خودروهای الکتریکی چگونه جهان را تسخیر می‌کنند؟

محمد مهدی حاتمی: چیزی در حدود 75 درصد از خط تولید پیچ‌درپیچ کارخانه «نیسان» در ساندرلند، در سیطره کارگرانی است که شاسی اتوموبیل‌های «قشقایی» را پیچ و مهره می‌کنند. قشقایی، یک کراس اووِر شهری است که بیشترین حجم از تولیدات نیسان را به خودش اختصاص داده است.

به گزارش تجارت‌نیوز ، با این همه، گاه‌گاه، خودروی دیگری هم در خط تولید ظاهر می‌شود: یک خودروی الکتریکی که «لیف» نام دارد. کارگرانی که در خط تولید هستند، فرآیند کارشان را تغییر می‌دهند تا یک باتری لیتیوم-یون را به کفِ «لیف» متصل کنند.

صدای پای انقلاب در صنعت خودروسازی

تا همین اواخر، استفاده از باتری‌های الکتریکی چیزی بود که بسیاری حتی نمی‌توانستند به آن فکر کنند. موتورهای احتراق داخلی، یا به اصطلاح موتورهای درون سوز، در طول بخش عمده یک قرن گذشته، اصلی‌ترین شیوه تولید قدرت برای حرکت در خشکی و دریا بوده‌اند و البته این تازه اول کار است.

هر چند خودرو «لیف» پرفروش‌ترین خودروی الکتریکی در جهان است و کارخانه ساندرلند هم بزرگ‌ترین کارخانه تولید اتوموبیل در بریتانیا است، در سال گذشته تنها 17500 دستگاه از این مدل به فروش رسید. این در حالی است که نیسان در همین مدت 310 هزار دستگاه «قشقایی» فروخت. جالب اینجا است که فروش «قشقایی» بر خلاف فروش «لیف» سودآوری دارد و نیسان به ازای فروش هر دستگاه «لیف» مقدار زیادی پول از دست می‌دهد.

سال گذشته، حدود 750 هزار دستگاه خودروی الکتریکی در سراسر جهان به فروش رسید که در مجموع، کمتر از 1 درصد از بازار خودروهای دست اول را تشکیل می‌داد. مدیرعامل شرکت مشترک رنو-نیسان، کارلوس گوسن، در سال 2011 پیش‌بینی کرده بود که تا سال 2016، هر یک از این دو شرکت دو برابر مقدار کنونی خودروی الکتریکی خواهند فروخت. این اما یک پیش‌بینی بیش از حد خوش‌بینانه بود.

یک ماه صبر کنید، مدل جدید نیسان در راه است

با این همه، حتی اگر پیش‌بینی در باب زمان‌بندی نادرست از کار درآمد، پیش‌بینیِ اینکه خودروهای الکتریکی به زودی فراگیرتر خواهند شد، کاملا درست بود. خودروهای پرمتقاضیِ الکتریکی که دامنه جابه جایی آنها در همان حد و حدود خودروهای بنزینی است، مانند «مدل 3» تسلا، اخیرا بازار را تسخیر کرده‌اند. نمونه جدیدی از خودرو «لیف» هم در ماه سپتامبر توسط نیسان رونمایی خواهد شد.

از سوی دیگر، امکان تولید خودروهای الکتریکی در همان خط تولید خودروهای بنزینی، همه‌گیر شدن الکتریکی‌ها را همزمان با افزایش تولید، تسهیل خواهد کرد و این همان اتفاقی است که در خط تولید نیسان در ساندرلند واقع در بریتانیا رخ می‌دهد.

بسیاری از کارشناسان عقیده دارند هزینه‌های بلند‌مدت خریداری و رانندگی با خودروهای الکتریکی در طول چند سال آینده با هزینه‌های خریداری و رانندگی خودروهای بنزینی قابل مقایسه خواهد بود. این موضوع موجب خواهد شد تولید خودروهای الکتریکی تا دهه 2020 و آنچنان که بیشتر کارشناسان می‌گویند، در طول دهه 2030، اوج بگیرد.

چین می‌خواهد بازار را تسخیر کند

به گزارش تجارت‌نیوز ، چین که سال گذشته حدود نیمی از خودروهای الکتریکی را در جهان به فروش رساند، تا سال 2020 به تولید 2 میلیون خودرو الکتریکی و هیبریدی دست پیدا می‌کند و در چشم انداز یک دهه‌ای به اوج 7 میلیون دستگاه در این زمینه خواهد رسید.

