سارا اسلامی 
تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
رونمایی از سایت لاتاری جدید ایرانی/ فعالیت این سایت‌ها قانونی است؟
راه‌های رسیدن به ثروت و موفقیت یک‌شبه و آسان، این روزها طرفداران زیادی دارد. از انواع سایت‌های قمار و شرط‌بندی گرفته تا تعداد روزافزون طرح‌های پانزی، مردم را به سرمایه‌گذاری و خرج پول برای کسب سودهای بیشتر دعوت می‌کنند. حالا هم چند ماهی است پای مهمان ناخوانده دیگری به این میدان باز شده؛ لاتاری. اما چرا برخی اقشار جامعه به چنین راه‌هایی تمایل نشان می‌دهند؟ آیا «لوتوچی» سایت امنی برای شرکت در لاتاری است؟
به گزارش تجارت‌نیوز ، لاتاری در ایران جدید نیست. چه در سال‌های پیش از انقلاب و چه پس از آن، مقاطعی بوده که مردم می‌توانستند بلیت‌های بخت‌آزمایی بخرند و شانس خود را با حدس شماره‌های درست امتحان کنند. مثلا در دهه 70 این بازی به اسم «ارمغان بهزیستی» شناخته می‌شد. اما سال‌ها بود که در جامعه ایرانی خبری از لاتاری نبود. حالا چند ماهی است که تعدادی از شبکه‌های ماهواره‌ای تبلیغات گسترده‌ای را برای یک سایت بخت‌آزمایی آغاز کرده‌اند؛ «لوتوچی».
این سایت از مردم می‌خواهد با خرید بلیت‌هایی به قیمت 2 دلار تتر آمریکا، در لاتاری شرکت کنند. آنها همچنین می‌توانند با خرید مدادهای نمادین، ضمن خرید بلیت، در طرح‌های ادعایی خیریه نیز مشارکت داشته باشند.
اما آیا شرکت در لاتاری لوتوچی فعالیتی امن و منطقی است؟
فعالیت غیرقانونی و سایتی با هویت مبهم
بخت‌آزمایی موضوعی نیست که مخصوص ایران باشد. در بسیاری از کشورهای دنیا برنامه‌های لاتاری با تبلیغات زیاد و شوهای تلویزیونی پر زرق و برق، به صورت قانونی و رسمی اجرا می‌شوند. همین مشخصه قانونی بودن باعث می‌شود این برنامه‌ها نظارت‌پذیر باشند اما در ایران اکنون هیچ سایت و برنامه رسمی‌ای برای شرکت در لاتاری وجود ندارد. «لوتوچی» هم قانونی نیست و در ایران دفتر و نماینده‌ای ندارد. در نتیجه هر اتفاقی که رخ دهد، افراد شرکت‌کننده نمی‌توانند موضوع را از نظر قضایی پیگیری کنند. برای مثال فرض کنید که برندگان نتوانند جایزه خود را برداشت کنند. باید از چه کسی برای رسیدن به حق خود پاسخ بخواهند؟
از سوی دیگر بررسی فنی سایت لوتوچی هم ابهاماتی را ایجاد می‌کند. آی پی این سایت را شرکتی مستقر در ریِکیاویک (پایتخت ایسلند) در کالیفرنیا ثبت کرده است. هر چند که معمولا محل شرکت‌ها کشورهای شناخته‌شده‌تری دارند اما تا اینجای کار شاید مشکلی نباشد. اما مساله این است که نام ثبت‌کننده آن پنهان (هاید) شده و آدرس دقیق و کامل آن هم درج نشده است. این موضوع پرسش‌هایی در مورد اداره‌کنندگان سایت لوتوچی و هویت آنها ایجاد می‌کند.
ریشه مشترک علاقه به فالگیری، قمار و لاتاری
اما چرا هر روز بر حجم تبلیغات سایت‌های قمار و طرح‌های پانزی افزوده می‌شود و حالا هم سر و کله این سایت لاتاری پیدا شده است؟ احمد بخارایی، عضو هیات علمی دانشگاه و مدیر گروه جامعه‌شناسی سیاسی در انجمن جامعه شناسی ایران معتقد است علاقه افراد یک جامعه را به انواع قمار و لاتاری می‌توان از چهار زاویه تحلیل کرد؛ فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی.
او توضیح می‌دهد: «این رفتار در وهله نخست جنبه فرهنگی و تاریخی دارد. همان نگاهی که افراد را به سمت فالگیری سوق می‌دهد، می‌تواند ریشه گرایش به سمت قمار و لاتاری باشد. در واقع هر دو، ریشه در تقدیرگرایی دارند.»
به گفته این جامعه‌شناس، از زاویه نگاه نخست یعنی هنجاری، فرهنگ ایرانی در دو بخش عرفی و اعتقادی بستر مناسبی برای سوق دادن افراد به سمت اموری چون فالگیری، قمار و لاتاری است. چرا که افراد آماده سپردن خود به دست شانس و تقدیر هستند.
در جستجوی راهی برای رسیدن به خوشبختی!
