اقتصاد ارز دیجیتال پای نتورک

پیش‌ازاین دو مقاله در مورد ارز دیجیتال پای نتورک منتشر کرده‌ایم. یکی از مقاله‌ها در مورد این بود که آیا می‌توان به این ارز دیجیتال اعتماد کرد یا نه. مقاله دیگر هم توضیحات فنی و پروتکل استلار (Stellar Consensus Protocol) بود که مبنای سیستم تایید تراکنش‌ها در شبکه پای است.

اگر این مقاله‌ها را خوانده باشید، می‌دانید که یکی از مشکلاتی که ارز دیجیتال پای قرار است حل بکند، تعداد و نحوه توزیع توکن‌ها در ارزهای دیجیتالی مثل بیت‌کوین است. ما می‌خواهیم در این مقاله به نحوه توزیع توکن‌ها در شبکه ارز دیجیتال پای یا اصطلاحا اقتصاد ارز دیجیتال پای نتورک بپردازیم.

پیش‌ازاینکه به اقتصاد ارز دیجیتال پای بپردازیم، بگذارید کمی در مورد اقتصاد بیت‌کوین حرف بزنیم.

اقتصاد بیت‌کوین: کمیابی و دستیابی

ارز دیجیتال بیت‌کوین نیز مثل ارزهای معمولی دقیقا باید بین کمیابی و در دسترس بودن آن تعادل برقرار کند.

در ارزهای معمولی این بانک مرکزی است که با استفاده از عملیات بازار باز، چاپ پول و وام میزان ارزهای موجود در بازار یا همان نقدینگی را کنترل می‌کند.

اگر بانک مرکزی مثلا ارز چاپ کند یا اجازه دهد که نقدینگی زیادی در بازار وجود داشته باشد، به علت افزایش دسترسی به ارز، تورم بالا می‌رود و ارزش آن پایین می‌آید. اگر هم مثلا با افزایش نرخ بهره کوتاه‌مدت یا همین عملیات بازار باز که شامل کارهایی مثل صدور اوراق قرضه دولتی است، نقدینگی را از بازار جمع کند، رکود ایجاد می‌شود. در این حالت با اینکه ارزش ارز تحت کنترل بانک مرکزی زیاد می‌شود اما کمبود آن، دادوستد را متوقف یا کند می‌کند و در نهایت اقتصاد کشور آسیب می‌بیند.

در شبکه بیت‌کوین هم‌ چنین اتفاقی می‌افتد. میزان عرضه بیت‌کوین با کدهای شبکه، روی رقم ۲۱ میلیون بیت‌کوین محدودشده است. مشخصا ۲۱ میلیون بیت‌کوین برای جمعیت حدود ۸ میلیاردی زمین بسیار کم است. در نتیجه قیمت آن بالا می‌رود.

از آن‌سو آهنگ عرضه بیت‌کوین هم هر ۴ سال نصف می‌شود. چنین اتفاقی باعث شده است که بیش از ۸۰ درصد کل بیت‌کوین‌ها زمانی که هنوز بیت‌کوین شناخته‌شده نبود، استخراج شوند. بعدازآن هرچقدر هم تلاش برای کسب بیت‌کوین از طریق ماینینگ افزایش یافت و هم‌زمان رقابت هم بیشتر شد، آهنگ تولید بیت‌کوین همچنان کاهش یافت.

این دو، دلایل اصلی هستند که با ایجاد کمیابی و کنترل دسترسی، باعث شده است قیمت بیت‌کوین بسیار بالا برود.

اما بعد از افزایش قیمت بیت‌کوین، این مسئله پیش آمد که بیشتر دارندگان بیت‌کوین تمایلی به فروختن آن ندارند؛ زیرا فکر می‌کنند که قیمت آن باز هم بیشتر می‌شود. اتفاقی که باعث شده علی‌رغم اینکه امروزه بیش از ۱۸ میلیون بیت‌کوین استخراج‌ شده، تعداد بیت‌کوین‌های در گردش بسیار کمتر از این رقم باشد.

چنین مسئله‌ای باعث شده که ارز دیجیتال بیت‌کوین که در اصل برای تبادلات مالی امن ساخته شده بود، تبدیل به یک دارایی سرمایه‌ای شود و در نتیجه در زندگی روزمره چندان از آن استفاده نگردد.