شرکت سرمایه‌گذاریِ انرژی‌های نو بلومبرگ (BNEF) معتقد است تولیدکنندگان نفت پیش‌بینی خود در مورد تولید خودروهای برقی را در قیاس با چند سال قبل، افزایش داده‌اند. به عنوان مثال، اوپک اکنون انتظار دارد تا سال 2040، بیش از 266 میلیون دستگاه خودروی الکتریکی در خیابان‌های جهان در حال تردد باشند. این در حالی است که بریتانیا و فرانسه هر دو اعلام کرده اند که تا آن سال، هرگونه تردد خودروهای دارای موتور درون‌سوز، ممنوع خواهد بود.

اما این تحولات چگونه ممکن و حتی تصورپذیر خواهند بود؟ پاسخ این است که توسعه باتری های لیتیوم-یون بوده که تولید خودروهای الکتریکی را ممکن ساخته و البته، پیش‎بینی می‌شود که این باتری‌ها هر چه بزرگ‌تر هم بشوند.

نخستین نمونه از این باتری‌ها، 26 سال قبل در شرکت سونی تولید شدند. این محصول همه جا را تکان داد: باتری‌های لیتیوم-یون می‌توانستند نه فقط در رایانه‌ها، تلفن‌ها و تجهیزات بی‌سیم، که حتی در سیگارهای الکتریکی هم کاربرد داشته باشند.

روش کار این باتری‌ها چندان پیچیده نیست و همین موجب شده تولیدشان تا این اندازه اوج بگیرد. زمانی که باتری در حال شارژ باشد، پتانسیل الکتریکی، یون‌های لیتیوم را به سمت الکترودِ گرافیتی می‌رانَد. زمانی که باتری در حال استفاده است، این یون‌ها از طریق یک الکترولیت مایع، به سمت کاتُد، که الکترودی پیچیده‌تر است، بر می‌گردند. با این همه، ابعاد اقتصادی و تجاری تولید این باتری‌ها، به دلیل رقابت میان تولید‌کنندگان، اندکی پیچیده‌تر است.

آیا محدودیتی هم وجود دارد؟

تمام تولید‌کنندگان عمده باتری‌های لیتیوم-یون به دنبال افزایش ظرفیت باتری‌های تولیدی خود هستند تا هزینه تولید هر واحد باتری را کاهش دهند. سلول‌های لیتیوم-یون (که جزء اصلی این باتری‌ها هستند) در سال 2010، به ازای هر کیلووات-ساعت (kWh) انرژی الکتریکی تولیدی، حدود 1000 دلار قیمت داشتند. همین سلول‌ها، سال گذشته به ازای همین ظرفیت تولید انرژی الکتریکی، بین 130 تا 200 دلار قیمت‌گذاری می‌شدند.

این پیشرفت‌های تکنولوژیک چشم‌انداز تولید خودروهای الکتریکی را روشن‌تر می‌کنند اما علاوه بر محدودیت‌های تکنولوژیک، محدودیت‌های دیگری هم بر سر راه قرار دارد؛ اینکه باتری‌ها را چگونه باید شارژ کرد؟

در بریتانیا، حدود 43 درصد از دارندگان خودروهای الکتریکی به دلیل نبود شارژرهای خانگی، نمی‌توانند خودرو خود را در خانه شارژ کنند. از طرف دیگر در بسیاری از موارد، برق خانگی نمی‌تواند شارژرهای 11 کیلوواتی را پوشش بدهد و به عبارت ساده‌تر، به لحاظ فنی، با انرژی الکتریکی کنونی نمی‌توان این خودروهای الکتریکی را در خانه‌ها شارژ کرد.

علی‌رغم تمام این مشکلات اما بازار خودروهای الکتریکی به لطف باتری‌های لیتیوم-یون در حال توسعه است و خودروهایی که از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند روز به روزکهنه‌تر به نظر خواهند رسید. تاکید رهبران بریتانیا و فرانسه بر کنار گذاشتن سوخت فسیلی تا سال 2040 هم عامل مهم دیگری است که شاید به زودی به یک الگوی بین‌المللی بدل شود و بازار خودروهای الکتریکی را بیش از پیش تحت تاثیر قرار دهد.

منبع: اکونومیست