وام ودیعه مسکن چیست؟ مُسکّنی برای مشکل همیشگی مسکن

شاید هیچ کس فکرش را نمی‌کرد که روزگاری برای اینکه بتوان اجاره‌نشینی کرد و مستاجر بود، باید وام ودیعه مسکن گرفت. زمانی وام خرید مسکن باعث شد تا بخشی از مردم صاحب خانه شوند و از مشکلات اجاره‌نشینی نجات پیدا کنند. خیلی از افراد با با یک وام ۶ میلیون تومانی صاحب خانه شدند و

شاید هیچ کس فکرش را نمی‌کرد که روزگاری برای اینکه بتوان اجاره‌نشینی کرد و مستاجر بود، باید وام ودیعه مسکن گرفت.

زمانی وام خرید مسکن باعث شد تا بخشی از مردم صاحب خانه شوند و از مشکلات اجاره‌نشینی نجات پیدا کنند. خیلی از افراد با با یک وام ۶ میلیون تومانی صاحب خانه شدند و در طی ۱۰-۱۲ سال با پرداخت ماهی ۶۰ هزار تومان و تسویه وام، سند خانه‌شان را از گرو بانک مسکن آزاد کردند.

اما در سال ۱۳۹۹، ۶ میلیون تومان فقط هزینه اجاره یک یا دو ماه یک واحد مسکونی است و حتی نمی‌توان با این مبلغ پول پیش یک خانه در تهران و کلانشهرها پرداخت کرد.

با وجود اینکه مبلغ وام مسکن به ۱۶۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرده است، با این حال با توجه به میانگین قیمت مسکن در تهران، با این مبلغ تنها می‌توان ۶ متر خانه در کلانشهر تهران خرید.

خانوارهای مستاجر بیش از ۸۰ درصد درآمد ماهانه خود را صرف اجاره خانه می‌کنند.

با افزایش تورم و یا بهتر بگوییم با جهش قیمت‌ها، قدرت خرید مردم نیز کاهش یافت. این موضوع بازار مسکن را نیز تحت تاثیر قرار داد. به‌طوری که خانوارهایی که در مناطق بالایی شهرها سکونت داشتند، رفته‌رفته به مناطق پایین شهر نقل مکان کردند و خانوارهایی که در مناطق پایین شهر زندگی می‌کردند، به حومه شهرهای بزرگ و به شهرهای جدید و شهرک‌ها کوچ کردند.

دولت برای اینکه کمی از این فشار بر روی مردم کم کند، تصمیم گرفت «وام ودیعه مسکن» یا به‌عبارت بهتر «وام کمک‌ودیعه مسکن» به اجاره‌نشین‌ها پرداخت کند.

اما چه شد که از رویای صاحب خانه شدن به کابوس اجاره‌نشینی و از وام خرید مسکن به وام ودیعه مسکن رسیدیم.

در این مقاله جزئیات و شرایط و نحوه دریافت وام ودیعه مسکن را بررسی می‌کنیم.

وضعیت اجاره خانه در بازار مسکن

طبق آمار یکی از کارشناسان دولت، در طی این چند دهه، قیمت مسکن در ایران ۱۰،۰۰۰ برابر افزایش پیدا کرده است.

در حال حاضر، حدود دو میلیون خانه خالی در کشور وجود دارد و بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده، این آمار در حال افزایش است. این بدین معنی است که خانه‌ها از کالای مصرفی به کالای لوکس تبدیل شده‌اند.

همچنین، وضعیت اقتصادی کشور و افزایش نرخ تورم، دلیل دیگری برای افزایش قیمت خانه و اجاره خانه است. در ۲۰ سال گذشته، نرخ رشد قیمت مسکن در مقایسه با تورم عمومی دو برابر شده و این وضعیت همچنان ادامه دارد.

خانوارهای مستاجر بیش از ۸۰ درصد درآمد ماهانه خود را صرف اجاره خانه می‌کنند. بنابراین، مسکن گران‌قیمت و افزایش مداوم اجاره خانه بسیاری از مردم، به‌ویژه اقشار ضعیف و متوسط را به سمت شرایط سخت‌تر اقتصادی هل می‌دهد.

