آیا ایران و ونزوئلا، بهشت‌ استخراج بیت‌کوین هستند؟

تنها چینی‌ها در ایران مزرعه استخراج بیت‌کوین ندارند. آنگونه که مجید حریری، رئیس اتاق ایران و چین گفته مدتی است لهستان، ترکیه و هند هم مجوز استخراج رمز ارز در ایران را دارند و به استخراج رمز ارز روی آورده‌اند. اما چرا این کشورها مزارع بیت‌کوین خود را در ایران ساخته‌اند؟ استخراج بیت‌کوین در ایران چه مزیتی دارد که کشورهای دیگر ندارد؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، گویا علت اصلی به قیمت پایین انرژی در ایران و کاهش شدید ارزش پول ملی بر می‌گردد. اگرچه ایران بهای برق مصرفی مزارع بیت‌کوین خارجی‌ها را با برق صادراتی (گرانتر از برق عادی) محاسبه می‌کند اما باز هم قیمت این برق برای آنها یک سوم قیمت برق کشور خودشان و کشورهای دیگر می‌شود. همین احتمالا عاملی است که سبب شده ایران بهشت استخراج رمزارزها باشد.

درست مانند ونزوئلا، کشوری که کاهش شدید ارزش پول ملی، آن را به یکی از بهترین مکان‌های دنیا برای استخراج رمزارز تبدیل کرده بود.

برق می‌دهیم، بیت کوین می‌گیریم!

خاموشی‌های گسترده در یک هفته گذشته، مردم را به ماجرای استخراج رمزارزها حساس کرده و مقامات هم می‌گویند متهم اصلی قطعی مکرر برق در ایران استخراج رمزارز است. اما نه فقط خود ایرانی‌ها و چینی‌ها، که دیگر کشورها هم در ایران رمزارز استخراج می‌کنند.

روز گذشته مجیدرضا حریری، رییس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفتگویی با «تجارت‌نیوز» این خبر را اعلام کرد و گفت «نه فقط چینی‌ها، بلکه لهستانی‌ها، هندی‌ها و ترکیه‌ای‌ها هم در ایران مزارع رمزارز احداث کرده‌اند.» به گفته او، مزارع استخراج رمزارز این کشورها در ایران، با مجوز وزارت صمت و وزارت نیرو فعالیت می‌کنند و البته نرخ برق آنها با بهای برق صادراتی محاسبه می‌شود.

اما این مساله خوب است یا بد؟ میزان مصرف برق در مزارع رمزارز ایران به طور دقیق مشخص نیست. رییس اتاق بازرگانی ایران و چین میزان مصرف برق در مزارع رمزارز در ایران را روزانه حدود ۳۰۰ مگاوات تخمین می‌زند، وزیر نیرو مصرف برق در این بخش را روزانه ۲ هزار مگاوات و رئیس هیئت مدیره سندیکای برق ایران هم آن را روزانه بین ۶ تا ۷ هزار مگاوات اعلام کرده است.

برخی سایت‌های خبری خارجی گزارش داده‌اند که ایران برای دور زدن تحریم‌های آمریکا، اقدام به ایجاد ذخایر بیت کوین کرده است.

حریری البته تاکید می‌کند که اعطای مجوز استخراج رمزارز به خارجی‌ها در ایران علت اصلی قطعی برق نیست و حتی این ماجرا به صرفه‌تر از صادرات برق است. او می‌گوید: «حتی اگر عدد ۲ هزار مگاوات برای استخراج رمزارز صادق باشد، در کشور بیش از ۸۰ هزار مگاوات نیروگاه نصب شده و بیش از ۵۶ هزار مگاوات تولید مستمر دارد. به عبارتی، ۳۰۰ مگاوات معادل یک واحد از سی واحد یا ماهی یک شب خاموشی است.»

خوب یا بد حالا گفته می‌شود که ایران بهشت استخراج رمزارزهاست. درست مانند ونزوئلا.

ونزوئلا، چگونه بهشت استخراج رمزارز شد؟

استخراج گسترده بیت‌کوین هر چند ممکن است برای ایرانی‌ها تازگی داشته باشد، برای جهان تازگی ندارد. حدود ۴ سال پیش، در سال ۲۰۱۷ میلادی و زمانی که بیت کوین هنوز به قیمت‌هایِ نجومیِ کنونی نرسیده بود، شهروندان ونزوئلایی شروع کردند به ایجاد مزارع استخراج بیت‌کوین در خانه‌ها یا هر مکانی که می‌توانستند.

