حامد اناری 
در گفتگو «تجارت‌نیوز» با عباس آشتیانی پژوهشگر حوزه بلاکچین و اقتصاد دیجیتال بررسی شد:
وضعیت نابسامان حوزه بلاکچین / چالش‌های دولت چهاردهم چه خواهد بود؟
با اعلام رسمی از سوی وزارت کشور با پایان دور دوم انتخابات ریاست جمهوری، مسعود پزشکیان به عنوان رئیس جمهور منتخب شناخته شد. حوزه ارزهای دیجیتال یکی ازمسائلی‌ست که وی باید به آن توجه کافی را دشته باشد و برای بهبود شرایط برنامه‌ریزی کند.
به گزارش تجارت‌نیوز، در دور دوم انتخابات مسعود پزشکیان توانست با کسب 53/66 درصد آرا بر رقیب خود غلبه کند و به عنوان رئیس جمهور منتخب در ماه‌های آینده دولت را تحویل بگیرد. البته که این فرایند مناسبات و فرایند مخصوص به خود را دارد. حالا اما با نهایی شدن نتیجه انتخابات از سوی مردم، رقابت به پایان رسیده و فرد منتخب باید در جهت تحقیق وعده‌های خود برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی کند.
حال اقتصاد خوب نیست
قطعا برگ جدیدی از تاریخ سیاسی ایران با انتخاب رئیس جمهور جدید باز خواهد شد. رئیس جمهور وظیفه دارد تا ثبات را تامین کند و بستری برای رشد یا توسعه فراهم آورد. چالش‌ها و بحران‌های اقتصادی سال‌هاست که یکی از کلان موضوعاتی بوده که دولت‌ها را درگیر با خود می‌کرده است. در طول زمان اما اقتصاد همگام با تکنولوژی و فناوری‌های روز دنیا به‌روز شده و امروز شاهد اشکال جدیدی از بازارهای مالی هستیم که در مدت کوتاهی توانسته جایگاهی چشمگیر را نزد معامله‌گران و سرمایه‌داران برای خود کسب کند. نمونه یکی از این بازارهای نوین، بازار ارزهای دیجیتال است.
اقتصاد بیمار است. بحران‌ها و چالش‌هایی که تورم با خود به همراه آورده است به عموم مردم در طی این سال‌ها فشار زیادی وارد کرده است و دولت‌ها نیز در قبال این موارد مسئول‌اند. میزان رشد قیمت‌ها در تمام این سال‌ها، افزایش شمار فقیران و آمار ناامیدکننده آستانه فقر در ایران، تنها برخی از علائم بیماری اقتصاد در ایران هستند.
جراحی اقتصادی به کجا رسید؟
در دولت سیزدهم از عبارتی به عنوان جراحی اقتصادی برای درمان این وضعیت بیمارگونه استفاده می‌شد. حذف ارز ترجیحی و افزایش یارانه پرداختی دولت به مردم - البته دهک‌های مشخص‌شده - از نمونه مواردی بودند که در ذیل این برنامه اجرا شدند. برنامه‌ای که قرا بود اقتصاد کشور را با وجود فشار وارده از سوی تحریم‌ها شکوفا کند. اما با گذر زمان به نظر رسید این برنامه هم چالش‌های جدی مواجه است و اهداف ابتدایی آن دور از دسترس ماندند و حالا کار به دولت چهاردهم واگذار خواهد شد.
شما می‌توانید گزارش اختصاصی تجارت‌نیوز را با عنوان دولت به سیاست‌های دهه ۶۰ بازگشت/ شکست جراحی اقتصادی از اینجا بخوانید.
انتقاد دیروز / اصلاح امروز
هر دولتی قطعا با نگاهی انتقادی به گذشته نگاه می‌کند. الزاما نگاه انتقادی باعث بدبینی نمی‌شود. نقد یک مهارت است. رئیس جمهور باید منتقد خوبی باشد و البته انتقادپذیر هم باشد. ایرادات زیادی به رویه دولت‌ها وارد است. طبیعتا اختلاف نظر بین افراد تصمیم‌گیرنده باعث جهت‌دهی به ساختار سیاسی و اقتصادی کشور خواهد شد.
