چگونه ممنوعیت واردات مرسدس بنز پراید را گران می‌کند؟

احتمالا آنچه را می‌خواهیم بگوییم، شما خود می‌دانید. اینکه چه اتفاقی می‌افتد که وقتی واردات مرسدس بنز یا در کل خودروهای گران‌قیمت ممنوع می‌شود، قیمت پراید بالا می‌رود و در نهایت دودش به چشم طبقه فقیری می‌رود که به‌زور وسعش به همان پراید می‌رسید.

اگر هم دلیل این اتفاق را نمی‌دانید و این مورد برایتان جالب است، با ما همراه باشید.

دو خبر درباره گوشی‌های هوشمند

دیروز دو خبر در سایت‌های خبری و از جمله سایت تجارت‌نیوز در مورد گوشی‌های تلفن همراه منتشر شد. خبر اول این بود که واردات گوشی‌های هوشمند از ابتدای سال ۱۳۹۹ تا ۱۵ تیرماه سه برابر دوره مشابه سال گذشته بود . این قضیه مشخصا باید قیمت گوشی را کمی پایین می‌آورد اما به دلیل افزایش قیمت دلار باعث شد، این گوشی‌ها در سال جاری گران‌تر از سال قبل شوند.

خبر دوم این بود که واردات و رجیستری گوشی‌های هوشمند بالای ۳۰۰ یورو ممنوع شد . چنین اقدامی بااینکه برای گوشی‌های گران‌قیمت بالای ۳۰۰ یورو است اما می‌تواند قیمت گوشی‌های ارزان‌تر را افزایش دهد؛ اما چیزی که بدتر از همه است این است که با چنین اقدامی شاید قیمت گوشی‌های ۳۰۰ یورویی کمی افزایش یابد اما قیمت گوشی‌های ارزان‌تر و به‌طور خاص قیمت ارزان‌ترین گوشی‌ها، بسیار بیشتر افزایش می‌یابد؛ اما چگونه؟

چرا ممنوعیت واردات مرسدس بنز پراید را گران می‌کند؟

خودروهای مرسدس بنز نه‌تنها در ایران بلکه در بقیه دنیا هم به‌استثنای چند مدل، خودروهای گرانی به‌حساب می‌آیند. برخی از مدل‌های آن خودروی لوکس هستند و فقط در وسع افراد ثروتمند قرار دارند. به همین دلیل هم ما مرسدس بنز را به‌عنوان‌ مثال آوردیم ولی منظور ما در کل خودروهایی است که تنها دهک‌های ثروتمند جامعه می‌توانند آن‌ها را بخرند.

از مرسدس بنز تا پراید

فرض کنید شخصی از طبقات ثروتمند جامعه بخواهد یک خودروی لوکس یا شاید یک خودروی گران‌قیمت مثل مرسدس بنز یا بی‌ام‌و بخرد.

در این حین قانون جدیدی اجرایی می‌شود که واردات این خودروها را سخت یا محدود می‌کند. مثل قانونی که چند سال پیش واردات خودروهای با حجم موتور بالای ۴ لیتر را محدود کرد. چون احتمالا خودروی مدنظر این فرد حجم موتور بالایی دارد احتمالا شامل این قانون می‌شود و در نتیجه قیمت خودرو مدنظر او افزایش می‌یابد.

برای این فرد هم شاید این تغییر قیمت چندان مسئله‌ای نیست اما این افزایش قیمت باعث می‌شود هزینه‌ خرید ماشین مدنظرش فراتر از بودجه موردنظرش باشد. در این حالت اتفاقی که می‌افتد این است که با تصویب همین قانون و افزایش قیمت خودروهای گران‌قیمت با حجم موتور بالا این فرد دیگر نمی‌تواند با توجه به بودجه خود خودروی موردنظرش را بخرد.

نتیجه آن است که او تصمیم می‌گیرد خودرویی کمی ارزان‌تر مثلا با یک سطح پایین‌تر بخرد. خودرویی که باز هم گران‌قیمت به‌حساب می‌آید اما ارزان‌تر از خودروی قبلی است. در نتیجه فشار تقاضا از خودروهای گران‌قیمت و حجم موتور ۴ لیتری به خودروهای کمی ارزان‌تر منتقل می‌شود. در نتیجه قیمت خودروهای «کمی ارزان‌تر» هم افزایش می‌یابد.