اقتصاد ونزوئلا اکنون در صدر لیست اقتصادهایی با بالاترین نرخ تورم در جهان است و این در حالی است که این کشور، اساسا در وضعیت «ابرتورم» قرار دارد. قیمت کالاها در این کشور به قدری بالا است و رشد قیمت‌ها (تورم) به قدری سنگین است که خرید و فروش، به دلیل نوسان قیمت‌ها گاهی مختل می‌شود.

با این همه، قیمت برق در ونزوئلا بسیار پایین و تقریبا نزدیک به صفر است و دولت سوسیالیستیِ «نیکلاس مادورو»، رییس‌جمهورِ این کشور، قصدی برای گران‌ کردن آن ندارد. به همین جهت، استخراج بیت کوین و سایر رمزارزها در ونزوئلا، یعنی استفاده از یک رانتِ دولتی در یک اقتصادِ نیمه‌ ویران شده و طبیعی است که هر کسی دستش برسد، مزرعه استخراج رمزارز ایجاد می‌کند.

ونزوئلا، تا همین چند سال پیش بهشت استخراج‌کنندگان بیت کوین بود.

بر اساس گزارشی که وبسایت «آتلانتیک» در سال ۲۰۱۷ میلادی منتشر کرده بود، در آن زمان کار به جایی کشیده بود که حتی اساتید دانشگاه، سیاستمداران و نیروهای پلیس هم به استخراج بیت کوین روی آورده بودند و معاملاتِ روزمره اقتصادی هم بدون استفاده از پول رایج این کشور (بولیوارِ ونزوئلا) و با استفاده از بیت کوین انجام می‌شد.

اما اقتصاد ورشکسته ونزوئلا نمی‌توانست بیکار بنشیند و درآمدزاییِ عده‌ای نه چندان پرشمار با استفاده از برقِ رایگان را تماشا کند. بر این اساس، با وجود اینکه ونزوئلا ممنوعیتی قانونی برای مقابله با استخراج بیت کوین نداشت، دولت با دستگیریِ استخراج‌کنندگان بزرگ، آنها را به «برق دزدی» متهم کرد.

نیروهای پلیس شروع به ضبط کردن داراییِ رمزارزِ استخراج‌کنندگان به نفع خودشان کردند و دستگاه‌ها را هم توقیف کردند. استخراج بیت کوین به شدت کاهش پیدا کرد و البته، بیش از پیش زیرزمینی شد.

ایران در مسیر ونزوئلایی شدن، این بار در استخراج بیت کوین

بر اساس اعلام انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر، ایران پس از ونزوئلا ارزان‌ترین نرخ برق در جهان را دارد و حالا با سقوط ارزش ریال، نرخ برق ایران نازل‌تر هم شده است. همین موضوع نام ایران و ونزوئلا را به عنوان دو بهشت استخراج رمزارز مطرح کرده است و این در حالی است که ونزوئلا، مدتی است میدان را خالی کرده است.

وب‌سایت bitcoin magazine هم سال گذشته گزارش داده بود که ایران در حال استفاده از بیت کوین به عنوان پشتوانه پول ملی خود است و حتی شروع به ایجاد یک ذخیره بیت کوین هم کرده است تا بتواند با استفاده از آن، تحریم‌ها را دور بزند.

همین وب‌سایت، یک سال پیش از آن، گزارش داده بود که ایران می‌تواند یکی از بهشت‌های استخراج بیت کوین در دنیا باشد، چرا که نرخ انرژی در ایران بسیار ارزان است. بر اساس داده‌های این وب‌سایت، در حالی که ایرانی‌ها به ازای مصرف هر کیلووات ساعت برق تنها ۶ سنت (معادل یک صدم دلار) می‌پردازند، متوسط قیمت هر کیلووات ساعت برق در کشورهای توسعه‌یافته حدود ۲۰ سنت (کمی بیش از ۳ برابر گران‌تر از ایران) است و این در حالی است که دریافت مجوز برق به قیمت‌هایِ ارزان‌تر برای برخی نهادها در ایران هم امکان‌پذیر است.

