چگونه با ویروس کرونا مقابله کنیم؟

ویروس کرونا یا کروناویروس (CoronaVirus) که با نام علمی 2019-nCoV شناخته می‌شود، به‌سرعت در سراسر کشور چین در حال گسترش است و مقامات چینی ۱۶ شهر با جمعیتی حدود ۵۰ میلیون نفر را قرنطینه و دستور منع هر گونه جابه‌جایی را صادر کرده‌اند.

موارد ابتلا به ویروس در چند کشور، شامل استرالیا، فرانسه، ژاپن، تایلند و ایاالات متحده آمریکا نیز گزارش شده است. از آغاز شیوع کرونا، تقریبا ۲۸،۰۰۰ مورد تاییدشده ابتلا به ویروس کرونا و ۵۶۸ مورد مرگ گزارش شده است.

کارشناسنان عقیده دارند که هزاران نفر دیگر نیز به این ویروس آلوده شده اما هنوز شناسایی نشده‌اند و احتمالا ویروس توسط افرادی انتقال پیدا می‌کند که دارای هیچ علائم بیماری مانند تب، سرفه و تنگی نفس نیستند.

نتایج تحقیقات روی ۴۱ بیمار بستری‌شده مبتلا به ویروس کرونا نشان می‌دهد که برای مقابله با این ویروس باید اقدامات فوری انجام داد: یک‌سوم از مبتلایان نیاز به آی‌سی‌یو دارند و ۱۵ درصد از آنها نیز مرده‌اند.

تلاش‌هایی برای پیدا کردن واکسن در حال انجام است، اما حتی در خوش‌بین‌ترین برآوردها چندین ماه طول می‌کشد تا واکسن به مرحله انجام آزمایش‌های بالینی بر روی انسان برسد.

بدون وجود واکسن و یا درمان، موثرترین و بهترین راه برای جلوگیری از انتقال و گسترش ویروس کرونا، محدودسازی انتقال ویروس در اسرع وقت با شناسایی افراد آلوده و جداسازی و قرنطینه کردن برای معالجه قبل از آلوده کردن بقیه مردم است. این راهکار در مورد مقابله با شیوع بیماری سارس (SARS) یا سندرم شدید تنفسی حاد در سال ۲۰۰۳ جواب داد.

مقامات بهداشت جهانی و کشوری، راهکارهای استفاده‌شده در زمان شیوع بیماری سارس را به کار گرفته‌اند اما لازم است به دلیل میزان شیوع زیاد ویروس کرونا در چین، اقدامات دیگری نیز انجام شود.

مشابه با ویروس کرونا، سارس هم ویروس ناشناخته‌ای بود که در ۳۰ کشور شیوع پیدا کرد، باعث ایجاد ترس و وحشت شد و در نهایت بیشتر از ۸۰۰۰ نفر را مبتلا کرد و منجر به مرگ ۹۰۰ نفر شد. از این‌رو که ویروس کرونا، مثل سارس، علائم معمولی مثل تب و سرفه دارد و فقط می‌تواند با انجام آزمایش‌های پزشکی از بیماری‌های عادی شناخته شود، همان دستورالعمل‌هایی که برای مقابله با سارس به کار گرفته شد، در مورد ویروس کرونا هم می‌تواند کاربرد پیدا کند:

ردیابی و شناسایی افراد مرتبط

افرادی که با شخص آلوده در تماس بوده‌اند باید شناسایی و معاینه شوند. اگر هر گونه علائمی در آنها مشاهده شد، باید قرنطینه شوند و تحت درمان قرار بگیرند تا وقتی که آزمایش‌های پزشکی انجام شود و اگر مبتلا به ویروس کرونا شده باشند، تشخیص داده شود.

غربالگری با معاینه بالینی

به خاطر اینکه احتمالا تعداد زیادی از مبتلایان به ویروس شناسایی نشده‌اند، باید از معاینه بالینی ، که فهرستی از علائم و مشخصه‌های بیماری است، برای غربالگری افرادی استفاده کنیم که تا به حال با مبتلایان به ویروس کرونا در تماس نبوده‌اند اما علائم ابتلا به این ویروس را دارند.

