مژده باقری 
گفتگوی تجارت‌نیوز با میلاد نوری کارشناس حوزه فناوری و اطلاعات:
احراز هویت کاربران پیامرسانهای ایرانی چه آسیب‌هایی در پی دارد؟ / اعتماد مردم با هزینه میلیاردی حاصل نمی‌شود!
انتشار خبر اتصال اپلیکیشن‌ها و پیامرسانهای بومی به درگاه شاهکار و احراز هویت کاربران، چه آسیب‌هایی ممکن است به همراه داشته باشد؟
طی روزهای گذشته خبری مبنی بر اتصال اپلیکیشن‌ها و پیامرسانهای بومی به درگاه «شاهکار» برای احراز هویت کاربران منتشر شد.
در این خبر «امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران با عنوان این خبر اضافه کرده است: با ارائه مجوز سامانه شاهکار به اپلیکیشن‌ها و پیامرسانهای بومی، این سرویس‌دهندگان می‌توانند برای ارائه سرویس اصالت هویت کاربران را تایید کنند. به این معنی که شماره‌تلفن‌هایی که از این اپلیکیشن‌ها و پیامرسانهای بومی استفاده می‌کنند باید مورد تایید واقع شوند.» تجارت‌نیوز طی گفتگوی مفصلی با میلاد نوری، کارشناس فناوری اطلاعات به بررسی ابعاد متفاوت این قضیه و آسیب‌ها و منافعی که به دنبال دارد، پرداخته است.
ابهامی که در بطن خبر خودنمایی می‌کند
مدیر شرکت توکان با اشاره به نوع خدمات سامانه شاهکار صحبت‌هایش را شروع می‌کند: سامانه شاهکار در زمینه اطلاعات ثبتی و خدماتی از این دست فعالیت می‌کند. استفاده از این سامانه قبلا محدود به بانک‌ها و ارگان‌های دولتی به‌خصوصی بود. بر اساس این خبر ظاهرا قرار است استفاده از این سامانه به سایر اپلیکیشن‌ها داده شود.
نوری ادامه می‌دهد: این موضوع در زمینه کاهش استفاده و پرداخت از طریق کارت‌های سرقتی قطعا اثر خوب و مطلوبی خواهد داشت و تطابق اطلاعات شخصی مثل کد ملی و… با شماره و کارت بانکی، مزیتی در خریدهای اصیل با نام کاربران حقیقی و پوئن مثبتی است که در اختیار ای‌پی‌ای‌ها و وب‌ها قرار می‌گیرد.
وی ادامه می‌دهد: اما کلیت این خبر کمی تا قسمتی با ابهام و سوال همراه است! برخی پیام‌رسان‌ها مثل بله و گپ و… در کنار سیستم پیام‌رسانی، خدماتی در زمینه پرداخت ارائه می‌دهند. ابهام خبر در این نکته است که آیا مردم بدون احراز هویت حقیقی امکان استفاده از این اپ‌ها را ندارند؛ یا صرفا برای استفاده از خدمات بانکی و… نیاز به احراز هویت است؟
وی ادامه می‌دهد: این سیاست به کم شدن گزینه‌هایی مثل کم شدن استفاده از کارت‌های سرقتی و… کمک می‌کند اما در مقابل نکات منفی‌ای دارد. برای مثال فردی که سیم‌کارتش به اسم شخص دیگری است، نمی‌تواند از نام حقیقی خودش استفاده کند. یا در مواردی خانمی که با کارت بانکی همسرش اینترنتی خرید می‌کند، محدود می‌شود.
