کلاب‌هاوس هم فیلتر می‌شود؟
خاطره ورود یکی از نزدیکان به خانه، همراه با بسته‌ای پیچیده در پتو یا ملحفه، که در آن شیء مستطیل‌شکلی قرار داشت، برای بسیاری از متولدین دهه ۵۰ و ۶۰ تصویری آشناست. باید سال‌ها می‌گذشت تا سیاست‌گذاران فرهنگی دریابند نتوانسته‌اند جلوی ورود «ویدئو» به خانه‌ها را بگیرند. ورق که برگشت، همان نوجوانان و کودکانی که آن تصویر آشنا را دیده بودند، بزرگ‌تر شده بودند و حالا به ویدئو کلوب‌های رسمی سطح شهر می‌رفتند تا فیلم کرایه کنند.
مقابله سلبی با تکنولوژی‌های جدید، حکایت امروز و دیروز جامعه ما نیست. در سال‌های اخیر ابزارهای ارتباطی هستند که به ویژه، هدف مستقیم ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های قرار گرفته‌اند.
تجربه‌ها در این زمینه به حدی تکراری و آشناست که خیلی زود کاربران فضای مجازی سرنوشت احتمالی کلاب‌هاوس، اپلیکیشن صوت‌محوری را که این روزها گل کرده است، پیش‌بینی کردند؛ «پرداخت وام برای ساخت یک مدل بومی» در کنار «فیلترینگ رقیب قدرتمند خارجی».
حالا با صحبت‌های معاون مرکز ملی فضای مجازی، جای تعجب نیست اگر در آینده، شاهد تحقق چنین اتفاقی باشیم. هر دو بخش ماجرا البته مسبوق به سابقه است. همین اتفاق‌ها مو به مو در مورد تلگرام و پیام‌رسان‌های داخلی هم رخ داد.
امیر خوراکیان از بخش خصوصی دعوت کرده است که نمونه داخلی اپلیکیشن کلاب‌هاوس را طراحی کنند. این عضو مرکز ملی فضای مجازی چند باری هم تاکید کرده است که ارائه مدل بومی لزوما به معنای مسدود کردن نمونه خارجی نیست. اما تجربه‌های پیشین در مورد برخی سایت‌های انتشار ویدئو، پلتفرم‌های نمایش فیلم و اپلیکیشن‌های داخلی، چیز دیگری را نشان می‌دهد.
وام‌های بی‌نتیجه
با وجود این نگرانی‌ها، حجت‌الاسلام محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور چندی پیش گفت: «هنوز راجع به فیلترینگ کلاب‌هاوس تصمیم‌گیری نشده است». محمدجواد ظریف و محمدجواد آذری‌جمهوری، وزیران امور خارجه و ارتباطات هم قول داده‌اند که مسدودسازی این اپلیکیشن، در دستور کار نیست.
در این شرایط حتی اگر نگرانی از فیلترینگ کلاب‌هاوس را کنار بگذاریم، باز هم مساله اصرار برخی مسئولان بر بومی‌سازی همه چیز، باقی می‌ماند. اصراری که تنها دستاورد آن، بودجه‌ها و هزینه‌های زیادی بوده که در سال‌های گذشته، صرف پروژه‌هایی با نتایج مبهم، شده است.
پرداخت وام‌های پنج میلیارد تومانی به پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی، هزینه ۴۰۰ میلیارد تومانی برای راه‌اندازی مرکز داده و اختصاص بخشی از درآمد اپراتورها به پیام‌رسان‌ها، از جمله اخباری هستند که در سال‌های گذشته انتقاداتی را برانگیخته‌اند.
همه این حمایت‌ها در حالی صورت گرفته است که برخی از پیام‌رسان‌هایی که چنین وام‌هایی را دریافت کرده‌اند از جمله بیسفون، به صورت خودخواسته تعطیل شده‌اند. مابقی هم بر اساس ادعاهای مسئولان، مجموعا ۲۰ میلیون کاربر دارند؛ رقمی که حتی خبرگزاری ایرنا نیز آن را با توجه به میزان حمایت‌های صورت گرفته، ناکافی می‌داند.
