چرا گردشگری اصفهان به بن بست رسید؟
کاهش چشمگیر ورود گردشگران خارجی به اصفهان، زنگ خطری که اتخاذ رویکردی نوین با هدف احیای صنعت گردشگری این شهر تاریخی با میراث جهانی را می‌طلبد.
اصفهان، با تاریخ غنی و میراث فرهنگی بی‌نظیر خود، همواره به‌عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری ایران و جهان شناخته می‌شود. این شهر با بیش از ۲۲ هزار اثر تاریخی و جاذبه‌های شاخصی مانند میدان نقش جهان، مسجد امام، چهل‌ستون و سی‌وسه‌پل، برای گردشگران داخلی و خارجی جذابیت فراوانی دارد. به‌طور خاص، این استان در فهرست میراث جهانی یونسکو با چندین اثر ثبت‌شده جایگاه ویژه‌ای دارد که به‌تنهایی می‌تواند اصفهان را به یکی از قطب‌های اصلی گردشگری در منطقه تبدیل کند. با این حال، در سال‌های اخیر، علی‌رغم این ظرفیت‌ها، شاهد کاهش چشمگیر گردشگران خارجی به استان اصفهان بوده‌ایم.
طبق آمارهای رسمی، در ۹ ماه ابتدایی سال جاری تنها ۱۰۳ هزار گردشگر خارجی وارد اصفهان شده‌اند، در حالی که در مدت مشابه سال گذشته این رقم بیش از ۱۵۰ هزار نفر بوده است. این کاهش بیش از ۳۰ درصدی، نه تنها نشان‌دهنده یک بحران در صنعت گردشگری این استان است، بلکه سوالات جدی درباره علت‌های آن مطرح می‌کند. برخی از کارشناسان معتقدند که تحولات سیاسی و ناآرامی‌های منطقه‌ای تأثیر منفی بر جذب گردشگران خارجی داشته است. اما این مسئله تنها به شرایط منطقه‌ای محدود نمی‌شود؛ عوامل داخلی نظیر ضعف زیرساخت‌ها، بازاریابی ناکافی، عدم تنوع در جاذبه‌های گردشگری و نبود استراتژی‌های مؤثر در جذب گردشگر نیز به این بحران دامن زده‌اند.
این وضعیت نگرانی‌های زیادی را برای فعالان گردشگری و مسئولان استان به‌وجود آورده است. با توجه به ظرفیت‌های بالا و نیاز به تقویت صنعت گردشگری، اصفهان نیازمند رویکردی جدید برای بازگشت به جایگاه خود در میان مقاصد جهانی گردشگری است. در این گزارش، به‌طور ویژه به دلایل کاهش آمار گردشگران خارجی، چالش‌های موجود و راهکارهایی که می‌تواند به احیای گردشگری در این استان کمک کند، پرداخته است.
چالش‌های منطقه‌ای؛ عامل یا بهانه؟
محمدرضا جمشیدی، یکی از فعالان گردشگری استان اصفهان و مدیر یک آژانس مسافرتی در این خصوص می‌گوید: کاهش آمار گردشگران خارجی قطعاً ناشی از شرایط سیاسی و ناآرامی‌های منطقه‌ای است، اما نمی‌توان تنها این عوامل را مقصر دانست. اصفهان با وجود ظرفیت‌های فراوان، هنوز در بخش‌های زیرساختی و تبلیغاتی ضعف‌هایی دارد که مانع از جذب گردشگر می‌شود. اگرچه برخی از استان‌ها در زمینه تبلیغات و بازاریابی بین‌المللی بسیار موفق عمل کرده‌اند، اصفهان هنوز نتوانسته است در سطح جهانی خود را معرفی کند.
وی اهمیت حضور مستمر در نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری را مورد تأکید قرار می‌دهد: ما به‌عنوان بخش خصوصی باید در نمایشگاه‌های بین‌المللی حضوری پررنگ داشته باشیم. متأسفانه اصفهان تا حد زیادی از این بخش غافل مانده است و بدون این حضور فعال، جذب گردشگران بین‌المللی تقریباً غیرممکن است. همزمان باید شرایط بهتری برای گردشگران فراهم شود، چراکه خدمات به‌خصوص در اقامتگاه‌ها و حمل‌ونقل، هنوز به استانداردهای بین‌المللی نرسیده‌اند.
این فعال گردشگری به نقش اساسی دولت در حمایت از بخش خصوصی اشاره کرد و می‌گوید: دولت باید بیشتر از بخش خصوصی حمایت کند و مشوق‌های مالی و تسهیلات لازم را برای توسعه زیرساخت‌ها فراهم آورد. اصفهان باید در عرصه رقابت با دیگر مقاصد گردشگری منطقه، یک استراتژی جامع و بلندمدت داشته باشد.
نگاه علمی به مشکلات؛ زیرساخت یا مدیریت؟
راضیه سیدی، صاحب نظر حوزه گردشگری و مدرس دانشگاه از منظر علمی به این مسئله پرداخته و در گفتگو با خبرنگار مهر به تحلیل دلایل کاهش گردشگران پرداخت.
وی می‌گوید: اصفهان یکی از شهرهای معدودی است که می‌تواند در زمینه گردشگری تاریخی، فرهنگی و حتی طبیعی با شهرهای بزرگ دنیا رقابت کند. اما مسئله اصلی اینجاست که زیرساخت‌های ما برای پذیرش گردشگر خارجی کافی نیست. فرودگاه بین‌المللی اصفهان هنوز ظرفیت رقابت با فرودگاه‌هایی مثل دوبی یا استانبول را ندارد. همچنین هتل‌های پنج‌ستاره ما به تعداد کافی وجود ندارند و خدمات بومگردی نیز به استانداردهای بین‌المللی نزدیک نیست.
