چگونه یک مدیر داده‌محور شویم؟

داده‌ها پایه اینترنت هستند. اقتصاد داده هم با همین اینترنت به نقطه امروزی خود رسیده است. بیگ‌دیتا هم مبحثی است که در آن به جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها پرداخته می‌شود و یکی از پایه‌های دنیای مدرن ما را تشکیل می‌دهد. همین قضیه باعث شده بیگ‌دیتا سواد دنیای مدرن باشد.

اما این سازمان‌های داده‌محور هستند که می‌دانند چگونه از این داده‌ها استفاده کنند. سازمان‌های داده‌محور نه‌تنها یک مدیر داده‌محور در بالاترین جایگاه مدیریتی خود دارند، بلکه همه افراد در آن ارزش داده‌ها را می‌دانند و با آن‌ها تصمیم می‌گیرند. حال ما چگونه می‌توانیم یک مدیر داده‌محور باشیم و چگونه سازمان خود را داده‌محور کنیم؟

دنیایی بر محور داده

آینده از آن شرکت‌ها و مدیرانی است که ارزش داده را می‌دانند، می‌دانند چگونه آن را تحلیل کنند و بلد هستند بر پایه آ‌ن‌ها تصمیم بگیرند.

یکی از نشانه‌های آن نیز بیگ‌دیتا به‌عنوان یکی از مگاترند‌های امروز است. بیگ‌دیتا تاثیر به سزایی در حوزه‌هایی مثل بازاریابی، مدیریت فروش و حتی استخدام کارکنان جدید دارد. امروزه جمع‌آوری داده با توجه به وجود ابزارهای فراوان برای آن، به کار راحتی برای بسیاری از شرکت‌ها یا حداقل شرکت‌هایی که به‌نوعی به‌واسطه اینترنت با کاربران خود تعامل دارند تبدیل‌شده است.

داده‌ها می‌توانند برای تصمیم‌گیری‌ها و کسب بینش درست در مورد وضعیت فعلی شرکت، ترند‌های آینده و مسیر پیش رو به کار روند. معمولا شرکت‌ها در سطح جهان دانشمندان داده (Data Scientist) را که فارغ‌التحصیلان رشته‌هایی مثل فیزیک، ریاضی و آمار هستند را برای تحلیل داده‌ها استخدام می‌کنند.

اما بااین‌همه فقط داشتن چند نفر که کارشان بررسی و استخراج طرح‌ها و ترندها از داده‌ها است، کفایت نمی‌کند. برای اینکه بتوان یک شرکت بر پایه داده ساخت باید کاری کرد که در آن‌همه کارمندان اهمیت و ارزش داده را بدانند و عملکردهای خود را بر پایه آن تنظیم کنند.

مشکل اینجاست که بسیاری از افراد از داده‌ها و اعداد و ارقام فراری هستند. وقتی هم که صحبتی از مهارت‌های برنامه‌نویسی برای همین تحلیل‌های داده به میان می‌آید، بیشتر آدم‌ها نه‌تنها فرار می‌کنند بلکه می‌ترسند.

شش مهارتی که برای یک مدیر داده‌محور ضروری است

برای اینکه شما بتوانید مدیری شوید که می‌داند چگونه از داده‌ها استفاده کند و چگونه تصمیم‌هایش را بر پایه آن‌ها بگیرد، باید این شش مهارت را در خود پرورش دهید.

۱- گوش کنید

مهارت خوب گوش دادن مهم‌ترین مهارت اجتماعی و ارتباطی ما انسان‌ها است و راستش در طول تاریخ کمتر به آن توجه شده است. لااقل در حدی که قوای بدنی و مهارت‌ صحبت کردن موردتوجه بوده‌اند، کسی به گوش دادن به‌عنوان مهارتی ضروری توجه نکرده است.

شما باید خوب گوش دهید تا بتوانید مشکلات اعضای تیم، سازمان، مشتریان، مدیران میانی یا هر فردی را که در سازمان با او ارتباط دارید، بفهمید. این گوش دادن هم باعث می‌شود مدیر خوبی شود و هم بدانید داده‌ها را در کجا به کار ببرید.

گوش دادن از کارهای ناراحتی است که انجام آن برای موفقیت در همه جنبه‌های زندگی ضروری است.

۲- سوالات عمیقی بپرسید

به‌جای اینکه تمرکز خود را بر یافتن پاسخ‌ها بگذارید، سعی کنید روی پرسیدن سوالات عمیق و دقیق متمرکز شوید؛ اما چگونه؟

خب اگر مشکلی وجود دارد و می‌خواهید آن را حل کنید، مستقیم به راه‌حل فکر نکنید. به‌جای آن سعی کنید مشکل را به مجموعه‌ای از سوالات تقسیم کنید. سوالاتی که اگر پاسخ آن‌ها را بیابید، مستقیما قابل‌اجرا هستند. این نکته را در نظر داشته باشید که وقتی پاسخ این سوالات را یافتید می‌توانید تصمیمی بگیرید.

از مدیران دیگر و کارمندان سازمانتان نیز بخواهید که چنین کاری انجام دهند.

تکه‌تکه کردن مشکل به مجموعه سوالات باعث می‌شود که بتوانیم بفهمیم برای پاسخ هرکدام از این سوالات به چه داده‌هایی نیاز داریم. سوالات اولین ابزار یک مدیر داده‌محور هستند.

ازآنجایی‌که احتمالا از قبل مجموعه‌ای از این داده‌ها را در دست داریم، می‌توانیم با استفاده از این سوال‌ها تحلیل‌های مناسب را روی‌داده‌ها انجام دهیم تا حداقل بتوانیم بینش درستی نسبت به پاسخ سوالات به دست آوریم. البته در در بسیاری از موارد پاسخ‌ها مستقیم از دل داده‌ها استخراج می‌شوند.