مرسدس بنز S500

فرض کنید در این حالت افرادی نیز وجود دارند که تصمیم داشتند این خودروهای «کمی ارزان‌تر» را بخرند؛ یعنی خودروهایی را بخرند که گران‌قیمت هستند ولی قیمتشان کمتر از مورد اول است.

در نتیجه حالا این خودروها به دلیل افزایش قیمت، خارج از بودجه تنظیمی این دسته از افراد قرار می‌گیرد. این افراد نیز دوباره مثل افراد ثروتمند‌تر تصمیم می‌گیرند و که یک خودروی کمی ارزان‌تر بخرند.

حال این اتفاق در مورد خودروهای کمی ارزان‌تر نیز می‌افتد. دوباره فشار تقاضا از طبقه از خودروهای «کمی گران‌قیمت» به خودروهای «کمی ارزان‌تر» منتقل می‌شود و دوباره قیمت این خودروها بالا می‌رود. در نتیجه دوباره افرادی که قصد داشتند این خودروها را بخرند دیگر نمی‌تواند و آن‌ها نیز تصمیم می‌گیرند یک خودرو با قیمت پایین‌تر بگیرند.

وقتی ارزان‌تر از پراید وجود ندارد

با این ترتیب مرحله‌به‌مرحله فشار تقاضا به خودروهای پایین‌تر منتقل می‌شود این اتفاق تا زمانی که همواره خودروی ارزان‌قیمت‌تری در بازار وجود دارد، روی می‌دهد و در نهایت به ارزان‌ترین خودروی بازار که ما فرض می‌گیریم پراید است، می‌رسد.

اتفاقی که می‌افتد این است که افراد طبقه پایین یا متوسط جامعه که تصمیم داشتند پراید بگیرند حال دوباره به علت افزایش فشار تقاضا و افزایش قیمت پراید نمی‌توانند آن را بخرند.

افرادی که تا امروز می‌توانستند پراید بگیرند و حالا دیگر نمی‌توانند، دو گزینه بیشتر ندارند. چون خودروی ارزان‌تر از پراید در بازار وجود ندارد، برخی از این افراد یا تصمیم می‌گیرند دیگر پراید نخرند و مثلا به فکر یک موتورسیکلت باشند. برخی دیگر هم دوباره کمی بیشتر پول پس‌انداز می‌کنند تا بتوانند پراید را بخرند.

در این حالت مثل موارد قبل نیست که فشار تقاضا صرفا از طبقه بالا به پایین منتقل شود. اتفاقی که می‌افتد این است که چون ماشین ارزان‌تری وجود ندارد فشار تقاضا روی پراید چند برابر موارد قبل افزایش می‌یابد.

آیفون ۱۱ و آیفون ۱۱ پرو

در نهایت به این می‌رسیم که اگر افزایش قیمت به علت افزایش فشار تقاضا روی خودروهای گران‌قیمت‌تر مثلا ۱۰ درصد باشد، در مورد پراید به‌‌ علت افزایش بیش‌ازپیش تقاضا حالا قیمت پراید مثلا ۳۰ درصد افزایش می‌یابد.

این مسئله خصوصا با این واقعیت همخوانی دارد که در جامعه‌ای مثل جامعه ایران که اقتصاد ضعیف یا مشکل‌داری دارد، نسبت جمعیت افراد با درآمدی پایین به کل جمعیت، بسیار بیشتر از همین نسبت در اقتصادهای سالم است.

یعنی خیلی ساده یک تصمیم دولت مبنی بر ایجاد محدودیت روی واردات مرسدس بنز یا در کل روی خودروهای گران‌قیمت باعث افزایش قیمت پراید می‌شود. افزایشی که خیلی‌ها را دیگر از رویای داشتن خودروی سواری محروم می‌کند.

ممنوعیت واردات گوشی‌های بالای ۳۰۰ یورو

مشابه این قضیه در مورد گوشی‌های بالای ۳۰۰ یورو هم هست. در حال حاضر قیمت یورو در بازار ارز ایران چیزی حدود ۲۵ هزار تومان است. ۳۰۰ یورو در این حالت معادل ۷ و نیم میلیون تومان خواهد بود. با در نظر گرفتن قیمت ارز حواله‌ای و همچنین برخی از تعرفه‌ها و مالیات‌هایی که روی واردات گوشی اعمال می‌شود، قیمت تمام‌شده یک گوشی ۳۰۰ یورویی در بازار ایران حدود ۹ میلیون تومان خواهد بود.