وی همچنین به کمبود تبلیغات هدفمند اشاره و در ادامه می‌افزاید: ما در بازاریابی بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم. کشورهای موفق در گردشگری، کمپین‌های تبلیغاتی گسترده‌ای در رسانه‌های بین‌المللی و شبکه‌های اجتماعی برگزار می‌کنند، در حالی که ما هنوز به روش‌های سنتی متکی هستیم. حتی بسیاری از گردشگران خارجی نمی‌دانند که اصفهان چنین گنجینه‌هایی در خود جای داده است.
سیدی در ادامه پیشنهاداتی برای بهبود شرایط ارائه و تاکید می‌کند: باید نگاه جامع‌تری به گردشگری داشته باشیم. دولت، بخش خصوصی و دانشگاه‌ها باید دست به دست هم دهند تا مشکلات را حل کنند. همچنین جذب سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند تأثیر بزرگی در بهبود زیرساخت‌ها و افزایش تبلیغات داشته باشد.
اهمیت تقویت همکاری‌ها در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی
در این میان، نرگس کیانی، فعال حوزه گردشگری و مشاور سازمان میراث فرهنگی، از اهمیت تقویت همکاری‌ها در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی سخن می‌گوید. وی می‌گوید: یکی از دلایل اصلی کاهش گردشگران خارجی در اصفهان، عدم استفاده بهینه از ظرفیت‌های همکاری منطقه‌ای است. کشورهای همسایه، به‌ویژه در آسیای میانه و حوزه خلیج فارس، می‌توانند به‌عنوان بازارهای هدف جدید گردشگری اصفهان عمل کنند. ما باید به‌طور ویژه در زمینه جذب گردشگران از این کشورهای هم‌مرز، همکاری‌های خود را گسترش دهیم.
وی همچنین به اهمیت تقویت دیپلماسی فرهنگی در این زمینه اشاره و در ادامه می‌افزاید: برای جذب گردشگران خارجی، به‌ویژه از کشورهای آسیای میانه، نیاز به دیپلماسی فرهنگی قوی داریم. سازمان‌های دولتی و بخش خصوصی باید در این زمینه همکاری نزدیک‌تری داشته باشند. به‌عنوان مثال، می‌توانیم با برگزاری تورهای مشترک با کشورهای همسایه، گردشگران بیشتری را به اصفهان جذب کنیم. ”
کیانی تاکید می‌کند: افزایش توجه به جاذبه‌های کمتر شناخته‌شده اصفهان، به‌ویژه در مناطق حاشیه‌ای، می‌تواند فرصت خوبی برای جذب گردشگر باشد. اصفهان تنها به میدان نقش جهان و سی‌وسه‌پل محدود نمی‌شود. باید جاذبه‌های دیگری همچون صنایع دستی، غذاهای محلی و جشنواره‌های فرهنگی را معرفی کنیم.
راهکارهای پیشنهادی برای بازگشت به مسیر موفقیت
برای بازگرداندن اصفهان به جایگاه شایسته خود در گردشگری بین‌المللی، کارشناسان و فعالان پیشنهادات زیر را به خبرنگار مهر مطرح کرده‌اند:
توسعه زیرساخت‌ها: احداث هتل‌های جدید، بهبود حمل‌ونقل شهری و بین‌المللی، و تجهیز فرودگاه اصفهان به امکانات مدرن.
تبلیغات هدفمند: استفاده از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های بین‌المللی برای معرفی اصفهان به گردشگران خارجی.
ایجاد جاذبه‌های جدید: ترکیب گردشگری فرهنگی با برنامه‌های تفریحی مدرن برای جذب نسل جدید گردشگران.
حمایت از بخش خصوصی: کاهش قوانین دست‌وپاگیر و ارائه تسهیلات مالی به فعالان گردشگری.
تمرکز بر آموزش: تربیت نیروهای متخصص در حوزه گردشگری، از جمله راهنماهای حرفه‌ای و مدیران خلاق.
در این خصوص، مینا ایرانپور، مشاور اقتصادی و صاحب‌نظر حوزه گردشگری، به مهر می‌گوید: اصفهان برای بازگشت به مسیر موفقیت نیازمند یک برنامه‌ریزی دقیق و بلندمدت است. نخستین اقدام باید تقویت زیرساخت‌های گردشگری باشد. توسعه حمل‌ونقل عمومی، ارتقای سطح خدمات اقامتی و بهبود امکانات رفاهی برای گردشگران، به‌ویژه گردشگران خارجی، از اولویت‌های این برنامه باید باشد.
وی می‌افزاید: علاوه بر آن، برای جذب گردشگران بیشتر از کشورهای آسیایی، باید بازاریابی هدفمند و حضور فعال در نمایشگاه‌های بین‌المللی صورت گیرد. همچنین، به‌طور ویژه بر ارتقا تجارب گردشگران از طریق برگزاری رویدادها و فستیوال‌های بین‌المللی تأکید شده و فضای دیجیتال باید برای تبلیغ جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی اصفهان بهره‌برداری شود.
ایرانپور در پایان تاکید می‌کند: اقدام سریع و هوشمندانه در این زمینه می‌تواند اصفهان را از بحران کنونی نجات دهد و دوباره آن را به قطب اصلی گردشگری ایران و منطقه تبدیل کند.
اصفهان با تاریخ و فرهنگ بی‌نظیر خود همچنان می‌تواند به‌عنوان یکی از مقاصد برتر گردشگری جهان مطرح باشد، اما این امر نیازمند اقداماتی سریع و هدفمند است. آیا مسئولان و فعالان گردشگری قادر خواهند بود این میراث را احیا کنند؟ آینده گردشگری اصفهان، به تصمیمات امروز گره خورده است.
نظرات