عرضه اولیه سهام چیست؟ نکاتی برای سرمایه‌گذاری موفق در آن

حتی اگر در بازار بورس نیز سهام نداشته باشید، واژه عرضه اولیه را احتمالا شنیده‌اید. اگر در بورس فعال باشید، حتما با این مفهوم آشنا هستید. عرضه اولیه یکی از کلیدی‌ترین مفاهیم این حوزه است که قصد بررسی آن را داریم.

ابتدا با مفهوم و هدف عرضه اولیه را آشنا شده و سپس به نکاتی که باید برای خرید سهام در عرضه اولیه بدانید، اشاره می‌کنیم.

عرضه اولیه سهام یا IPO چیست؟

عرضه اولیه به پروسه ارائه سهام یک شرکت خصوصی به عموم گفته می‌شود. با انتشار سهام جدید، هر شرکتی می‌تواند از طریق دخیل‌کردن سرمایه مردم، سرمایه جذب کند. در این پروسه شرکت خصوصی به شرکت عمومی تبدیل‌شده و فرصت خوبی برای بهره‌وری از سرمایه جدید را برای شرکای خصوصی فراهم می‌کند.

تبدیل‌شدن به یک شرکت عمومی نیازمند سطح بالایی از رشد و رعایت پیش‌نیازهای سازمان بورس است. به همین علت، تنها شرکت‌هایی که دارای شرایط مشخصی باشند، می‌توانند در بازار بورس عرضه شوند.

هدف عرضه اولیه

هدف اصلی عرضه اولیه برای یک شرکت، جذب سرمایه است. البته که شرکت‌ها می‌توانند با دریافت وام از بانک‌ها و یا سرمایه‌گذاران خصوصی نیز سرمایه جذب کنند، اما در چنین حالاتی در ازای سرمایه دریافت‌شده مجبور به پرداخت بهره می‌شوند و یا در حالاتی مجبور به واگذاری تعدادی از رأی‌های هیات‌مدیره خواهند شد.

اما در صورتی که شرایط شرکت برای عرضه اولیه فراهم باشد، هزینه جذب چنین سرمایه‌‎ای بسیار پایین‌تر از گزینه‌های دیگر خواهد بود. این سرمایه جدید می‌تواند برای رشد و توسعه محصولات، تبلیغات بیشتر و یا ایجاد مراکز جدید استفاده شود.

عرضه اولیه برای شرکا و سرمایه‌گذاران خصوصی شرکت نیز سودآور است که آن‌ها را تشویق به عرضه اولیه می‌کند. افزایش سرمایه باعث افزایش سود سرمایه‌داران قبلی شده و به‌نوعی زمان بازگشت سرمایه و کسب درآمد برای شرکای شرکت به‌حساب می‌آید.

علاوه بر این‌ها، عمومی بودن یک شرکت و عرضه سهام آن، سبب ایجاد شرایط بهتری برای شرکت در بازار می‌شود. از آنجایی که در هنگام عمومی شدن، شرکت‌ها مجبورند اطلاعات مالی خود را در اختیار عموم قرار دهند (در وب‌سایت codal.ir )، از اعتماد مصرف‌کنندگان و شرکای تجاری نیز برخوردار خواهند شد. این ‌یک نکته کلیدی در معاملات شرکت است، زیرا با این امتیاز توانایی کاهش هزینه‌‌ها و رشد حاشیه سود برای شرکت به وجود می‌آید.

شرکت WeWork برخلاف پیش‌بینی‌ها، عرضه اولیه ناموفقی را تجربه کرد

در کنار همه این‌ها، باید بدانید که عمومی شدن و عرضه اولیه همواره به بهتر شدن وضع شرکت منجر نمی‌شود. بسیاری از شرکت‌ها با گذشت مدتی از عرضه، دچار کاهش شدید قیمت سهام شده و متحمل ضرر شده‌اند. حتی ممکن است برای بعضی شرکت‌ها عکس این عمل، یعنی خصوصی‌سازی شرکت، سودآور و عاقلانه باشد.

یک عرضه اولیه موفق به چه عواملی وابسته است؟

همان طور که اشاره شد، هر عرضه اولیه‌ای لزوما موفق نمی‌شود، مگر آن‌که در عوامل زیر عملکرد مثبتی داشته باشد:

• تقاضا

تقاضای بالا به معنی باارزش بودن سهم موردنظر نیست، اما نشان‌دهنده این است که شرکت موردنظر ارزشیابی قوی‌تری خواهد داشت. به‌عبارت دیگر ممکن است دو شرکت کاملا مشابه با سوددهی یکسان، به‌علت تفاوت حجم تقاضا در زمان‌های مختلف، دارای ارزش‌گذاری متفاوتی در عرضه اولیه باشند.

به همین علت، عرضه‌های اولیه معمولا در هنگام تقاضا و قیمت‌های بالا در بازار، صورت می‌گیرند.

• مثال‌های مشابه در صنعت

مقایسه یک شرکت با نمونه‌های مشابه یکی از عوامل تاثیرگذار بر ارزش‌گذاری سهام آن است. سرمایه‌گذاران حاضرند مبلغی نزدیک به سهام دیگر شرکت‌های مشابه در یک صنعت، برای خرید عرضه اولیه بپردازند.

• پتانسیل رشد

یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر نه‌تنها عرضه اولیه، بلکه قیمت سهام شرکت در بلندمدت، پتانسیل و توانایی رشد آن در بلندمدت است. دلیل اصلی عرضه اولیه جذب سرمایه برای افزایش سرعت رشد است و در نتیجه، موفقیت عرضه اولیه به دورنما و نقشه‌های مدیران شرکت برای آینده آن وابسته است.