سوالات استراتژیکی که به‌واسطه تفکر استراتژیک حاصل می‌شوند، یک فرآیند تحلیلی را هدایت می‌کنند و باید به‌وضوح به نیازهای سازمان و خروجی‌های مطلوب کسب‌وکار مرتبط باشند.

۳- درکی از دانش داده‌ها داشته باشید

برای اینکه شما یک مدیر داده‌محور باشید، حتما لازم نیست خود دانش داده‌ها و برنامه‌نویسی بدانید. البته دانستن این‌ها بسیار اهمیت دارد.

اما مهم‌تر از آن این است که شما درکی از داده‌ها، ساختار، نحوه جمع‌آوری آن‌ها، نمودارها و ارزیابی داده‌ها داشته باشید. همه این‌ها برای اینکه بتوانید یک تصویر بزرگ از آینده و کسب‌وکار به دست آورید، ضروری هستند.

یادتان باشد، اگر می‌توانید داده ذخیره کنید، پس می‌توانید آن را تحلیل کنید. پس ببینید تا امروز چه داده‌هایی را ذخیره کرده‌اید و از داده‌هایی که دارید، چه می‌توانید بیاموزید.

اگر بتوانید یک دوره آموزشی کوتاه درباره دانش داده‌ها هم بردارید که عالی می‌شود. وقتی درکی از فرآیند جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها به دست آوردید، شما می‌توانید سوالاتی بپرسید که پاسخ‌های اجرایی دارند. پاسخ‌هایی که البته با داده‌ها به دست می‌آیند.

۴- راه‌های دیگر را ارزیابی کنید

داده‌ها معمولا رهیافت‌های گوناگونی برای حل مسئله ارائه می‌دهند. برای فهمیدن اینکه کدام‌یک از این رهیافت‌ها بهتر هستند، شما باید یک تیم متناسب داشته باشید که بتوانند هرکدام از این رهیافت‌ها را با توجه به نیازهای سازمان و کسب‌وکار ارزیابی و اولویت‌بندی کنند.

درنتیجه باید بتوانید روشی هم برای ارزیابی این روش‌های گوناگون بسازید. یک مدیر داده‌محور باید یک تیم ارزیاب خوب هم در کنار خود داشته باشد.

۵- جانب‌داری‌ها را بپذیرید و سعی کنید آن را کاهش دهید

هیچ آدمی از جانب‌داری‌های شناختی در امان نیست. همه افراد متناسب با شرایط زندگی، وضعیت ذهنی یا آموزش‌هایی که دیده‌اند انواع مختلفی از جانب‌داری‌ها را دارند که روی قضاوت‌ها و تصمیم‌گیری‌های آن‌ها تاثیر می‌گذارد.

اما وقتی آدم‌ها عقلشان را روی‌هم می‌گذارند و با هم تصمیم می‌گیرند، تاثیر این جانب‌داری‌ها کمتر می‌شود و درنتیجه ارزیابی‌های بهتری ارائه می‌دهند. مدیر داده‌محور باید بتواند به‌خوبی از عقل جمعی بهره ببرد.

شما به‌عنوان مدیر داده‌محور اولا باید این جانب‌داری‌ها را بشناسید و سعی کنید با اقدام‌هایی مثل همین تفکر جمعی‌، آن را کاهش دهید. بهتر است اعضای تیم را از قبل در کارگروه‌ها یا جلسه‌های حل مسئله جمعی وارد کنید تا آمادگی لازم برای این جلسات تبادل‌نظر را داشته باشند.

درگیر کردن همه اعضای تیم باعث می‌شود که بحث حول مسایل استراتژیک و در نهایت یافتن راه‌حلی برای پیشروی متمرکز شود. با این کار می‌توانید فرآیند‌های داده‌محور قابل‌اعتنایی بسازید.

۶- تغییرات را سرعت بخشید

برای ایجاد یک سازمان داده‌محور لازم است نه‌تنها مدیران بلکه همه کارمندان ذهنیت داده‌محوری داشته باشند. چنین کاری برای متحول کردن کسب‌وکار و سازمان ضروری است.

شما باید تمام آنچه تا اینجا گفتیم را در تمام سازمان توسعه دهید و دیگران را نیز تشویق کنید که از داده‌ها برای تصمیم‌گیری‌های خود استفاده کنند. نکته اینجاست که فرهنگ‌سازمانی تاثیر به سزایی روی سرعت این تغییرات دارد.

مدیران رده‌بالا، میان‌رده و کارمندانی که درگیر کارهای فنی هستند، همه برای گسترش دادن این سازوکار‌ها برای تصمیم‌گیری‌های داده‌محور مسئول هستند. همه کارمندان مستقل اینکه چقدر مهارت فنی دارند باید متوجه باشند داده‌ها می‌توانند روی همه جنبه‌های کسب‌وکار تاثیر بگذارند.

شما باید این پیام را در سازمان گسترش دهید تا بتوانید فرهنگی داده‌محور بسازید که در آن تصمیم‌گیری‌های داده‌محور چیزی ضروری در سازمان هستند.

در این مسیر موفقیت‌های کوچک می‌تواند به پیروزی‌های بزرگی در سازمان ختم شود. موفقیت‌هایی که می‌تواند به‌واسطه نمایش تاثیرات تصمیم‌های داده‌محور در سازمان، آن را به بخشی مهم در فرهنگ‌سازمانی تبدیل کند.