اجباری که سیر نزولی در پی دارد
کارشناس فناوری اطلاعات در ادامه با اشاره به ضعف‌های پیامرسانهای ایرانی ادامه می‌دهد: پیامرسانهای ایرانی یکه‌تاز نیستند و مثل وی‌چت در کشور چین نیست که تمام سرویس‌ها از روز اول به رویشان بسته شده است. تعدد پیامرسانهای ایرانی این گزینه را در اختیار کاربران قرار داده، در صورتی که پیام‌رسانی خدمات باب میلش را ارائه نداد، به سراغ گزینه بعدی برود. تازه این در صورتی است که بی‌خیال استفاده از پیامرسانهای خارجی شود!
نوری اضافه می‌کند: به اعتقاد من اگر احراز هویت شکل و شمایلی اجباری پیدا کند نه‌تنها رشد صعودی‌ای برای پیامرسانهای داخلی در پی نخواهند داشت، بلکه کاربران قبلی نیز به مرور بی‌خیال استفاده ار این پیام‌رسان‌ها می‌شوند. اجبار در این مورد پیامدی جز سیر نزولی کاربران به همراه نخواهد داشت.
میلاد نوری معتقد است اگر احراز هویت کاربران شکل و شمایل «اجبار» به خود بگیرد، نتایج خوبی در پی نخواهد داشت.
پیام‌رسان‌هایی که حلقه باطل این وسطند
نوری در تحلیل ماهیت اصلی پیام‌رسان‌ها و در پاسخ سوال تجارت‌نیوز مبنی بر اینکه آیا اصلا پروژه پیامرسانهای ایرانی موفق بوده و نیازی به تخصیص بودجه‌ای 300 میلیاردی دارد؟ می‌گوید:
ماهیت اصلی پیام‌رسان‌ها در کل دنیا بر این اساس است که در درازمدت به سوددهی برسند. این سوددهی هم به شکل مستقیم نیست، بلکه به صوررت بیگ‌دیتا و تحلیل رفتار مشتری شکل می‌گیرد. مثلا شرکت‌های بزرگی مثل اپل زمانی که محصولی ارائه می‌کنند از این پیام‌رسان‌ها تحلیل می‌گیرند و از میزان رضایت و نارضایتی کاربران اطلاعاتی به دست می‌آوررند. در پیامرسانهای داخلی با تعداد کاربر محدود، این مورد به هیچ وجه تحقق‌یافتنی نیست.
نوری اضافه می‌کند: مشکل پیامرسانهای داخلی همین مورد است: بخش خصوصی در ساپورت قسمت مالی قضیه کم می‌آورد و در نهایت مجبور به استفاده از وام‌های دولتی می‌شوند و در نهایت زیر چتر حمایت دولت قرار می‌گیرند. همین مورد کافی‌ست تا به یکی از پروژه‌های دولتی تبدیل شود که به دلایلی پیشرفت کندی دارد و درگیر حواشی متعدد است. متاسفانه در ایران هر پروژه‌ای که دولتی می‌شود، مورد اقبال عمومی مردم قرار نمی‌گیرد و تبدیل به حلقه باطل این وسط می‌شود.
نوری در ادامه بحث و در اشاره به تخصیص وام‌های میلیاردی می‌گوید: مشکل ما این است با تامین هزینه و فیلترینگ رقبای خارجی سعی داریم مردم را با اجبار به سمت استفاده از پیامرسانهای بومی هل دهیم. اصرار داریم بگوییم این پروژه موفق بوده است. واقعیت را نمی‌پذیریم. این واقعیت که برای رقابت با رقبایی مثل واتس‌آپ یا تلگرام این رقم و عددها چیزی نیست را نباید فراموش نکنیم. در عرصه رقابت علاوه بر رقم‌های آنچنانی و حمایت دولتی، به دانش و مهم‌تر از تمام اینها «اعتماد ملی» نیاز داریم که متاسفانه مورد آخر فاکتور گرفته می‌شود.