• یک داستان خوب

بعضی از عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهم، عوامل مقداری و قابل‌اندازه‌گیری نیستند. موارد کیفی که باعث شکل‌گیری داستان رشد شرکت می‌شوند نیز از عوامل مهم محسوب می‌شوند.

نمونه این داستان‌ها می‌تواند برنامه یک شرکت برای عرضه محصول جدیدی باشد که توانایی متحول‌کردن بازار را دارد. حتی معرفی یک برنامه کسب‌و‌کار جدید و یا تغییر در نحوه اداره شرکت نیز بر ایجاد یک داستان خوب تاثیرگذار است.

نکاتی که قبل از خرید عرضه اولیه باید بدانید

در حال حاضر، بازار عرضه‌های اولیه در ایران بسیار جذاب است و اکثر فعالان بورسی معتقدند که خرید در این هنگام به‌احتمال زیاد به سود منجر خواهد شد. اما همان طور که نشان دادیم، احتمال شکست یک شرکت بعد از عرضه اولیه نیز وجود دارد که ممکن است باعث سقوط سرمایه‌گذاری شما و در نتیجه ضرردهی شود.

شما می‌توانید با رعایت چند نکته و مقداری تحقیق، عرضه‌های اولیه موفق را شناسایی کرده و به سوددهی برسید. در اینجا تعدادی از آن‌ها را مطرح می‌‎کنیم:

1- خارج از اطلاعاتی که توسط شرکت مطرح می‌شود، تحقیق کنید

دریافت اطلاعات از شرکت‌هایی که هنوز خصوصی هستند، کار دشواری است. معمولا در زمان قبل از عرضه اولیه، تحلیل و پوشش‌های خبری چندانی راجع به شرکت موردنظر انجام نشده است. همیشه در نظر داشته باشید اطلاعاتی که در اطلاعیه عرضه منتشر می‌شود، توسط خود شرکت نوشته شده و امکان سوگیری و گرایش در آن‌ها وجود دارد.

شما می‌توانید اطلاعات رقبای شرکت موردنظر، اطلاعات مربوط به جذب سرمایه‌های گذشته، بیانیه‌های خبری و وضعیت صنعت مورد فعالیت را بررسی کنید. شاید اطلاعات کمیاب باشد اما به هر حال، دانستن تمامی نکات ممکن در رابطه با عرضه اولیه شرکت کاری ضروری است. شاید پس از جذب اطلاعات کافی، متوجه شرایط نامناسب صنعت شده و سرمایه‌گذاری در آن را جایز ندانید.

2- شرکت‌های‌ دارای کارگزار قوی، انتخاب‎‌ بهتری هستند

معمولا سعی کنید در عرضه اولیه‌ای شرکت کنید که توسط پذیره‌نویس‌های شناخته‌شده انجام می‌شوند. البته لزوما تمام عرضه‌هایی که توسط بانک‌های بزرگ انجام می‌شوند، عالی نیستند، اما معمولا بانک‌های قوی شرکت‌های قوی را عرضه می‌کنند. به همین دلیل، در هنگام عرضه‌ اولیه توسط بانک‌های تازه‌کار یا کوچک‌تر باید احتیاط کنید.

3- همیشه اطلاعیه عرضه را بخوانید

اشاره کردیم که نباید چشم‌بسته به اطلاعیه‌های عرضه اعتماد کنید، اما نباید از خواندن آن هم بگذرید. شاید خواندن آن حوصله سر بر باشد، اما اگر به دنبال نشانه‌های درست باشید، اطلاعات مفیدی را به دست خواهید آورد.

برای مثال اگر در اطلاعیه اشاره شده است که سرمایه جذبی برای بازپرداخت بدهی‌ها یا دریافت سهام از شرکا صرف خواهد شد، باید شک کنید. این نکات نشان‌دهنده وابستگی شرکت به عرضه اولیه برای پرداخت بدهی‌های خود است که معمولا نشانه خوبی نیست. به‌جای آن، به دنبال شرکت‌هایی باشید که قصد صرف سرمایه خود در جهت توسعه و بازاریابی محصولات هستند.

یکی دیگر از نشانه‌های خطر در اطلاعیه عرضه، خوش‌بینی بیش از اندازه در وضعیت آینده شرکت است. شرکت‌های موفق می‌دانند که دادن وعده‌های خوش‌بینانه و عملکرد ضعیف، اشتباهاتی‌ هستند که شرکت‌های تازه‌کار مرتکب می‌شوند. در چنین شرایطی باید در اعداد و ارقام حسابداری شرکت دقیق شد.

هنگامی که همه عجله دارند، شما احتیاط کنید

درست است که در حال حاضر بازار عرضه‌های اولیه داغ است، اما در نظر داشته باشید که همیشه بازار این‌گونه نخواهد بود. خصوصا که پس از مدتی شرکت‌ها ممکن است از اعتماد عمومی سوءاستفاده کرده و در شرایط نامناسب شروع به انتشار سهام کنند. در نتیجه سعی کنید که با احتیاط بیشتر، یک قدم از بقیه جلوتر باشید.

در نهایت این سوال را باید از خود بپرسید: آیا ترجیح می‌دهید که یک‌بار رشد زیادی تجربه کنید و پس از آن کنترلی روی ضرر‌های خود نداشته باشید، یا آهسته و پیوسته با سرمایه‌گذاری‌های فکرشده، سود ثابتی را تجربه کنید؟