محمد‌مهدی حاتمی 
رمزگشایی از سیاست‌های ارزی کاندیداها:
کاندیداهای انتخاباتی چه نقشه‌ای برای دلار دارند؟
سرنوشت ارز پس از پایان انتخابات ریاست جمهوری چه می‌شود؟ عمده فعالان اقتصادی منتظر پاسخ به این پرسش هستند تا بازارها سمت و سوی خودشان را در ماه‌های آینده پیدا کند. اما هر کدام از کاندیداها تاکنون چه وعده‌هایی درباره ارز داده‌اند؟
تجارت‌نیوز در ادامه، سیاست‌های تصریح شده و تلویحی چهار نامزد انتخابات ریاست جمهوری که در نظرسنجی‌ها بیش از دیگر رقبا شانس پیروزی دارند را بررسی کرده تا ببیند هر کدام چه نقشه‌ای برای ارز دارند.
ابراهیم رئیسی: برخورد ارزی؟
سیاست ارزی ابراهیم رئیسی یک سیاست کاملا مبهم است. او از یک سو می‌گوید باید ارز تک‌نرخی در کشور باب شود، از سوی دیگر می‌گوید این ارز باید سر سفره مردم برود.
یکجا تاکید می‌کند که چرا ارزهای صادراتی به کشور برنگشته و کار دولت نظارت بر بازگشت ارز است و می‌خواهد این ارز را به کشور برگرداند. جای دیگر می‌گوید مشکل ارز با بگیر و ببند حل نمی‌شود.
این اظهارات نشان نمی‌دهد که بالاخره او چه نگاهی به بازار ارز دارد. اما چند نکته از خلال سخنان او پیداست و آن هم اینکه در دولت او هم قوانین سختگیرانه درباره ارزهای صادراتی وجود دارد. مانند تهدید صادرکنندگانی که ارز صادراتی خود را برنگردانده‌اند.
او گفته: دولت چندی قبل اعلام کرد برخی صادرکنندگان پول‌های حاصل از صادرات را برنگردانده‌اند. تصاحب‌کنندگان این پول‌ها خیلی وقت است پول‌ها را برنگردانده‌اند اما سوال این است که چرا هیچ‌کسی بلافاصله موضوع را پیگیری نکرده که علت برنگرداندن این پول‌ها چه بوده و اصلاً در کجا صرف شده‌است؟
سال گذشته هم بانک مرکزی بخشی از مشکل گرانی و کمبود ارز را به گردن صادرکنندگان انداخت و معاون قضایی دادستان تهران گفت: صادرکنندگانی که ارزشان را برنگردانده‌اند منتظر مجازات سنگین باشند.
او همچنین در جای دیگری گفته بود بخش قابل توجه ارز ۴۲۰۰ تومانی به جیب دلالان رفت چون سازوکار نظارتی در کنار آن وجود نداشت. ارز باید به نحوی پرداخت شود که اثر آن در سفره مردم احساس شود.
سخنانی که نشان می‌دهد احتمالا ابراهیم رئیسی خواستار تدوام پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی است اما با شرط افزایش نظارت بر پرداخت این ارز. اگرچه او در جای دیگری گفته مخالف ارز چند نرخی است و بساط آن باید برچیده شود.
محسن رضایی: ثبات نرخ ارز؟
محسن رضایی، دیگر کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری سیاست ارزی بسیار نگران‌کننده‌ای را عنوان کرده است. او گفته: برنامه‌هایی در نظر گرفتیم تا ثبات اقتصادی را به جامعه بازگردانیم، گرانی‌ها را کنترل کنیم و نرخ ارز و سود بانکی را تثبیت بکنیم.
سخنان او یادآور سیاست کنترل و سرکوب نرخ ارز در دولت محمود احمدی‌نژاد و روحانی است. سیاستی که اگرچه در یک دوره کوتاه باعث کنترل نرخ ارز می‌شود، اما نهایتا فنر ارز فشرده می‌شود و حتما دیر یا زود این فنر می‌جهد و جهش ارزی سال ۹۱ و ۹۸ و ۹۹ تکرار می‌شود.
