میلاد قزللو 
چرا قیمت دلار در ایران افزایش پیدا می‌کند؟
با آغاز دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، قیمت دلار افزایش یافت و از ۸۰۰ تومان به ۹۰۰ تومان رسید. در طی دوره هشت ساله ریاست‌جمهوری او، قیمت دلار در حال افزایش بود. تحلیلگران اقتصادی دریافتند که گروه‌هایی از این افزایش قیمت سود می‌بردند. گروه‌هایی که در حوزه اقتصادی و در زمینه صادرات فعالیت داشتند. صادرکنندگان سعی
با آغاز دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، قیمت دلار افزایش یافت و از ۸۰۰ تومان به ۹۰۰ تومان رسید.
در طی دوره هشت ساله ریاست‌جمهوری او، قیمت دلار در حال افزایش بود. تحلیلگران اقتصادی دریافتند که گروه‌هایی از این افزایش قیمت سود می‌بردند. گروه‌هایی که در حوزه اقتصادی و در زمینه صادرات فعالیت داشتند.
صادرکنندگان سعی داشتند با صادرات اقلام مختلف، مانند مواد معدنی، محصولات پتروشیمی، فولاد و حتی کالاهای خشک تحریم‌های بین‌المللی را دور بزنند و این موضوع را القا کنند که رشد صادرات منوط به افزایش قیمت ارز است. آنها بهترین حالت را در نظر گرفتند و انتظار داشتند که بعد از مدتی نرخ ارز تعدیل شود و اوضاع بهبود پیدا کند.
در نتیجه، قیمت دلار در طی هشت سال سه مرتبه و به میزان ۲۹۸ درصد افزایش پیدا کرد و از ۹۰۰ تومان به ۳۵۷۹ تومان رسید.
گزارش بانک مرکزی ایران از وضعیت ارز در سال ۱۳۹۳ نشان می‌دهد که در آن سال متوسط نرخ ارز از ۱۸۷۷ تومان در ابتدای سال به ۳۵۷۳ تومان در پایان سال رسیده است. به عبارت دیگر، در دوره ۱۲ ماهه سال ۱۳۹۳، نرخ دلار ۹۰.۳ درصد افزایش پیدا کرد.
فرشاد مومنی، کارشناس دولت در مصاحبه‌ای با ایلنا به‌تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۹، این دوره را چنین توصیف می‌کند: «طبق آمار مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، به موازات بحران‌های انسانی، اجتماعی و زیست‌محیطی در این دوره، هزینه ارز خارجی برای تولید ناخالص داخلی پنج برابر افزایش یافته بود. یعنی وابستگی به خارج از کشور در مقیاس بی‌سابقه‌ای زیاد شده بود.»
وی ادامه داد: «این موضوع باعث ایجاد مشکلات بزرگ و کوچکی برای کشور شده است، به‌طوری که نمی‌توان برای فرزندانی که در کشور تحصیل کرده‌اند اشتغال‌زایی کرد و همچنین آنها از مهاجرت کردن نیز ناامید شده‌اند.»
حسن روحانی در بازار ارز چه کار کرد؟
بعد از آغاز ریاست‌جمهوری حسن روحانی، دولت او روند نرخ ارز را با برخی نوسانات در همان کانال قبلی به‌مدت دو سال ثابت نگه داشت، تا اینکه توانست پرونده توافق بین‌المللی هسته‌ای، موسوم به برجام، را حل و فصل کند و با مشکلات ناشی از افزایش قیمت کالاها و خدمات و نیازهای ضروری اقشار ضعیف جامعه روبه‌رو نشود.
خبرآنلاین در ۷ تیر ۱۳۹۴ در مطلبی نوشت: «به‌طور کلی، بررسی عملکرد دو سال فعالیت دولت حسن روحانی نشان می‌دهد که در این دوره، قیمت دلار در بازار آزاد از ۳۵۷۹ تومان به ۳۳۲۹ تومان کاهش یافته است. مقایسه این ارقام حاکی از کاهش ۷.۵ درصدی قیمت دلار است.»
با این وجود، این توافق بعد از نقض برجام توسط آمریکا و به‌دلیل اختلافات بین جناح‌ها مختل شد و نرخ ارز و سایر کالاها دچار نوسانات شدیدی شد.
دور دوم ریاست‌جمهوری حسن روحانی و افزایش قیمت دلار
قیمت دلار در اواخر سال ۱۳۹۶ حدود ۳۷۰۰ تومان بود و به‌تدریج افزایش پیدا کرد و در پایان سال به ۴۷۰۰ تومان رسید.
در همین زمان، ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی، به مردم توصیه کرد که ارز خارجی خریداری نکنند، به دلیل اینکه قیمت ارز «در روزهای آینده» کاهش می‌یابد. اما با این وجود قیمت ارز همچنان به رشد خود ادامه می‌داد.
در همین حال، دولت روحانی برای جبران کسری بودجه خود و به بهانه یکسان‌سازی نرخ ارز، سعی در افزایش قیمت دلار داشت.