در گفتگو اختصاصی تجارت‌نیوز با عباس آشتیانی، پژوهشگر حوزه بلاکچین و اقتصاد دیجیتال، مسائل مختلفی مطرح و لیستی از چالش‌هایی که دولت بعدی باید با آن دست و پنجه نرم کند ارائه شد. در ادامه به معرفی این لیست سه‌گانه خواهیم پرداخت.
کیفیت زیرساختهای ارتباطی
در دولت سیزدهم تلاش‌هایی شد برای بهتر شدن وضعیت اینترنت کشور. تلاش‌هایی که مهم‌ترین و برجسته‌ترین آن‌ها را می‌توان پروژه اینترنت فیبر نوری خطاب کرد. با وجود اینکه پیشرفت چشمگیری در این مورد اتفاق افتاد و شمار زیادی از کاربران به اینترنت پرسرعت فیبر نوری متصل شدند تا از مشکلات سابق رها شوند، اما باز ایراداتی به شبکه زیرساخت ارتباطی کشور وارد است. اول از همه به دلیل وجود تحریم‌ها قابلیت نوسازی و به‌روزرسانی تجهیزات مربوطه، با سختی‌هایی همراه است و گاهی ممکن نیست. هر چند که این مشکلات روبه کاهش بوده اما به کلی از بین نرفته است.
عباس آشتیانی پژوهشگر حوزه بلاکچین و اقتصاد دیجیتال، در این مورد به تجرات‌نیوز گفت: «انتقادات به دولت قبلی تبدیل به انتظارات از دولت بعدی می‌شوند. طبیعتا کیفیت زیرساختهای ارتباطی که همیشه مورد نقد واقع می‌شده، از دولت بعدی انتظار می‌رود افزایش کیفیت زیرساختهای ارتباطی در راستای کار قرار گیرد. کیفیت زیرساختهای ارتباطی کشور چه در حوزه فین‌تک و چه در حوزه‌های دیگر، آن هم به دور از محدودیت بسیار اهمیت دارد و در گذشته به آن نقد بسیاری وارد بوده است.»
محدودیت در هر حوزه‌ای معضلاتی را به وجود می‌آورد. اقتصاد دیجیتال و بازار رمزارزها و فین‌تک هم از این قاعده مستثنی نیست. مسعود پزشکیان پیش از انتخابات، در مورد فیلترینگ مخالفت خود را با روند فعلی اظهار کرده بود. حال باید دید که رئیس جمهور منتخب پس از رسیدن به مقام ریاست جمهوری چگونه به وعده خود عمل خواهد کرد. شما می‌توانید که گزارش اختصاصی تجارت‌نیوز با عنوان وعده‌های اینترنتی رئیس‌جمهور منتخب محقق می‌شود را از اینجا بخوانید.
وضعیت نابسامان حقوقی حوزه بلاکچین
عباس آشتیانی وضعیت قانونی موجود در حوزه بلاکچین را عجیب و غریب خواند. وی در این مورد گفت: «مورد دومی که دولت بعدی باید در مورد حوزه بلاکچین پیگیری‌های لازم را داشته باشد، بیرون آمدن از این وضعیت عجیب و غریب برای حوزه بلاکچین در مورد قانون‌ها و آیین‌نامه‌های اجرایی دولت موجود است. از طرف دیگر اجرا و عملی کردن آیین‌نامه‌های اجرایی و مصوبات موجود هیئت وزیران هم بخش دیگری از مطالبات می‌تواند باشد. مصوباتی که در گذشته به شکل ناقص اجرا گشته‌اند.»