رقم ۹ میلیون تومان برای یک گوشی خارج از توان بسیاری از آدم‌های جامعه امروزی ایران است. گوشی‌های ۳۰۰ یورویی گران‌قیمت‌ترین گوشی‌ها در بازار دنیا نیستند، بلکه گوشی‌های میان رده رو به پایین تلقی می‌شوند.

ایجاد ممنوعیت روی واردات گوشی‌های بالای ۳۰۰ یورو به این معنی است که دیگر آیفون و به‌روزترین و گران‌ترین گوشی‌های سامسونگ مثل گلکسی اس‌۲۰ یا حتی گلکسی نوت ۱۰ یا دیگر گوشی‌های رده‌بالا از هواوی و وان‌پلاس و نوکیا دیگر وارد بازار نخواهند شد.

سامسونگ گلکسی A50s

در نتیجه تمام کسانی که تا به امروز می‌توانستند گوشی‌های رده‌بالا یا میان‌رده به بالا بخرند، هیچ گزینه‌ای نخواهند داشت و در نتیجه به سراغ گوشی‌های ۳۰۰ یورویی خواهند رفت. این مسئله فشار تقاضا روی گوشی‌های ۳۰۰ یورویی را آن‌قدر زیاد می‌کند که قیمت این گوشی‌ها بسیار گران‌تر می‌شود.

این افزایش قیمت دوباره باعث می‌شود کسانی که تا به امروز می‌توانستند این گوشی‌های میان رده‌ای را بخرند دیگر نتوانند پول کافی برای خرید آن‌ها داشته باشند و در نتیجه تصمیم بگیرند گوشی‌های کمی ارزان‌تر بخرند و دوباره همین فشار تقاضا از گوشی‌های ۳۰۰ یورویی مرحله‌به‌مرحله به ارزان‌ترین گوشی‌های بازار می‌رسد. در نتیجه دوباره مثل همان مثالی که در سطور پیشین گفتیم، حال گوشی‌های میان پایین رده مثل گوشی‌هایی ۱۰۰ دلاری که تا به امروز شاید بسیاری از افراد می‌توانستند آن را بخرند، گران می‌شود این افراد دیگر همین را هم نمی‌توانند بخرند.

کاهش دسترسی به فناوری و عقب‌ماندگی عمومی

این مسئله با مستقیما باعث میزان دسترسی به تکنولوژی و اینترنت را در طبقه‌های پایین‌ درآمدی جامعه شدیدا کاهش می‌دهد؛ زیرا این افراد دیگر حتی نمی‌توانند گوشی‌های ارزان‌قیمت بازار را بخرند.

من همواره روی این مسئله بسیار حساسیت دارم. مسئله مهم این است که آی‌تی (IT) و فناوری‌های مرتبط نه‌تنها میزان دسترسی به دانش و اطلاعات عموم افراد جامعه را بالا می‌برد، بلکه توسعه فناوری‌ها در حوزه آی‌تی، می‌تواند اشتغال ایجاد کرد، تولید ناخالص داخلی را افزایش دهد و تن نحیف اقتصاد ایران را کمی التیام بخشد.

سامسونگ گلکسی اس ۲۰، اس ۲۰ پلاس و اس ۲۰ الترا

هر چه تعداد افراد دارای گوشی هوشمند و اینترنت هم بیشتر باشد، تعداد مشتریان بالقوه این کسب‌وکارهای در حوزه آ‌ی‌تی افزایش می‌یابد و در نتیجه فرصت رشد آن‌ها بیشتر می‌شود.

تصمیم‌های این‌چنینی چه برای افزایش تعرفه واردات تجهیزات فناوری مثل کامپیوتر و گوشی و چه ممنوعیت واردات محصولات خاص و به‌طور خاص محصولات گران‌قیمت، باعث می‌شود میزان دسترسی افراد جامعه به این فناوری‌ها کاهش یابد.

این مسئله روند رشد، توسعه و پیشرفت کل جامعه را کند می‌کند و راستش من هیچ‌وقت نفهمیدم در ذهن کسانی که چنین تصمیم‌هایی می‌گیرند چه می‌گذرد. آیا آن‌ها واقعا دلسوزان کشور نیستند یا نمی‌دانند تصمیم‌های آن‌ها چه تاثیری روی آدم‌ها و به‌خصوص طبقه کم‌درآمد می‌گذارد؟