مدل اقتصادی ارز دیجیتال پای نتورک

مدل اقتصادی ارز دیجیتال پای نتورک بدین‌گونه ساخته است که درعین‌حال که بتواند حدی از کمیابی برای حفظ ارزش آن ایجاد کند، هم‌زمان هم همواره حدی از آن را در دسترس کاربران قرار دهد تا تضمین کند که همه آن در دست گروه اندکی نماند. گروه سازنده ارز دیجیتال پای میزان کل عرضه و آهنگ عرضه آن را برای این منظور با کدهای شبکه، تنظیم می‌کنند.

میزان کل عرضه در این ارز دیجیتال حاصل جمع «کل پاداش ماینینگ» (Total Mining Reward) یا M، «پاداش پیوستن به شبکه یا دعوت از کاربران جدید» (Total referral reward) یا R و «کل پاداش توسعه‌دهنده‌ها» (Total Developer Reward) یا D است.

کل پاداش ماینینگ یا M

در شبکه ارز دیجیتال پای نتورک تعداد کل توکن‌ها نه یک عدد ثابت برای کل کاربران، بلکه یک عدد ثابت برای ۱۰۰ میلیون کاربر اولی است که در ابتدا وارد شبکه شده‌اند. هر چه ۱۰۰ میلیون کاربر اول در فرآیند تایید تراکنش‌ها و وارد کردن بقیه کاربران بیشتر تلاش کنند، بخش بیشتری از این توکن‌های قابل‌استخراج برای خود را می‌توانند داشته باشند.

نرخ تولید توکن پای نتورک برای هرکدام از این ۱۰۰ میلیون کاربر اول نیز از یک تابع نزولی لگاریتمی تبعیت می‌کند و با‌گذشت زمان نرخ آن کاهش می‌یابد. چنین کاری باعث می‌شود البته کسانی که زودتر به شبکه وارد شده‌اند، توکن‌های بیشتری دریافت کنند؛ که این هم می‌تواند یک انگیزه برای ورود به شبکه باشد. هر چند این توزیع مثل بیت‌کوین نیست که بخش زیادی از آن در دست افراد محدودی باقی بماند.

پاداش پیوستن به شبکه یا R

برای اینکه ارز دیجیتال پای نتورک جایی در بین ارزهای دیجیتال باز کند، باید هم تعداد کسانی که آن را می‌شناسند افزایش یابد، هم کسانی که آن را دارند و هم کسانی که آن را مبادله می‌کنند. به همین دلیل شبکه ارز دیجیتال پای نتورک به صد میلیون ‌نفری که زودتر از بقیه به شبکه ملحق می‌شوند، پاداش می‌دهد. همچنین شبکه به کسانی جدیدی و افرادی که این‌ها را دعوت کرده‌اند نیز پاداش می‌دهد.

بخشی از کل ارزهای داخل شبکه برای معرف و بخشی برای کسی که وارد شده، اختصاص یافته است که درصورتی‌که هر دو این افراد در شبکه فعال باشند و ماینینگ کنند، می‌توانند این توکن‌ها را به دست آورند.

فرآیند ماینینگ هم در حال حاضر صرفا باز کردن اپلیکیشن موبایل در هر ۲۴ ساعت و ابراز این نکته است که آن‌ها ربات نیستند و انسان‌اند.

پاداش توسعه‌دهنده‌ها یا D

پای نتورک در حال حاضر هنوز در مراحل اولیه است و حتی نرم‌افزار اجرای نودهای آن نیز به‌تازگی منتشر شده است. مشخصا هر چه تعداد توسعه‌دهنده‌ها و کسانی که مستقیم و غیرمستقیم روی بهبود شبکه، بزرگ کردن آن و افزایش ظرفیت آن کار می‌کنند، بیشتر باشد، احتمال اینکه ارز دیجیتال پای نتورک تاثیر چشم‌گیری در جهان ما بگذارد بیشتر است.

به همین دلیل بنیان‌گذاران این ارز دیجیتال بخشی از توکن‌های پای نتورک را برای توسعه‌دهنده‌ها اختصاص داده‌اند.