به نقل از خبرگزاری خانه ملت در تاریخ ۲۱ بهمن ۱۳۹۶، هادی قوامی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: «افزایش نرخ ارز به نفع دولت است، زیرا نرخ محاسباتی دلار در سال جاری ۳۳۰۰ تومان بود، اما اخیرا قیمت دلار به ۴۵۰۰ تومان رسیده است که طبعا برای دولت باعث ایجاد درآمد می‌شود. اگرچه دولت می‌گوید نمی‌خواهد از ارز خارجی درآمدزایی کند، واقعیت اقتصادی این است که دولت در حال استفاده از این موضوع است.»
ناآرامی‌های ۱۳۹۶، اعتراضات سرمایه‌گذاران و افزایش قیمت‌ها
در دی ماه ۱۳۹۶ ناآرامی‌های در سطح کشور به‌وقوع پیوست. مردم نسبت به قیمت بالای کالاها و اقلام ضروری و افزایش بی‌رویه روزانه قیمت کالاها اعتراض داشتند. سرمایه‌گذاران نیز به این ناآرامی‌ها پیوستند.
یورونیوز در ۲۸ نوامبر ۲۰۱۸ نوشت: «شش ماه بعد از پیروزی مجدد حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری، عدم موفقیت وی در تحقق وعده‌های اقتصادی و اشتغال و همچنین مشکلات سپرده‌گذاران موسسات ورشکسته مالی و اعتباری، موجب شکل‌گیری ناآرامی‌هایی در ایران شد. همین اعتراضات کوتاه‌مدت کافی بود تا قیمت دلار به حدود ۴۵۰۰ تومان برسد.»
۱۳۹۷، خروج ترامپ از برجام
با خروج ترامپ از برجام به بهانه‌های فعالیت‌های موشکی ایران، نرخ تورم و قیمت ارز رو به افزایش گذاشت.
به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، ۸۲ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی از رئیس‌جمهور حسن روحانی درباره عدم موفقیت دولت در کنترل قاچاق کالا و ارز، ادامه تحریم‌های بانکی، اقدامات نامناسب دولت برای کاهش نرخ بیکاری، رکود شدید اقتصادی و افزایش سریع نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی، سوال کردند.
تنها پاسخ حسن روحانی درباره ادامه تحریم‌های بانکی برای نمایندگان قانع‌کننده بود و در دیگر موارد پاسخ‌های رئیس‌جمهور نتوانست وکلای مجلس را قانع کند.
قیمت دلار در سال ۱۳۹۸ چقدر افزایش یافت؟
در اواخر سال ۱۳۹۷ قیمت دلار به ۱۳۰۰۰ تومان رسید و سیر صعودی افزایش قیمت ادامه پیدا کرد و در زمستان ۱۳۹۸ به بالاترین حد خود رسید. قیمت دلار در بازار آزاد در این مقطع زمانی ۱۶۰۰۰ تومان بود.
در این سال جمهوری اسلامی ایران وارد لیست سیاه FATF (گروه ویژه اقدام مالی) شد، ناآرامی‌هایی در آبان ماه رخ داد، تحریم‌های آمریکا تشدید شد و ویروس کرونا در جامعه شیوع پیدا کرد.
۱۳۹۹، چه کسی از افزایش قیمت دلار سود می‌برد؟
در حالی که تنها ۴ ماه از آغاز سال ۱۳۹۹ می‌گذرد، اما نرخ ارز با نوسانات شدیدی افزایش یافته و قیمت دلار به ۲۰۰۰۰ تومان رسیده است. چه اتفاقی افتاده است؟
البته این افزایش نرخ ارز و قیمت دلار می‌تواند به سود دولت باشد، زیرا از این طریق بخشی از کسری بودجه جبران می‌شود. همین طور بعضی از شرکت‌های خصوصی نیز از افزایش نرخ ارز سود می‌برند.
یک کارشناس دولتی در مصاحبه با روزنامه جهان صنعت در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۹ گفت: «در شرایطی که اکثر فعالان اقتصادی خواستار آزادی صادرکنندگان برای قیمت‌گذاری نرخ ارز خود هستند، حدود ۷۰ درصد از ارز صادراتی کشور از فروش مواد اولیه معدنی، پتروشیمی، فولاد و کالاهایی از این دست است. در حالی که این محصولات جزو ثروت کشور است. بنابراین صادرکنندگان به دلیل اینکه منابع کشور را صادر می‌کنند، حق قیمت‌گذاری نرخ ارز را ندارند.»
او ادامه داد: «اگرچه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طرفدار پیشنهاد طرح برای واردات بدون ارز (خارجی) هستند، و معتقدند این کار باعث کاهش هزینه‌های انتقال پول خواهد شد، اما اجرای این روش با آزاد گذاشتن دست دارنده ارز، نه‌تنها مشکلات کشور را حل نمی‌کند، بلکه باعث افزایش نرخ ارز و تورم و کاهش قدرت خرید مردم خواهد شد، و حتی شرایط تولید را سخت‌تر خواهد کرد.»
نظرات