بر این اساس می‌توان گفت نگران‌کننده‌ترین سیاست ارزی را محسن رضایی دارد.
البته از طرف دیگر محسن رضایی یکی از مهم‌ترین مخالفان تصویب FATF است و کمتر کسی نمی‌داند که عدم تصویب FATF چه تاثیرات منفی بر قیمت ارز می‌گذارد. احتمالا اگر شانس این بار با رضایی یار باشد و رئیس جمهور شود باید منتظر جهش قیمت دلار بود.
سعید جلیلی: تهاتر در قرن ۲۱
دیگر کاندیدایی که وعده ارزی داده سعید جلیلی است. اگرچه وعده‌هایی که داده جزو بدیهیات است. مثلا یکی از وعده‌های او افزایش درآمد ارزی از طریق افزایش صادرات کالاست و گفته همه وزارتخانه‌ها باید برای ارزآوری کمک کنند.
جلیلی هم مانند رضایی بر جلوگیری از نوسانات در بازار ارز تاکید کرده است. البته مساله تثبیت قیمت دلار را مطرح نکرده است.
نگاه سعید جلیلی به نحوه تقویت ارزش پول ملی ایران در مقابل ارزهای خارجی عجیب‌ترین در نوعِ خود است. او به مساله تهاتر میان بانک‌های ایرانی و بانک‌های دیگر کشورها اشاره کرده که نشان می‌دهد جلیلی امیدی به رفع تحریم‌ها ندارد. به همین دلیل مشخص نیست بدون رفع تحریم‌ها چگونه قرار است درآمد ارزی افزایش یابد. البته او ایده تهاتر را مطرح کرده بود.
اکنون حدود ۵ میلیارد دلار پول ایران در بانک‌های عراقی بلوکه شده و عراق، تنها مجوز دارد به ایران کالاهای غذایی و دارویی در مقابل این مبلغ پرداخت کند. اما ایران در این زمینه ضرر خواهد کرد، چراکه تولید غذا در عراق گران تر از ایران تمام می‌شود!
عبدالناصر همتی: منتقد «ارزپاشی»
سیاست‌های ارزی عبدالناصر همتی، بیش از دیگر رقبای انتخاباتی او قابل پیش‌بینی است، چر‌که او پیش از این در مقام ریاست بانک مرکزی ایران، به طور مستقیم با کنترل نوسانات ارزی و تعیین سمت و سوی قیمتی ارزهای خارجی در ایران سر و کار داشته است.
نکته جالب توجه اینکه کنار گذاشته شدن همتی از بانک مرکزی پس از تایید صلاحیت او، موجب رشد قیمت ارز شد. این می‌تواند به این معنا باشد که معامله‌گران بازار ارز، به طور کلی معتقدند همتی می‌تواند نرخ ارزهای خارجی و در راس آنها دلار را در بازار ایران کنترل کند.
این در حالی است که رییس پیشین بانک مرکزی ایران، در خردادماه سال ۱۳۹۹ و در جمع بهارستان‌نشینان، برای اولین بار آمار دقیقی از سیاست «ارزپاشی» در بازارهای ایران در سال‌های گذشته به دست داد که تکان‌دهنده بود و نظر او در مورد شیوه کنترل نرخ ارزهای خارجی در اقتصاد ایران را هم نشان می‌داد.
همتی گفته بود: «به طور کلی، سیستم اجرای ما این‌گونه جا افتاده بود که ما برای حفظ نرخ ارز باید به بازار ارز تزریق کنیم، بنابراین، ۲۸۰ میلیارد دلار ظرف ۱۵ سال گذشته، یا به عبارتی به طور میانگین سالی ۱۸ میلیارد دلار به بازار ارز تزریق کرده‌ایم تا نرخ ارز را کنترل کنیم.»
نظرات