سارا اسلامی 
«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:
برخورد با طرح‌های پانزی جدی شد/ گام نخست قوه قضائیه برای ارائه فهرست هشدار
شرایط اقتصادی به کلاهبرداران فرصت داده است که از طریق طرح‌هایی موسوم به «پانزی» سرمایه افراد را تصاحب کنند. حالا، یک نهاد قانونی در مورد تعدادی از این طرح‌ها هشدار داده است.
به گزارش تجارت‌نیوز، شرایط اقتصادی ناپایدار کشور که معیشت و گذران زندگی را برای بسیاری افراد سخت کرده، فرصت خوبی را در اختیار کلاهبرداران قرار داده است که با وعده پرداخت سود ثابت ماهانه، افراد را به سرمایه‌گذاری در طرح‌های مختلف تشویق کنند؛ طرح‌هایی که در دنیا به آنها «پانزی» می‌گویند. حالا معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه، برای نخستین بار با ارسال پیامکی به شکل انبوه، در مورد تعدادی از آنها که همچنان در حال فعالیت و جذب سرمایه افراد هستند، هشدار داده است. البته در قوانین ایران عنوان مجرمانه‌ای به اسم «کلاهبرداری پانزی» وجود ندارد و احتمالا به همین دلیل نیز در متن پیامک ارسالی، اشاره‌ای به این عنوان نشده اما صراحتا تاکید شده است که فعالیت این مجموعه‌ها «کلاهبرداری» و «هرمی» است.
این نهاد در متن پیامک خود به مجموعه‌های «ای‌دی‌وی» (adv)، «پی کوین» (pcoin)، «کلودماینر» (cloudminer)، «کیو تی 4» (QT4)، «اربیت نتورک»، «pcoin» و «AgiGPT» اشاره کرده و هشدار داده است که با سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها، خطر از دست رفتن اصل سرمایه افراد وجود دارد.
گام نخست برای ارائه فهرست هشدار در مورد طرح‌های پانزی
کلاهبرداران معمولا اینگونه طرح‌ها را در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تبلیغ می‌کنند. بر همین اساس مدت‌ها بود که فعالان فناوری اطلاعات، بر ضرورت تهیه و انتشار فهرست هشدار در مورد چنین فعالیت‌هایی تاکید می‌کردند؛ فهرستی که خطر سرمایه‌گذاری در طرح‌های پانزی را با اشاره دقیق به اسامی آنها به اطلاع افراد برساند. با وجود این، نهادهای نظارتی اقدامی در این زمینه انجام نداده بودند.
در واقع به طور معمول، برخورد ارگان‌های قانونی با طرح‌های پانزی معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که کار از کار گذشته است و تعدادی زیادی مالباخته، سرمایه خود را از دست داده‌اند. در حالی که منابع مالی و دارایی‌های متهم نیز کفاف تسویه حساب با مالباختگان را نمی‌دهد. حتی در برخی موارد، کلاهبرداران در مراحل نخست ورود دادستان و بازپرس به ماجرا و تشکیل پرونده یا در جریان رسیدگی به آن، از کشور فرار کرده‌اند و اکنون در در دسترس ماموران قانون نیستند.
هر چند هنوز هم فهرست دقیقی از طرح‌های رو به گسترش پانزی در کشور وجود ندارد، اما اقدام قوه قضائیه در مورد اشاره به اسامی هفت مجموعه مشخص، می‌تواند گام نخست در این زمینه باشد.
طرح‌های پانزی؛ از ترید رمز ارز تا فروش خودرو و موبایل
اما طرح‌های پانزی چه وعده‌هایی به سرمایه‌گذاران می‌دهند؟ اصل ماجرا در اینگونه طرح‌ها قول پرداخت «سود ثابت ماهانه» است. در حالی که از نظر قانونی تنها بانک، موسسات مالی و اعتباری مجوزدار و برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس می‌توانند چنین وعده‌‌ای را به مشتریان خود بدهند.
در این میان، هر یک از طرح‌های پانزی ممکن است مدعی فعالیت در حوزه خاصی هم باشند. برای مثال تعدادی از مجموعه‌هایی که در پیامک انبوه قوه قضائیه به آنها اشاره شده است، ادعای فعالیت در حوزه خرید و فروش یا استخراج رمز ارز را دارند. بسیاری از طرح‌های مشابه نیز با همین ترفند جذب سرمایه کرده و می‌کنند. حتی برخی از آنها نوعی ارز دیجیتال بی‌ارزش را نیز معرفی کردند و به کاربران فروختند.
اما مجموعه‌ها و شرکت‌های ارائه‌کننده طرح‌های پانزی ممکن است مدعی فعالیت در در حوزه‌های دیگری هم باشند؛ از فروش خودروهای داخلی و وارداتی گرفته تا عرضه موبایل و سکه طلا زیر قیمت بازار. برای مثال سال‌ها بود که شرکت‌هایی با ادعای فروش خودرو از افراد جذب سرمایه می‌کردند. آنها به بعضی از خریداران نیز خودروهایی را تحویل می‌دادند اما بسیاری از افراد را تشویق می‌کردند که اصل سرمایه خود را نزد آنها نگه دارند و سود دریافت کنند. این ماجرا در موردی تا حدود 10 سال نیز ادامه داشت تا در نهایت با هزاران مالباخته به نقظه پایان رسید. این اتفاقی که است که برای همه طرح‌های مشابه، مدعی هر نوع فعالیتی که باشند، دیر یا زود رخ می‌دهد.
ماجرا از این قرار است که در طرح‌های پانزی، معمولا هیچ فعالیت اقتصادی که ارزش افزوده‌ای ایجاد کند انجام نمی‌شود؛ از جمله مثلا خرید و فروش رمزارز. در نتیجه سودی که به افراد پرداخت می‌شود، حاصل یک سرمایه‌گذاری و فعالیت اقتصادی مشخص نیست. بلکه، با شکل‌گیری شبکه‌ای به شکل یک هرم، سود هر لایه (سرمایه‌گذاران قدیمی) با استفاده از اصل سرمایه لایه بعدی (سرمایه‌گذاران جدید) پرداخت می‌شود. تا زمانی که عضوگیری و تشکیل لایه‌های جدید ادامه داشته باشد، پرداخت سود نیز ادامه می‌یابد. اما در نهایت زمانی می‌رسد که این روند کند یا متوقف شده و پرداخت سود نیز با مشکل مواجه می‌شود یا به پایان می‌رسد.
در مورد فروش کالاهایی مانند موبایل یا سکه زیر قیمت بازار نیز همین اتفاق رخ می‌دهد. ارائه‌کنندگان این طرح‌ها، با پول سرمایه‌گذاران جدید، به افرادی که زودتر پول پرداخت کرده‌اند، کالاهایی را تحویل می‌دهند اما در مورد مشتریان بعدی، مدام موعد تحویل محصولات را به عقب می‌اندازند تا زمانی که مالباختگان متوجه می‌شوند خبری از کالایی که خریداری کرده‌اند نیست و پول آنها بر باد رفته است.
برای اینکه کار به اینجا نرسد مهم این است که افراد هشیار باشند، هیچ‌کس قرار نیست آنها را یک‌شبه پولدار کند یا کالایی را آن هم بی‌دلیل و طولانی مدت، ارزان‌تر از قیمت بازار به آنها بفروشد.
برای اطلاعات بیشتر گزارش‌های هشدار دادگستری تهران در مورد کلاهبرداری پانزی، کلاهبرداری با دام سودهای نجومی و شرح ماجرای پیش‌فروش پانزی خودرو در تاکستان را بخوانید.
نظرات