علاوه بر قیمت خانه و اجاره خانه، قیمت کالاهای ضروری و مصرفی نیز روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کند.

افزایش قیمت خانه و اجاره خانه در حالی رخ می‌دهد که ویروس کرونا (کووید ۱۹) در کشور شیوع پیدا کرده و بخشی از مردم شغل خود را از دست داده‌اند و یا در معرض خطر بیکاری قرار دارند.

وام ودیعه مسکن چیست؟

وام ودیعه مسکن وامی است که برای تامین تمام یا قسمتی از هزینه ودیعه واحد مسکونی مورد نیاز افراد پرداخت می‌شود و در طول دوره اجاره واحد مسکونی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وام ودیعه مسکن در جهت کمک به مستاجران کم‌درآمد ارائه می‌شود.

در حال حاضر ۶ میلیون و ۶۰۰ هزار خانوار در کشور در خانه‌های استیجاری زندگی می‌کنند و اجاره‌نشین هستند. با این حال کل منابع برای تخصیص وام ودیعه مسکن به مستاجران ۲۰ هزار میلیارد تومان است و به این معنی است که فقط ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار خانوار موفق به دریافت این وام خواهند شد.

نحوه دریافت وام ودیعه مسکن

ثبت‌نام پیامکی وام ودیعه مسکن از ساعت ۱۰ صبح ۴ مرداد ماه شروع شد و تا ۹ مرداد ادامه یافت. برای دریافت این وام باید کارهای زیر را انجام می‌دادید:

با شماره همراهی که به نام خودتان (یعنی سرپرست خانوار) است، کدملی را به شماره ۳۰۰۰۷۳۶۴۰ پیامک می‌کردید.
اطلاعات خواسته‌شده در سامانه طرح اقدام ملی مسکن را کامل می‌کردید.

با ثبت‌نام پیامکی، ابتدا شرایط متقاضی مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس با اعلام پیامکی به سرپرست خانوار و معرفی بانک وام‌دهنده، اطلاعات فرد هم در سامانه باید تکمیل شود.

مدارک لازم برای دریافت وام

برای همه خدمات بانکی به چه مدارکی نیاز دارید؟ همان مدارکی را که برای خدمات بانکی ارائه می‌دهید، باید برای وام ودیعه مسکن همراه داشته باشید.

اصل کارت ملی جدید (یا کارت ملی قدیم با برگه ثبت‌نام کارت ملی جدید)
اصل شناسنامه
متاهل یا سرپرست خانوار بودن
حداقل ۵ سال سکونت در شهر مورد تقاضا
اجاره‌نامه رسمی به تاریخ ۴ مرداد ۹۹ به بعد، همراه با کد رهگیری
گواهی کسر از حقوق یا سهام عدالت و حساب رایانه فرد متقاضی برای وثیقه وام، در غیر این صورت: سفته
دریافت نکردن هیچگونه تسهیلات مسکن از دولت از خانه سازمانی تا زمین و طرح‌های ملی مسکن (یعنی همان سبز بودن فرم ج)
صاحب ملک نبودن از سال ۸۴ به بعد
واحدهای مسکونی کوچک‌تر از ۷۵ متر در تهران. خانه‌های استیجاری کمتر از ۹۰ متر در بقیه شهرها

برای افراد تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد، ضمانت توسط این نهادها صورت می‌گیرد و نیازی به مدارک بالا نیست. باید به خود نهاد حمایت‌کننده مراجعه کنند.

مبلغ وام ودیعه مسکن

همان طور که گفته شد منابع وام ودیعه مسکن فقط ۲۰ هزار میلیارد تومان است. یعنی به همه مستاجران نمی‌سد، مبلغ تعیین شده این وام با توجه به هزینه زندگی در شهرها، چنین است:

وام ۵۰ میلیون تومانی: تهرانی‌ها
وام ۳۰ میلیون تومانی: ساکنان کلانشهرها (مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، قم، اهواز و کرمانشاه)
وام ۱۵ میلیون تومانی: ساکنان بقیه شهرها

البته در یک روش این وام به حساب موجر و صاحبخانه واریز می‌شود. در روش دیگری که رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده، مستاجر می‌تواند کل مبلغ وام ودیعه مسکن را دریافت کند.