ارز دیجیتال پای نتورک چند توکن می‌تواند داشته باشد؟

طبق آنچه گفتیم تعداد کل توکن‌های پای نتورک برابر خواهد بود با:

که در آن:

M برابر کل توکن‌های قابل‌استخراج

R برابر کل توکن‌هایی که به‌عنوان پاداش به تازه‌واردها و معرف‌های داده می‌شود

و D کل پاداشی است که به توسعه‌دهنده‌ها اختصاص‌یافته است

اما خود R و D تابعی از همین رقم M هستند. رابطه R یا تعداد کل توکن‌های پاداش ورود و معرفی با کل تعداد توکن‌های قابل استخراج این‌گونه است:

در این رابطه r نرخ پاداش است که ۵۰ درصد کل توکن‌های قابل‌استخراج است. از این رقم نیمی از توکن‌ها به معرف‌ و نیمی از توکن‌ها به معرفی‌شونده داده می‌شوند؛ یعنی ۲۵ درصد متعلق به معرف و ۲۵ درصد متعلق به معرفی‌شونده است.

تعداد کل توکن‌های پاداش توسعه‌دهنده‌ها هم که با D مشخص می‌شود و این‌گونه محاسبه می‌شوند:

که در این رابطه t نرخ پاداش توسعه‌دهنده‌ها و برابر ۲۵ درصد است.

در نتیجه وقتی حساب کنیم، کل تعداد توکن‌هایی که می‌توانند وارد شبکه شوند، این‌گونه خواهند بود:

تعداد توکن‌های قابل‌استخراج یا M

تعداد کل توکن‌های قابل‌استخراج یا M با چنین رابطه‌ای حساب می‌شود:

که در این رابطه f تابع تعداد کاربران و یک فاکتور وابسته به زمان است. منظور از فاکتور وابسته به زمان این است که تابع f با زمان یا متغیری که رابطه مستقیم با زمان دارد، رابطه معکوس دارد؛ مثلا در شبکه بیت‌کوین شماره بلاک استخراج‌شده رابطه مستقیم با زمان دارد؛ یعنی هر چه زمان بگذرد تعداد بلاک‌های استخراج‌شده بیشتر می‌شوند؛ اما آهنگ عرضه با تعداد بلاک‌های استخراج‌شده رابطه معکوس دارد. این رابطه پله‌ای است ولی به‌صورت کلی می‌توان گفت که با افزایش تعداد بلاک‌های استخراج‌شده،‌ آهنگ استخراج بیت‌کوین‌های جدید کندتر می‌شود.

ارتباط تابع f با تعداد کاربران، مستقیم است؛ یعنی هر چه کاربران زیاد باشد، تابع f بزرگ‌تر می‌شود؛ اما این ارتباط تا تعداد ۱۰۰ میلیون نفر کاربر صدق می‌کند. بعدازآن دیگر این تابع با افزایش تعداد کاربران رشد نخواهد کرد؛ یعنی تعداد توکن‌های قابل‌استخراج وقتی‌که کاربران صدمیلیون نفر است با زمانی که تعداد کاربران بیش از صد میلیون نفر است، یکی است.

مثالی از اقتصاد پای نتورک

بگذارید یک مثل بزنیم. فرض کنید که وقتی‌که ارز دیجیتال پای نتورک کاملا عرضه شده، در کدهای شبکه تنظیم شده باشد که برای هر یک از صد میلیون نفر کاربرانی که اول‌ازهمه وارد شده‌اند، ۱۰۰۰ توکن در نظر گرفته شود.

در این حالت تعداد کل توکن‌های قابل‌استخراج زمانی که تعداد کاربران ۵۰ میلیون نفر است برابر خواهد بود با:

پس کل توکن‌هایی که در شبکه می‌توانند توزیع شوند، برابر خواهند بود با:

که این تعداد توکن، با توجه به تابع f در طول زمان توزیع خواهند شد.

حال اگر تعداد کاربران ۱۰۰ میلیون نفر باشد، تعداد کل توکن‌های شبکه دو برابر مقدار بالا یا ۱۸۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون توکن خواهد بود. بعدازاین مقدار دیگر افزایش تعداد کاربران، باعث افزایش تعداد توکن‌های شبکه نخواهد شد.

این مقدار توکن نیز با توجه به تابع نزولی f در طول زمان در شبکه توزیع خواهند شد.

یعنی اگر تعداد توکن‌های در نظر گرفته‌شده برای هر کاربر‌ ۱۰۰۰ توکن باشد، در نهایت تعداد کل توکن‌هایی که می‌توانند در شبکه جریان یابند، برابر ۱۸۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون توکن خواهند بود.