نوری می‌گوید: به‌نظرم در صورتی که حتی نیاز به تخصیص چنین بودجه‌ای بود، باید این مورد را در نظر بگیریم که اصلا این مبلغ در کجا خرج می‌شود؟ آیا همانند وام‌های پنج میلیاردی، طبق گفته‌های یکی از پیام‌رسان‌ها برای پهنای باند به اپراتورها تقدیم خواهد شد؟ در حالی که نیازی به هزینه این‌چنینی نبود. مردم بسته‌های مصرفی اینترنتی ماهانه خود را می‌خرند. ده پانزده هزار تومان رقم جذابی نیست که مردم اطلاعات شخصی خود را به این پیام‌رسان‌ها انتقال بدهند.
بزرگ فکر کنیم
کارشناس اطلاعات فناوری ایرانی که تحلیلگر آی‌تی در برنامه‌های صداو‌سیما نیز است؛ پروژه پیامرسانهای داخلی را شکست‌خورده نمی‌داند و اعتقاد دارد باید تفکری به مراتب بزرگ‌تر در پس این افکار خودنمایی کند.
نوری می‌گوید: به اعتقادم باید با راهکارهای درست جایگزین فیلترینگ مثل تبلیغات درست، تایید و حضور کارشناسان خبره و… اعتماد مردم را جلب کنند. کاملا روشن است که مردم در مقابل اجبار گارد می‌گیرند. مردم از تعداد زیادی اپ ایرانی مثل دلیوری غذا و تاکسی و… استفاده می‌کنند. مطمئن باشید اگر رقیبی خارجی در داخل داشتند؛ زمانی که با منعی مواجه می‌شدند، گارد می‌گرفتند و سراغ اپ‌های خارجی می‌رفتند. به‌خصوص در زمینه پیام‌رسان‌ها که به مراتب حساس‌تر است و تمام مسائل شخصی زندگی و روزمره افراد در آن جریان دارد، این قضیه پررنگ‌تر است.
این کارشناس فناوری و اطلاعات می‌افزاید: به‌نظرم این پروژه را نمی‌توان شکست کامل دانست. اما برای موفقیت باید بزرگ‌تر فکر کنیم و با سیاست‌های تفکری بالاتری وارد میدان رقابت شویم. به جای فیلترینگ، جوری برنامه‌سازی کنیم که کشورهای خارجی و اطراف از پیام‌رسان ما استفاده کنند. برای موفقیت به کیفیت سرویس‌دهی، دانش فنی و اعتماد مردم نیاز داریم. تعدد پیام‌رسان‌ها نکته بدی نیست و هر کدام سهم خود از بازار را دارند. منتها باید درست و از بیخ و بن تمام مسائل و سیاست‌های لازم را در نظر گرفته و اعمال کنیم و با برنامه‌ریزی صحیح انجام دهیم.
نوری در انتقاد از فیلترینگ تلگرام ادامه می‌دهد: تلگرام سهم بزرگی از زندگی روزمره ایرانی‌ها را تشکل می‌دهد. تلگرام یک پلتفرم کامل و باکیفیت برای بسیاری از کسب‌و‍‌کارهاست و همه مردم هم به‌صورت هم‌زمان در آن عضوند. اگر قرار هست یک پلتفرم جدید به وجود بیاید که همه‌چیز مجددا به آن مهاجرت داده شود و بعد از چند سال تلگرام شود، خب همین امروز تلگرام را داریم و نیازی به ساخت پیام‌رسان جدیدی نیست.
وی در انتها خاطر‌نشان می‌کند: اقدامات تفکرنشده و بی‌سیاستی که فیلترینگ تلگرام در پی داشته باعث شده امروز پدر و مادر 60 ساله من روی گوشی خود وی‌پی‌ان داشته باشند. اگر در روزهای آینده واقعا برنامه‌ای مخرب بود؛ نمی‌توانیم برای فیلتر درست و اصولی‌اش اقدامی انجام دهیم و در بخش هایی که فیلترینگ ضروری است، به دلیل در دسترس عموم بودن فیلترشکن‌ها، فیلترینگ کارایی خودش را از خواهد داد.
نظرات