استانهای خشک رکورد تولید «محصولات آب‌بر» را زدند
اگرچه ۱۳ سال از ابلاغ سند اصلاح الگوی کشت گذشته، نه تنها این سند اجرا نشده که بر اساس جدیدترین آمارها، محصولات آب‌بر همچنان در استانهای خشک کشت می‌شوند.
به گزارش تجارت‌نیوز ، آخرین گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد استانهای درگیر بحران آب، رکورددار تولید محصولات کشاورزی هستند. این موضوع در شرایطی است که وزیر جهاد کشاورزی اعلام کرده با ابلاغ سند الگوی کشت، قرار است فقط در سال اول چهار میلیارد مترمکعب صرفه‌جویی در مصرف آب بخش کشاورزی صورت گیرد.
بر اساس گزارش روزنامه شرق، گزارش وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ به وضوح نشان داد تولید محصولات آب‌بر بیشتر در استانهای خشک اتفاق می‌افتد.
در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ سطح زیر کشت محصولات حدود ۱۱ میلیون هکتار بوده که از این مقدار ۵۰٫۴۵ درصد متعلق به زمین‌های دیم و ۴۹٫۵۵ درصد مربوط به زمین آبی بوده است.
با این حال سهم تولید زمین‌های زیر کشت دیم به‌شدت پایین و بیش از ۹۲ درصد از تولیدات زراعی کشور در زمین‌های آبی بوده و بیشترین تولید با کشت آبی را هم استانهای فارس، اصفهان و خراسان رضوی داشته‌اند.
یعنی تمرکز تولید زراعی آبی در استان‌هایی است که آب‌و‌هوای خشک دارند و بالابودن سهم تولیدات کشاورزی در این استان‌ها تنها به دلیل دارابودن زمین‌های زراعی آبی است.
بیشترین میزان تولید «آبی» در سال زراعی گذشته مربوط به «ذرت علوفه‌ای» بوده است.
آن هم در حالی که ذرت گیاهی است که برای رشد به‌شدت نیاز به آب دارد. بر اساس گزارش‌ها، تولید هر کیلو ذرت بین ۷۵۰ تا هزارو ۵۰۰ لیتر آب مصرف می‌کند.
طبق گزارش وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی گذشته، ۱۰٫۸ میلیون تن از این محصول تولید شده که متأسفانه بیشتر در استان‌هایی با اقلیم گرم و خشک کاشته شده است.
از اجرای طرح الگوی کشت چه خبر؟
به دنبال همین وضعیت قرار شد از ابتدای مهرماه، طرح الگوی کشت بالاخره اجرا شود. طرحی که ۱۳ سال از ابلاغ آن از سوی مجلس می‌گذرد و به همین میزان روزهای متعددی که می‌شد با اجرای آن به مدیریت منابع آبی در بحران خشک‌سالی فعلی کمک کرد، از دست رفته‌اند.
با این حال وزیر جهاد کشاورزی ادعا می‌کند دلیل تأخیر ۱۳ساله در تهیه سند اجرای الگوی کشت در کشور نه دانش، بلکه نحوه اجرای آن بوده است. به گفته وزیر قرار است فقط در سال ابتدایی اجرای این سند چهار میلیارد مترمکعب آب صرفه‌جویی شود.
استان های خشک و محصولات آب بر
استانهای خوزستان، فارس، اصفهان، خراسان رضوی، آذربایجان غربی و تهران بیشترین سهم را در وزن محصولات نهایی کشاورزی به خود اختصاص داده‌اند.
خوزستان با آب‌وهوایی گرم و شرجی رتبه اول تولید محصولات در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ را به خود اختصاص داده است؛ به‌طور میانگین ۱۷٫۴ درصد از کل تولیدات زراعی کشور در خوزستان است.
بعد از آن فارس با سهم ۵٫۹ درصد و بعد هم اصفهان با سهم ۵٫۳ درصد. حضور استانهای فارس، اصفهان و خراسان رضوی در رتبه‌های بالای تولید محصولات کشاورزی در حالی است که این سه استان به ترتیب رتبه‌های ۳، ۱۶ و ۱۱ را در بین سطح زیر کشت استانی به خود اختصاص داده‌اند. یعنی تمرکز تولید در استان‌هایی است که هم آب‌و‌هوای خشک دارند و هم سطح زیر کشت کمتری را به خود اختصاص داده‌اند.
علاوه بر گزارش‌های رسمی، اظهار نظرهای کارشناسی هم کشت عمده محصولات آب‌بر در استانهای خشک را تأیید می‌کند. برای مثال ابتدای شهریور سال جاری دانیال کهریزی، استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه، با اشاره به تولید وسیع انواع محصولات پرآب‌بر مانند گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، ذرت، چغندر‌قند و پیاز در کرمانشاه به ایرنا گفته بود: «کرمانشاه تبدیل به تولید محصولات پرآب‌بر سایر استان‌ها شده و این در حالی است که کشاورزان اجازه کشت این محصولات را در استان خود ندارند».
کشاورزان هم باید از قانون اصلاح الگوی کشت پیروی کنند
علی رضوانی‌زاده، کارشناس کشاورزی، ضمن تأیید کشت محصولات پرآب‌بر در استانهای خشک کشور، به «شرق» می‌گوید: متأسفانه در میان کشاورزان تمکین از قانون اصلاح الگوی کشت دیده نمی‌شود تا برخی محصولات آب‌بر با محصولاتی که مصرف آب کمتری دارند، جایگزین شود. البته این عدم تمکین دلایل مختلفی دارد و شاید مهم‌ترین دلیل آن عدم ایجاد انگیزه در کشاورزان است.
رضوانی‌زاده درباره طرح الگوی کشت وزارت کشاورزی ادامه می‌دهد: امیدواریم این سند در عمل بتواند تضمین کند که کشاورز از هر هکتار کشت محصولات کم‌آب‌بر به اندازه کشت محصولی با آب‌بری زیاد سود خواهد کرد. چون طبیعتا کشاورز ابتدا معیشت و دخل‌و‌خرج خودش را در نظر می‌گیرد و سپس منافع کشور را. دولت باید حتما سود کشاورزان را تضمین کند.
هیچ‌کدام در قواره انجام کار نیستند
از نگاه عضو هیئت‌مدیره انجمن کشت فراسرزمینی، چارچوب خوبی دارد اما عملی‌شدن آن است که اهمیت دارد. رئیس هیئت‌مدیره انجمن کشت فراسرزمینی می‌افزاید: ما اکثرا قوانین را داریم ولی در اجرا با ضعف همراه هستیم .به نظر من وزیر به‌جد پیگیر مسائلی همچون کشت قراردادی و اصلاح الگوی کشت بوده و هست ولی اجرا بر عهده معاونانش است که از نگاه من هیچ‌کدامشان در قواره انجام این کار نیستند.
نظرات