از آنجا که ویروس کرونا، مثل بیماری سارس، باعث بروز چنین علائم آشنایی می‌شود، معاینه بالینی شامل این است که بیماران دارای این علائم یا در ناحیه شیوع و واگیر قرار دارند و یا با فرد مبتلا به ویروس در تماس بوده‌اند. کسانی که غربالگری آنها مثبت اعلام شده، باید تا زمان انجام آزمایش‌ها قرنطینه شده و تحت درمان قرار گیرند و اگر جواب آزمایش مثبت بود، تا وقتی که دیگر امکان انتقال ویروس را نداشته باشند، باید در قرنطینه باقی بمانند.

این راهکارها در حال حاضر اجرا می‌شوند. با این وجود، اگر مشخص شود که انتقال و واگیر بدون وجود علائم بیماری -انتقال بیماری توسط فردی که هیچ علائمی ندارد- امکان‌پذیر است، تمام ساکنان و اشخاصی که در مناطق شیوع بیماری قرار دارند، بدون توجه به اینکه علائم بیماری را دارند یا نه، نیز باید آزمایش شوند. این کار در حال حاضر انجام نشده است.

این راهکارها ممکن است کنترل شیوع ویروس کرونا در کشورهایی مانند ایالات متحده که فقط چند مورد ابتلا شناسایی شده است (که همه آنها به‌تازگی و در سفر به چین مبتلا شده‌اند) و در کشورهایی که هنوز تحت تاثیر بیماری قرار نگرفته‌اند، کافی باشد. با این حال، در مناطق آلوده به ویروس در چین که کرونا شیوع پیدا کرده است، این راهکارها برای کنترل گسترش ویروس با مشکلات و موانع مهمی روبه‌رو است.

از آنجا که هر کسی که در مناطق شیوع ویروس زندگی می‌کند می‌تواند مبتلا به بیماری شود، هر کدام از هزاران نفری که هر روز تب دارند و یا سرفه می‌کنند، باید قرنطینه شده و در مدتی که منتظر نتیجه آزمایش پزشکی هستند، تحت درمان قرار گیرند. به نظر نمی‌رسد این روش در مناطق قرنطینه چین به کار گرفته شود، بعضی از بیمارستان‌هایی که حتی نمی‌توانند آزمایش ویروس کرونا را انجام دهند، بیش از ظرفیتشان بیمار دارند و بیماران بدون انجام آزمایش از بیمارستان ترخیص می‌شوند.

مقامات چینی در حال برپایی ایستگاه‌های غربالگری در سراسر کشور چین هستند. در شهر ووهان، مرکز شیوع ویروس کرونا، چینی‌ها به‌سرعت در حال ساخت دو بیمارستان بزرگ با ۲۳۰۰ تختخواب، برای قرنطینه، آزمایش و درمان مبتلایان به 2019-nCoV هستند. مقامات چینی امیدوارند که بیمارستان‌ها در طی دو هفته عملیاتی شوند. اما ممکن است واگیر و شیوع این ویروس آنقدر زیاد شود که ۲۳۰۰ تخت نتواند جوابگوی یک شهر ۱۱ میلیون نفری باشد.

از این گذشته، این امکان وجود ندارد که در هر شهری که درگیر ویروس کرونا است، این‌گونه بیمارستان‌ها ساخته شوند و یا بیماران از مناطق دورافتاده به این مراکز متمرکز انتقال پیدا کنند. علاوه بر این، تشخیص 2019-nCoV به تجهیزات و کادر پزشکی خاصی نیاز دارد که ممکن است فراهم کردن این موارد برای آزمایش هزاران مبتلا به این ویروس مشکل باشد. اگر افرادی که علائم بیماری را ندارند بتوانند ناقل ویروس باشند، آزمایش کل جمعیت شهر غیرممکن خواهد بود.

می‌توان با استفاده از راهکارهای جدیدی که در بحران سارس به کار گرفته نشده‌اند، این موانع و مشکلات سخت را پشت سر گذاشت:

قرنطینه خانگی

در کمترین زمان ممکن می‌توان سیستمی را ایجاد کرد تا از بیمارانی که علائم ویروس را دارند اما مبتلا نشده‌اند، نمونه‌برداری شود و سپس آنها را با ماسک محافظ تنفسی و دستورالعملی در مورد شستن دست‌ها برای جلوگیری از شیوع بیماری به خانه‌شان برگرداند، و به آنها اعلام کرد که تا زمانی که نتایج نمونه‌برداری‌ها نرسیده حق خروج از خانه را ندارند.