از آن سو، قیمت برق صادراتی ایران به کشورهای اطراف نیز بین ۷ تا ۱۰ سنت به ازای هر کیلووات ساعت است که همچنان، معادل نیمی از متوسط قیمت هر کیلووات ساعت برق در کشورهای توسعه‌یافته است.

در هفته‌ها و ماه‌های اخیر، خبرهای متعددی در مورد افزایش استخراج رمزارزها و در صدر آنها «بیت کوین» در ایران به گوش می‌رسید. دلیل این موضوع هم البته روشن بود: قطع برق به شکل گسترده در شهرهای مختلف ایران و این مدعا که فشار بر شبکه برق کشور، ناشی از استخراج رمزارز به دو شکل قانونی و غیرقانونی بوده است.

با این همه، ظاهرا موضوع استخراج رمزارزها در ایران، ابعادی بزرگ‌تر از کمبود برق در هفته‌های جاری دارد. برخورد با رمزارزها طی سال های اخیر در ایران، طیفی از ممنوعیت تا قانونی‌سازی و حتی تلاش بانک مرکزی ایران برای توسعه یک رمزارز اختصاصی را در بر می‌گیرد. این در حالی است که چندی پیش، رییس کل بانک مرکزی اعلام کرد استفاده از رمزارزها برای واردات کالا به ایران هم منع قانونی ندارد.

اما آیا ایران از استخراج بیت‌کوین سود می‌کند؟

ایران چقدر از تولید بیت کوین سود می‌کند؟

خبرگزاری «رویترز» چندی پیش به نقل از شرکتی به نام Elliptic گزارش داد که حدود ۴٫۵ درصد از تمام حجم استخراج بیت کوین در دنیا، در ایران انجام می‌گیرد و بر این اساس، ایران می‌تواند سالانه حدود یک میلیارد دلار (با نرخِ کنونیِ دلار در زمان نگارش این متن، حدود ۲۳ هزار میلیارد تومان) از این محل درآمد داشته باشد.

البته این درآمد، نه فقط به نهادهای دولتی یا خصولتی، که به اشخاصِ حقیقیِ استخراج‌کننده بیت کوین هم تعلق خواهد داشت و علاوه بر این، آنچنان که خبرها نشان می‌دهد، دولت ایران هم از محل فروش برق به نرخ صادراتی به استخراج‌کنندگان بیت‌‌کوین، درآمد مازادی خواهد داشت.

سود خالص تولید یک میلیارد دلار بیت کوین در ایران، می‌تواند سالانه به حدود ۶۰۰ میلیون دلار برسد.

بر اساس این گزارش، تولید این میزان رمزارز در ایران، نیازمند مصرف برق به میزان حدود ۱۰ میلیون بشکه نفت است و چیزی حدود ۴ درصد از درآمد نفتی ایران در سال ۲۰۲۰ میلادی را مصرف می‌کند. چنانچه بر اساس داده‌های معتبر بین‌المللی متوسط قیمت هر بشکه نفت صادراتی ایران در سال ۲۰۲۰ میلادی را معادل ۴۰ دلار در نظر بگیریم، استخراجِ حدودِ یک میلیارد دلار بیت کوین، تقریبا ۴۰۰ میلیون دلار برای ایران هزینه داشته است.

به عبارت ساده، سود خالص ایران از محل استخراج بیت کوین می‌تواند در سال جاری به حدود ۶۰۰ میلیون دلار (یا ۶۰ درصد از کل درآمد تولید بیت کوین) برسد و این در حالی است که هزینه ۴۰ درصدی از اصلِ قیمت فروش بیت کوین‌ها در بازار جهانی، در واقع از جیب میلیون‌ها ایرانی تامین شده که برقِ منازل آنها طی این مدت، به دلیل فشارِ وارد بر شبکه برق از ناحیه تولید بیت کوین، قطع شده است.

نکته جالب توجه این است که در این گزارش، اشاره‌ای به استخراج و تولید سایر رمزارزها در ایران نشده و این در حالی است که صدها رمزارز دیگر هم اکنون در بازار ایران خرید و فروش می‌شوند و بخش عمده این رمزارزها به دلیل نبود رابطه بانکی میان ایران و کشورهای دیگر، طبیعتا در داخل ایران تولید شده‌اند.