موضوع زمانی بسط پیدا می‌کند که به کاربردپذیر بودن رمزارزها دقت کنیم. عباس آشتیانی در این مورد گفت: «دیگر وقت آن رسیده تا به کلاس دارایی توجه ویژه‌ای شود و تلاش جدی‌ای در مورد کاربردپذیر کردن رمزارزها دقت کنیم.» به عنوان مثال دولت آلمان برای خرید و فروش به بازار ورود کرده است. این فقدان در کشور ما با عدم توجه عمیق به حوزه بلاکچین مشهود است. بنابراین باید با نگاهی ژرف و بازتعریف برخی از اصول، به ارزش افزوده‌ای که از این عرصه حاصل خواهد شد توجه نمود.
کاربرد پذیری فقط در مورد بلاکچین یا رمزارزها مطرح نمی‌شود. دولت وظیفه دارد تا نوآوری و تکنولوژی را به کاربردپذیر بودن نزدیک و نزدیک‌تر کند. به عنوان مثال توکنایز کردن به اقتصاد ایران فرصت‌های بیشماری خواهد داد.
حوزه بلاکچین یکی از چندین حوزه‌ای‌ست که هنوز به شکل حقوقی در کشور به خوبی به آن پرداخته نشده است. در واقع تحول دیجیتال مسئله‌ای‌ست که تغییرات بسیاری در ساختارهای مختلف به وجود آورده‌ست. اینترنت شکل زندگی را تغییر داده است. طبیعتا نهاد‌های اداره‌کننده جامعه هم باید بالطبع همگام با این تغییر خود را سازگار کنند. از این رو به مورد سومی می‌رسیم که در این گفتگو به آن اشاره شد.
مکانیزم‌های تنظیمگری باید اصلاح شوند
عباس آشتیانی در این مورد به تجارت‌نیوز گفت: «مکانیزم‌های تنظیمگری در ایران سنتی هستند. دولت باید تلاش جدی‌ای در این زمینه داشته باشد تا مکانیزم‌های تنظیمگری بازار همگام با ماهیت فناوری به‌روز شوند. مکانیزم‌های مورد استفاده در ایران قدیمی و سنتی هستند بنابراین نیاز جدی به اصلاح در این نقطه به چشم می‌خورد.»
مکانیزم‌های تنظیمگری در کشور ما غالبا مجوز‌محور هستند. قدم‌هایی در دولت قبلی برداشته شد تا باز هم روش مناسبی برای اصلاح روش‌های تنظیمگری در حوزه‌های فناوری علی‌الخصوص حوزه بلاکچین حاصل نشد. روش‌های مختلفی برای این مسئله نیاز است. آشتیانی گفت: «مجوز محور بودن در این حوزه مانعی برای بروز اشکال خلاقانه می‌شود. بدین طریق، اشکال متفاوت و نوین کسب و کارها امکان رشد لازم را بدست نمی‌آورند و ممکن است که حتی طرد شوند. با اصلاح این شکل سنتی حتی می‌توان مانع مهاجرت نخبگان تا حدی هم شد. به هر حال یکی از مهم‌ترین دلایل فرار سرمایه‌های فکری از کشور نبود بسترهای مناسب برای رشد است. مکانیزم‌های سنتی در ابتدا مانعی برای رشد چنین سرمایه‌هایی به نظر می‌رسد و خودتنظیمگری یکی از راهکار های مناسب حوزه پر تغییر اقتصاد دیجیتال خواهد بود.»
گاردریل گذاری به جای ریل گذاری، یعنی تا حدودی ریسک های نوآوری را بپذیریم و بگذاریم کسب و کار در خیابان خودش مانور بهتری بدهد.
در واقع زمانی که نوآوری شکل نگیرد، امکان رشد و تصاحب بازار بین‌المللی از کسب‌وکارهای این حوزه سلب می‌شود. از طرف دیگر سرمایه‌گذاری خارجی هم اتفاق نخواهد افتاد و شکل تبادل نیروی کار یک‌طرفه و به سمت مهاجرت خواهد بود. بنابراین دولت وظیفه دارد تا زمینه توسعه و نوآوری را فراهم آورد.
نظرات