بخارایی در مورد زاویه دوم یعنی بعد اجتماعی این گرایش‌ها توضیح می‌دهد: «جامعه، آیینه افراد حاضر در آن است و اهدافی را در خود نهادینه کرده که غالب مردم برای رسیدن به آنها تلاش می‌کنند. بر همین اساس، جامعه ایرانی-اسلامی امروزه برای کسب قدرت و ثروت ارزش زیادی قائل است و به کسانی که توانسته‌اند به این موفقیت‌ها دست پیدا کنند، احترام می‌گذارد. در کنار این موضوع باید واقعیت دیگری را نیز در نظر گرفت؛ در همین جامعه شکاف طبقاتی نیز نهادینه شده و در طول سالیان گذشته عمیق‌تر شده است.»
این جامعه‌شناس تاکید می‌کند: «در این شرایط طبیعی است که افراد به دنبال راه‌هایی باشند که دستیابی آنها را به ارزش‌های ثروت و قدرت، تسهیل کند. به ویژه که ابزار لازم برای پیشرفت، به دلیل همان شکاف طبقانی و توزیع نابرابر فرصت‌ها به راحتی در دسترس همه قشرها نیست و انواع تبعیض‌ها در دستیابی به فرصت‌ها را می‌توان در جامعه دید. در چنین شرایطی نیز بار دیگر شیوه‌های مختلف قمار و لاتاری که همه بر مبنای شانس و اقبال هستند مورد توجه افراد قرار می‌گیرند تا به هر طریقی به همان اهدافی دست یابند که در این جامعه نهادینه شده.»
وقتی لاتاری و قمار جانشین شغل می‌شود
بخارایی در ادامه و برای توضیح بعد سوم یعنی اقتصادی، ابعاد اقتصادی و اجتماعی این شرایط را دو روی یک سکه می‌داند و می‌افزاید: «در جامعه‌ای که از یک سو آمار بیکاری در آن بالاست و از سوی دیگر، افراد زیادی در مشاغلی غیر از تحصیلات و مهارت‌های خود فعالیت می‌کنند، طبیعی است که گروهی از افراد برای کسب درآمد و رسیدن به ثروت به راه‌های مبتنی بر قمار روی بیاورند تا بتوانند به نحوی سرگرم باشند.»
به گفته او، بعد چهارم موضوع از نیاز افراد هر جامعه به امیدوار بودن در مورد آینده نشات می‌گیرد. این جامعه‌شناس توضیح می‌دهد: «اگر مردم احساس کنند بدون امید در خلاء رها شده‌اند، به سمت روزمره‌گرایی و هنجارشکنی می‌روند و باری به هر جهت رفتار می‌کنند. علاقه به قمار و لاتاری نیز از همین مسائل ناشی می‌شود. حتی در قالبی دیگر، در سال‌های گذشته اشخاصی حاضر شدند همه سرمایه و اموال خود را به پول تبدیل و آن را در بورس سرمایه‌گذاری کنند. هر چند بورس قالبی مدرن و به روز دارد اما در اقتصاد بیمار و غیرقابل پیش‌بینی ایران، رفتار این افراد را نیز می‌توان بر مبنای همان ناامیدی نسبت به آینده و گرایش به شانس و قمار ارزیابی کرد.»
بخارایی معتقد است که این موضوع جنبه سیاسی نیز دارد؛ چرا که افراد امید چندانی به توان مدیریتی مسئولان برای رفع مشکلات و چالش‌ها ندارند.
زنگ خطر فروپاشی اجتماعی
این پژوهشگر، در مورد تبعات تقدیرگرایی و اقبال به شانس توضیح می‌دهد: «در جامعه‌ای که گرفتار چنین مسائلی شده باشد، انسان مدرنی که ویژگی‌های لازم را برای توسعه داشته باشد شکل نمی‌گیرد. چنین جامعه‌ای یا عقبگرد خواهد داشت یا در بهترین حالت به صورت مداوم درجا می‌زند.»
او می‌افزاید: «نتیجه این وضعیت فروپاشی اجتماعی است چرا که جوهره وجود افراد آماده توسعه و پیشرفت نیست. هر چه تاثیر چهار بعد مورد اشاره افزایش یابد و فروپاشی اجتماعی تعمیق شود، اصلاح وضعیت نیز مشکل‌تر می‌شود.»
اما کدام گروه‌های سنی و اقشار بیشتر جذب اموری چون قمار و لاتاری می‌شوند؟ بخارایی پاسخ می‌دهد: «محدودیتی در این مورد وجود ندارد و هر گروه ممکن است به شیوه‌ای به سمت تقدیرگرایی بروند. برای مثال افراد تحصیل‌کرده‌تر ممکن است جذب مواردی مانند لاتاری یا بازار بیمار بورس شوند و جوان‌ترها به رمزارزها گرایش پیدا می‌کنند. گروه‌های سنتی هم بسته به موقعیت خود همچنان جذب اموری چون فالگیری و انواع قمار می‌شوند.»
به گفته بخارایی، تحلیل سطحی از این پدیده می‌تواند باعث اتخاد رویکردهای اشتباه همچون برخوردهای صرف قهری و انتظامی شود؛ گسترس قمار و لاتاری موضوعی فرهنگی و اجتماعی است و باید به صورت ریشه‌ای آن را تحلیل کرد.
برای مطالعه گزارش‌های تحلیلی در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی به سرویس آکادمی تجارت‌نیوز مرجعه کنید.
نظرات