گرایش به تولید گوشت مرغ به دلیل کمبود منابع آبی کشور

به گزارش تجارت‌نیوز ، با اشاره به اینکه سالانه بیش از ۲.۷ میلیون تن گوشت مرغ در ایران تولید و مصرف می‌شود و با توجه به ویژگی‌های اقتصادی این محصول، وضعیت منابع آب و خاک و اقبال مردم، امکان حذف گوشت مرغ و جایگزینی گوشت گوسفند فراهم نیست و با واردات بخشی از خوراک طیور سالانه ۹ میلیارد متر مکعب آب مجازی به کشور وارد می‌شود.

منابع علمی و منابع رسمی داده‌های آماری نشان می‌دهد که برای تولید یک کیلوگرم گوشت گوسفند به حدود ۶.۳ کیلوگرم علوفه نیاز است که برای تولید این حجم علوفه نیاز به صرف ۸۵۰۰ تا ۱۰۵۰۰ لیتر آب (متوسط ۹۰۰۰ لیتر) می‌باشد. در عین حال، برای تولید یک کیلوگرم گوشت مرغ به حدود ۱.۷۹ تا ۲ کیلو دان (متوسط ۱.۹۱ کیلو) نیاز است و برای تولید این مقدار دان نیاز به مصرف ۳۰۰۰ تا ۳۷۵۰ لیتر آب (متوسط ۳۳۷۵ لیتر) است.

این در حالی است که میزان بارش‌های سالانه در کشور در حدود ۲۲۵ میلی متر و مقدار آب تجدیدپذیر (آب‌های زیر زمینی و جاری) در حدود ۱۰۰ میلیارد متر مکعب تخمین زده می‌شود که با مقدار آبی که در دسترس تولیدکنندگان بخش کشاورزی قرار می‌گیرد، سالانه نزدیک به ۷۵ میلیون تن محصولات زراعی، ۲۲ میلون تن محصولات باغبانی و ۱۷ میلیون تن محصولات دامی، طیور و آبزیان تولید و بخشی از علوفه و دان مورد نیاز از تولید داخل تامین و باقیمانده آن از خارج وارد می‌شود.

در سال زراعی ۱۳۹۸-۱۳۹۷ نزدیک به دو میلیون و ۷۳۳ هزار تن گوشت مرغ در کشور تولید و توزیع شده است، برای تولید این مقدار گوشت مرغ نزدیک به ۵ میلیون و ۲۲۰ هزار تن دان، معادل ۹.۲۲ میلیارد متر مکعب آب مصرف شده است. با امعان نظر به داده‌های آماری و مستندات علمی و صرف نظر از هزینه‌های تولید، اگر بخواهیم گوشت گوسفند را جایگزین گوشت مرغ کنیم، برای تولید دو میلیون و ۷۳۳ هزار تن گوشت گوسفند به ۱۷.۲۱۷ میلیون تن علوفه نیاز است و برای تولید این میزان علوفه معادل ۲۴.۵۹۷ میلیارد متر مکعب آب نیاز است.

به عبارت دیگر برای جایگزینی مرغ با گوشت گوسفند نیاز به ۱۵.۳۷ میلیارد متر مکعب آب بیشتر است که از یک سو، تامین چنین حجم آبی میسر نیست و از سوی دیگر مراتع کشور به دلیل وقوع پدیده خشکسالی در طول چند سال گذشته توان تامین این مقدار علوفه را ندارد، علاوه بر محدودیت منابع آبی در کشور برای تامین پروتئین مورد نیاز از طریق تولید گوشت گوسفند، با فرض امکان جایگزینی گوشت گوسفند به جای گوشت مرغ، باید اذعان کرد که سالانه نزدیک به یک میلیون تن تخم مرغ در کشور تولید و مصرف می‌شود که نمی‌توان این ماده غذائی را با دیگر منبعی جایگزین کرد.

همچنین روند تولید مرغ نسبت به گوشت قرمز در جهان نشان می‌دهد که طی سال‌های گذشته، به دلایل مختلفی نظیر پسآیند بهداشتی مصرف گوشت قرمز بر سلامت بدن، توسعه فست‌فودها در جهان و افزایش تقاضا برای مصرف گوشت سفید و تولید گوشت مرغ از روند افزایشی برخوردار بوده است.

در یک بررسی نشان داده شده که طی سال های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۰ مقدار تولید گوشت مرغ در جهان از ۸۳ به ۱۰۰ میلیون تن افزایش یافته است. این سند نشانگر این است که مردم جهان پروتئین مورد نیاز خود را بیشتر از طریق گوشت مرغ تامین می‌کنند.

با توجه به اقلیم خشک کشور و نیاز صنعت دامپروری به نهاده‌های دامی نظیر ذرت، یونجه و… که عموما برای تولید آنها به آب زیاد نیاز است، مواد اولیه این صنعت از سایر کشورها تامین و پس از پالایش و فرآوری، پروتئین حیوانی تولید می‌شود.

علاوه بر این، ده‌ها هزار اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در پی استقرار این صنعت در کشور ایجاد شده است. نقش واردات نهاده‌ها برای صنعت مرغداری مانند واردات نفت خام به عنوان ماده اولیه برای تولید محصولات مختلف صنعتی توسط برخی کشورهای پیشرفته نظیر ژاپن، چین و… است که با واردات نفت، ده‌ها محصول نهایی تولید و به بازارهای جهانی عرضه می‌کنند.

در حال حاضر، با واردات مواد اولیه تولید محصولات پروتئینی، علاوه بر تامین نیاز پروتئین حیوانی کشور، صادرات مازاد محصولات دام و طیور سالانه بیش از ۷۰۰ میلیون دلار برای کشور درآمد ارزی دارد و از مصادیق اقتصاد بدون نفت است. در این بین، در سال‌های گذشته علاوه بر تامین نیازد داخلی، حدود ۱۰۰ هزار تن مازاد تولید گوشت مرغ و تخم مرغ نیز از کشور صادر شده است.

تا پیش از تشدید تحریم‌ها و به تبع آن مشکلات تامین و تخصیص و انتقال ارز، نهاده‌های مورد نیاز صنعت مرغداری بدون مشکل تامین و چرخه این صنعت به خوبی در گردش بود، اما با تشدید تحریم‌ها، تامین برخی اقلام و همچنین ترخیص نهاده‌ها دچار مشکل شد که برای رفع این مشکلات، احیای مرغ لاین ایرانی در دستور کار قرار گرفت و در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد مرغ تولیدی کشور از نژاد مرغ لاین ایرانی تامین می‌شود.

علاوه بر این، به منظور جایگزینی نهاده‌های مورد نیاز، توسعه کشت دانه‌های روغنی سازگار با اقلیم با هدف بهره‌گیری از کنجاله و همچنین تامین روغن، استفاده از گیاهان کم آب بر نظیر خارشتر به جای یونجه، بهره گیری از سرشاخه‌های نیشکر برای تولید خوراک دام، کاشت گیاهان جدید نظییر کاملینا و… در دستور کار قرار گرفته است و با شدت پیگیری می‌شود.

با توجه به قرارگیری کشور در منطقه خشک، تامین علوفه مورد نیاز دام از مراتع در گذشته موجب فشار بیش از حد به این منابع طبیعی و فرسایش خاک شده است که با هدف کاهش فشار به مراتع، برنامه تعادل بخشی و خروج دام از مرتع و تعلیف آنها با خوراک جایگزین دنبال می‌شود.

منبع: ایرنا