ابتکار زیرساختی «کمربند و جاده» شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین است. این تغییر رویکرد برای ایران که می‌خواهد تضمین کند چابهار یک موفقیت اقتصادی است، منطقی به نظر می‌رسد اما ممکن است یک زیان استراتژیک برای هند باشد که با توسعه حضور چین در اقیانوس هند مخالف است و پیش از این نگران بوده که گوادار ممکن است به همراه سایر بنادر مورد حمایت چین از میانمار گرفته تا بنگلادش و سریلانکا، روزی به عنوان یک پایگاه نظامی مورد استفاده قرار گیرد.

هر گونه سرمایه‌گذاری رسمی از سوی پکن وضعیت استراتژیک برای دهلی نو برای سرمایه‌گذاری در چابهار را که به مرز غربی پاکستان نزدیک است، تضعیف می‌کند.

بندر گوادار بخشی از برنامه رئیس‌جمهور چین برای فاینانس ۵۰ میلیارد دلاری سرمایه‌گذاری زیرساخت در پاکستان است و بازرگانان چینی نیز در حال حاضر حضور قوی در چابهار دارند.

به گفته دیوید بروستر، محقق ارشد در کالج امنیت ملی دانشگاه ملی استرالیا، دهلی نو احتمالا این دیدگاه را خواهد داشت که هر گونه حضور چینی در چابهار حتی اگر مربوط به اداره بندر نباشد، ممکن است به عنوان راهی برای تضعیف نفوذ هند نزد مقامات محلی مورد استفاده قرار گیرد.

دعوت ایران

اگرچه مشخص نیست که چین پیشنهاد ایران را خواهد پذیرفت اما مشارکت پکن قطعا به روند توسعه این بندر شتاب خواهد بخشید.

به گفته مانوج جوشی از اندیشکده بنیاد تحقیقات آبزرور دهلی نو، چین اتصالات ریلی دارد که چین را به ایران متصل می‌کند و سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در این کشور انجام داده است. چین حضور عمیق‌تری نسبت به هند در ایران دارد.

دعوت ایران برای سرمایه‌گذاری مورد استقبال پاکستان واقع شده است. دوستین خان جمال دینی، رئیس هیات مدیره سازمان بندر گوادار در این باره اظهار کرد: این اظهارات مثبتی است که برای نخستین بار از سوی آنها مطرح شده است دو کشور سرگرم مذاکره درباره سرویس باری جدیدی هستند که بنادر در گوادار و کراچی را به بنادر ایرانی چابهار و بندرعباس متصل می‌کنند.

همکاری میان این دو بندر ممکن است فوق‌العاده باشد. هند و پاکستان دشمنان تاریخی هستند که جنگ‌های متعددی با یکدیگر داشته‌اند در حالی که هند و چین برای نفوذ ژئوپلیتیکی در جنوب آسیا مبارزه می‌کند.

به گفته ابراهیم جمیلی مدیر اتاق بازرگانی ایران- هند در تهرانریال توسعه بندر برای ایران حائز اهمیت است. این بندر یک قطب بازرگانی مهم در خلیج عمان خواهد بود. اولویت با هندی‌هاست. آنها مشارکت کرده‌ و نخستین کسی بودند که پا پیش گذاشتند اما اگر سرمایه‌گذار دیگری بیاید و به چابهار علاقه‌مند باشد، مطمئنا فضا و فرصت کافی برای آنها و برای سرمایه‌گذاری آنها وجود دارد.

جمیلی همچنین خاطرنشان کرد اگرچه صحبت‌هایی درباره مشارکت چین و پاکستان مطرح شده اما پاکستان در زمینه سرمایه‌گذاری رقیب جدی نیست. هند نخستین بار در سال ۲۰۰۳ برای کمک به ایران به منظور توسعه بندر چابهار موافقت کرد و دو ترمینال ساخت که یکی ترمینال باری چند منظوره و یک ترمینال کانتینری بود. اما پیشرفت‌ها به دنبال وضع تحریم‌های کشورهای غربی علیه ایران که در سال ۲۰۱۵ برچیده شد، آهسته شد.

تاخیرها از آن زمان ادامه یافته‌اند که شامل یک اختلاف دو ساله بر سر پرداخت ۳۰ میلیون دلار تعرفه از سوی هند برای واردات تجهیزات بندر به ایران بوده است.

راویش کومار، سخنگوی وزارت خارجه هند، هفته جاری اظهار کرد: روند ساخت به خوبی پیش می‌رود و هر دو طرف به طور مرتبط دیدار دارند با این همه وی به تاریخ تکمیل پروژه اشاره‌ای نکرد.

منبع: بلومبرگ