اگر تعداد تخت‌های بیمارستان‌ها محدود باشد، بیمارانی که حالشان چندان بد نیست می‌توانند در خانه در قرنطینه بمانند و تحت درمان قرار بگیرند و تنها در صورتی که وضعیتشان وخیم‌تر شد، در بیمارستان بستری شوند.

این راهکار می‌تواند ظرفیت حیاتی بیمارستان‌ها را برای بیمارانی که وضعیت خوبی ندارد، حفظ کند و از مبتلا شدن افراد غیربیماری که منتظر جواب آزمایش هستند نیز پیشگیری کند.

تشخیص سریع

اقدام دیگری که می‌تواند ضرورت پیدا کند، انجام آزمایش‌های تشخیصی «مراقبت بالینی سریع» است که به تجهیزات یا پزشکان و پرستاران خاصی احتیاج ندارد و می‌تواند در عرض چند دقیقه نتیجه آزمایش را مشخص کند. (این وسایل شبیه به دستگاه‌های تشخیص قند خون هستند که افراد مبتلا به دیابت برای کنترل قند خون استفاده می‌کنند.)

در حال حاضر چنین کیت‌های آزمایشی برای تشخیص ویروس کرونا در دسترس قرار ندارد. اما برخلاف مدت زمان یک سال و یا بیشتری که تهیه و آزمایش واکسن طول می‌کشد، می‌توان کیت‌های آزمایش تشخیص سریع ویروس را در عرض چند ماه تهیه و تولید کرد.

مشابه روشی که بیمارستان‌های ایالات متحده در طی فصل آنفلوانزا از سواب‌های غربالگری سریع استفاده می‌کنند، این کیت‌های آزمایش می‌تواند به‌طور گسترده در بیمارستان‌ها، ایستگاه‌های غربالگری، و حتی در خانواده‌ها برای معاینه اشخاص با علائم مشکوک مورد استفاده قرار گیرد و یا در صورتی که انتقال و واگیر بیماری بدون علائم امکان‌پذیر باشد، برای آزمایش همه افراد استفاده شود تا اطمینان حاصل شود که هیچ فردی ناآگاهانه و ناخواسته ناقل ویروس نباشد.

آنهایی که نتیجه تشخیص سریعشان مثبت اعلام می‌شود، باید برای تایید نتایج اولیه تحت آزمایش‌های پزشکی قرار گیرند. در صورت استفاده گسترده از کیت‌های تشخیص سریع، این نوع آزمایش‌ها می‌توانند مناطق خطرناک ناشناخته را مشخص کنند و به تعیین آمار کلی همه‌گیری ویروس کمک کنند.

در اپیدمی‌های گذشته، سازمان بهداشت جهانی (WHO) و دیگر سازمان‌ها نسبت به این آزمایش‌های تشخیص سریع بدبین بودند، به دلیل اینکه این نوع آزمایش‌ها به اندازه آزمایش‌های انجام‌شده در آزمایشگاه‌ها دقیق نیستند. به‌عنوان مثال، چنین آزمایش‌هایی در طی شیوع بیماری ابولا در غرب آفریقا قابلیت انجام داشته اما به دلیل اینکه در مقایسه با انجام آزمایش در آزمایشگاه‌ها دقت کافی نداشته، انجام نشده است.

اگر این کیت‌های تشخیص سریع در غربالگری‌های سطح اول و همراه با آزمایش‌های تاییدشده برای ناقلان قطعی ویروس استفاده می‌شد، پزشکان به‌سرعت می‌توانستند مبتلایان بیشتری را شناسایی کنند و تعداد بیمارانی که به آزمایش‌های پزشکی نیاز داشتند را کاهش دهند.

در یک تحقیق نشان داده شده است که این‌گونه آزمایش‌ها می‌توانند میزان شیوع و همه‌گیری ویروس را تا یک‌سوم کاهش دهند و در تحقیق دیگری این نتایج مشخص‌تر نشان داده شده است. به‌دلیل پیشرفت فناوری، این آزمایش‌ها دقیق‌تر می‌شوند؛ در مورد برخی عوامل بیماری‌زا، این آزمایش‌های تشخیص سریع تقریبا به‌اندازه آزمایش‌های انجام‌شده در آزمایشگاه‌ها قابل اعتماد هستند.

آمار شیوع ویروس کرونا در هر ساعت بیشتر می‌شود. برای مقابله با این تهدید باید سریع‌تر عمل کنیم.