پروژه مبهم جویشگر فارسی
موضوع البته فقط مخصوص پیام‌رسان‌ها نیست. جویشگر ملی را هم باید پروژه دیگری دانست که تا کنون میلیاردها تومان برای آن هزینه شده است؛ بدون اینکه نتیجه مشخصی داشته باشد.
بر اساس گزارشی که روزنامه همشهری در سال ۱۳۹۷ منتشر کرد، تا آن زمان ۵۲ میلیارد تومان صرف زیرساخت‌های پروژه جویشگر فارسی شده بود. دو سایت جستجوی «یوز» و «پارسی‌جو» نیز هر کدام، حدود ۲ میلیارد تومان کمک مالی دریافت کرده بودند.
در برخی اخبار البته ارقام بالاتری هم آمده است؛ برای مثال در سال ۱۳۹۳ ایسنا به نقل از یکی از مسئولان وقت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نوشت که راه‌اندازی سایت یوز، ۷ میلیارد تومان برای این وزارتخانه هزینه داشت.
با وجود همه این هزینه‌ها، سایت دیجیاتو اسفند سال گذشته گزارش داد که «یوز» مدتی است نتیجه‌ای را به کاربران نشان نمی‌دهد و این می‌تواند به معنای پایان کار آن باشد. البته این اختلال تا همین امروز ادامه داشته است.
جویشگر پارسی‌جو هم عملکرد جالبی دارد. به گونه‌ای که برای مثال، پنج نتیجه نخست جستجوی کلمه «کلاب‌هاوس» در این موتور جستجوگر، مربوط به سال‌های ۹۸ (دو مورد)، ۹۶ و ۹۵ است. هیچکدام هم طبیعتا به اپلیکشن پر سر و صدای این روزها ارتباطی ندارد!
درس عبرتی که گرفته نشد
احتمالا همین ارقام و واقعیت‌ها باعث شده است که برخی در وزارت ارتباطات و شورای عالی فضای مجازی، اذعان کنند که هر دو پروژه پیام‌رسان و جویشگر بومی موفق نبوده‌اند. لنزور هم که اینستاگرام ایرانی لقب گرفته بود، تن به تعطیلی خودخواسته داد. همه اینها نشان می‌دهد که بدون مدل کسب و کاری دقیق، اعتمادسازی و توان جذب کاربر، نمی‌توان با تکیه به حمایت‌های مالی موفق شد. اما حالا این نگرانی وجود دارد که همان فرایند اشتباه در مورد کلاب‌هاوس هم تکرار شود.
کاربران ایرانی، پنجشنبه شب برای ساعاتی با اختلال در این اپلیکیشن مواجه شدند، حتی شایعاتی هم در مورد احتمال فیلترینگ آن مطرح بود. این اختلال‌ها رفع و شایعه‌ها نیز تکذیب شدند. اما علیرضا معزی، معاون اطلاع‌رسانی رئیس‌جمهور، در مورد زمزمه‌های فیلترینگ کلاب‌هاوس هشدار داد و در توئیتر نوشت: «گویا فیلترینگ شکست‌خورده تلگرام درس عبرت نشده است.»
امروز هم اخباری از فیلتر و رفع فیلتر این اپلیکیشن، روی اپراتورهای تلفن همراه منتشر شد، هر چند وزارت ارتباطات موضوع را به اختلال مرتبط می‌داند. برخی از همان کاربرانی که وقوع چنین فرایندی را پیش‌بینی کرده بودند (و در ابتدای متن به آن اشاره شد) اسامی‌ای نیز برای مدل ایرانی کلاب‌هاوس پیشنهاد داده بودند که با چاشنی طنز همراه بود. اما تجربه نشان داده گاهی همین طنزها، نشانه‌هایی از واقعیت می‌یابند.
علاقه‌مندان می‌توانند گزارش‌های کلاب‌هاوس فیلتر می‌شود؟ و کلاب هاوس بومی را نیز بخوانند.
نظرات