شرط کاهش قیمت دلار

انتخابات آمریکا بر اقتصاد ما و به خصوص بازار ارز تاثیر قابل توجهی دارد. دلیل آن چیست؟ برای بررسی این تاثیرگذاری باید به نکات ساده بازار ارز توجه کرد. بازار ارز ایران یک طرف عرضه دارد و یک طرف تقاضا. تا پیش از این، عرضه ارز تا حدود زیادی در دست دولت بود. یعنی عمده درآمد ارزی کشور از صادرات نفت خام تامین می‌شد که متعلق به دولت بود.

اما با کاهش بسیار زیاد صادرات نفت خام، کنترل قسمت عرضه ارز تا حدودی از دست دولت خارج شد و به پیامدهایی دامن زد که در اقتصاد ایران سابقه نداشت. حالا نکته‌ای که تعیین‌کننده قیمت ارز است، این است که کدام نامزد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می‌تواند درآمدهای ارزی دولت را باز گرداند.

ترامپ و افزایش قیمت ارز

در صورت انتخاب مجدد ترامپ و عدم از سرگیری مذاکره، سطح صادرات نفت ایران در آینده نزدیک تغییر چندانی نخواهد کرد و تحریم‌ها بر سر جای خود خواهند ماند. در این شرایط باید چند فرض را در نظر گرفت:

1.درآمد غیر‌نفتی کشور در سطحی که هست بماند.

2.سیاست‌های پولی و بودجه‌ای دولت و بانک مرکزی طبق روال قبل ادامه یابد.

3. نقدینگی به سرعت قبل افزایش یابد. به این معنی که تقاضا برای ارز (از نظر اسمی) هم‌تراز با افزایش نقدینگی افزایش می‌یابد.

4.ذخیره ارزی کشور در مقایسه با حجم اقتصاد بالا نباشد و امکان استقراض خارجی عمده هم بعید باشد.

با این فرض‌های ساده‌کننده می‌توان آینده بازار ارز در ایران را به روشنی دید. در این صورت قیمت ارز به‌صورت تدریجی و با همان سرعت افزایش نقدینگی تغییر خواهد کرد و امکان تثبیت کردن قیمت ارز حتی تثبیت‌های دوره‌ای هم غیر ممکن می‌شود.

شانس مجدد برای بازار ارز

در مقابل انتخاب ترامپ، به نظر می‌رسد که شانس مذاکره و رفع تحریم با انتخاب بایدن بالاتر می‌رود. گرچه تحریم‌ها احتمالا بلافاصله رفع نخواهد شد و مذاکره بلافاصله به نتیجه نخواهد رسید. اما بازار به سمت انتظارات مثبت حرکت می‌کند.

اما توجه به یک نکته مهم است. خوشبینانه‌ترین حالت این است که فرض کنیم بایدن انتخاب شود، مذاکرات بین ایران و آمریکا بعد از انتخابات ریاست جمهوری در ایران و با کادر جدیدی در وزارت خارجه شروع شود و تحریم‌ها چند ماه بعد از آن برطرف شود. حتی با این احتمال هم قیمت ارز سقوط عمده‌ای نخواهد داشت و احتمال اینکه در سطح 30 هزار تومان بماند خیلی بیشتر از این است که به سطح 15 هزار تومان برسد.

مخلص کلام این است که برگشتن قیمت ارز به سطحی مانند 4200 تومان غیرممکن است. توجه کنیم که در کنار شانس پیروزی بایدن به شانس‌های دیگری هم نیاز داریم. مثلا اینکه کوید 19 از بین برود تا سطح تقاضا برای نفت به گذشته بازگردد. در غیر این صورت، درآمد ارزی کشور از محل فروش نفت به آن سطحی نخواهد رسید که مشکلات ساختاری دولت را رفع کند. بازار ارز هم به تبع آن مشکلات است که چنین ملتهب است.

برای بررسی تاثیر انتخابات آمریکا بر دیگر بازارها، پرونده ویژه ب خش آکادمی را مطالعه کنید.