اقساط وام ودیعه مسکن

آن طور که اعلام شده کارمزد وام ودیعه مسکن ۱۳ درصد است. بر این اساس مستاجران این سود ۱۳ درصدی را در ۱۲ قسط پرداخت می‌کنند و اصل مبلغ ودیعه را هم در پایان قرارداد یکساله‌شان با صاحبخانه‌ها (یعنی مرداد ۱۴۰۰) به شبکه بانکی برمی‌گردانند.

وام ۵۰ میلیون تومانی (ویژه تهرانی‌ها): ماهیانه ۵۴۲ هزار تومان
وام ۳۰ میلیون تومانی (ویژه بقیه کلانشهرها): ماهیانه ۳۲۵ هزار تومان
وام ۱۵ میلیون تومانی (ویژه شهرها): ماهیانه ۱۶۲ هزار تومان

در روش دوم دریافت وام ودیعه مسکن که کل مبلغ وام در اختیار مستاجر قرار می‌گیرد، طبق اعلام بانک مرکزی کسانی که با تایید وزارت راه و شهرسازی، واجد شرایط استفاده از این وام باشند، می‌توانند به انتخاب خود، اقساط اصل و سود وام را در ۳۰ ماه (۲ سال و نیم) و با سود ۱۲ درصدی پرداخت کنند.

وام ۵۰ میلیون تومانی (ویژه تهرانی‌ها): ماهیانه حدود یک میلیون و ۹۴۰ هزار تومان
وام ۳۰ میلیون تومانی (ویژه بقیه کلانشهرها): ماهیانه حدود یک میلیون و ۱۱۶ هزار تومان
وام ۱۵ میلیون تومانی (ویژه شهرها): ماهیانه حدود ۵۸۰ هزار تومان

تهران

سود و زیان وام ودیعه مسکن برای مستاجران

با توجه به افزایش تورم و بالا رفتن قیمت‌ها، مستاجران می‌توانند این وام را به پول پیش خود اضافه کنند و یک سال دیگر هم در همان خانه ساکن باشند و یا با دغدغه کمتری خانه‌ای هم‌سطح خانه قبلی‌شان پیدا کنند.

اما این همه ماجرا نیست. صاحبخانه‌ها علاوه بر اینکه خواستار افزایش پول پیش هستند، قطعا مبلغی نیز به اجاره ماهانه اضافه می‌کنند. یعنی مستاجران هم باید مبلغ اضافه‌شده به اجاره ماهانه را پرداخت کنند و هم اینکه سود ۱۳ درصدی وام دریافتی را به بانک بدهند.

مستاجران باید به این نکته هم دقت کنند که دریافت تسهیلات ودیعه مسکن باعث قرمز شدن فرم جیم افراد متقاضی در اقدام ملی مسکن می‌شود. چراکه این طرح ملی در زیرمجموعه مصوبه قانون ساماندهی بازار مسکن می‌گنجد.

سبز بودن فرم ج یا فرم جیم یعنی متقاضی و افراد تحت تکفل قبلا از امکانات دولتی و نهادهای عمومی، زمین و تسهیلات وام مسکن و مسکن دریافت نکرده‌اند و با این ثبت‌نام در تسیهلات ودیعه، فرم ج قرمز می‌شود. چون تسهیلات دولتی می‌گیرند.

تاثیر وام ودیعه مسکن بر بازار مسکن

آن طور که از شواهد و قرائن پیدا است، این وام تاثیر خاصی بر بازار مسکن و کاهش قیمت نخواهد گذاشت. زیرا این وام قرار نیست مستاجران را صاحب خانه کند و یا اهرم و امتیازی برای صاحبخانه‌ها باشد تا به خاطر آن پول پیش و مبلغ اجاره ماهانه را افزایش ندهند.

با همه این اوصاف، شاید این وام ودیعه مسکن بتواند یک سال به مستاجران کمک کند و مُسکّنی بر مشکل همیشگی مسکن باشد، اما تا قدرت خرید مردم افزایش پیدا نکند و تورم کنترل نشود و مردم نتوانند صاحب خانه شوند، سال‌های بعد هم شاعد افزایش بی‌حساب و کتاب اجاره خانه و قیمت خانه خواهیم بود.