میلاد مرادی 
ضرب امین‌الضرب؛ لزوم الگوسازی سالم در فضای کارآفرینی
شاید اقتصاد کشور بیشتر از آنکه نیازمند نام‌گذاری یک جایزه به نام امین‌الضرب باشد، به ایجاد فضایی از طرف دولت برای فعالیت بخش خصوصی و به وجود آمدن امین‌الضرب‌های زمان احتیاج دارد.
میلاد مرادی: مراسم اهدای جایزه امین‌الضرب از طرف اتاق بازرگانی تهران چند روز پیش برگزار شد. از سال 95 اتاق بازرگانی تهران اقدام به اهدای این جایزه به کارآفرینان و فعالان اقتصادی کرده است.
به گزارش تجارت‌نیوز ، برخی به این امید هستند تا این جایزه به عنوان یک نوبل اقتصادی در ایران دارای اعتبار و اهمیتی فراتر از جایزه‌ها و نشان‌های دولتی شود. جدا از آنکه حال و آینده این جایزه به چه صورتی است و خواهد بود، نباید از نامی که برای آن انتخاب کرده‌اند، به راحتی گذشت.
شاید کمتر کسی به عنوان امین‌الضرب توجه کرده باشد. حتی برخی از افراد که به فضای اقتصادی چندان آشنا نیستند، شاید گمان نکنند که امین‌الضرب نام یک شخص است.
امین‌الضرب کیست؟
برای آنکه کارآفرین بزرگ ایرانی، محمدحسین امین‌الضرب را بشناسیم، باید اندکی به تاریخ مراجعه کنیم. او پسر محمد‌حسن اصفهانی است. پدرش در ضرب سکه تخصص داشت. به همین دلیل مسئولیت ضرابخانه ناصرالدین شاه را بر عهده گرفت. از آن زمان به بعد لقب امین‌الضرب برای وی و خاندانش انتخاب شد.
بسیاری از کنشگران بخش خصوصی اعتقاد دارند که محمدحسین امین‌الضرب به عنوان یکی از اولین تاجران حرفه‌ای در ایران بود که به نوعی بنیان‌گذار اتاق بازرگانی نیز است.
محمدحسین امین‌الضرب یکی از بنیان‌گذاران بخش خصوصی نوین و از پیشگامان صنعت در ایران بوده است.
اتاق بازرگانی تهران یادگار ماندگاری از محمدحسین امین‌الضرب است. وی تجربه نمایندگی در مجلس شورای ملی را نیز داشت و به عنوان نماینده بخش خصوصی عمل کرد.
وی در طول حیات خود خدمات شایانی را به اقتصاد ایران عرضه کرد. امین‌الضرب که از 16 سالگی پیشه تجارت را آغاز کرده بود، لقب پدر برق ایران را از آن خود کرده است.
وی در یکی از سفرهای خود به روسیه که مظفرالدین شاه را همراهی می‌کرد، متوجه صنعت برق روسیه شد و تصمیم گرفت تا ایرانیان را از نعمت برق برخوردار کند. هنگامی که امین‌الضرب صنعت برق را به تهران آورد بسیاری از مردم و دربار مظفرالدین شاه، حاضر به پذیرش این صنعت نبودند.
بسیاری اعتقاد داشتند که نمی‌توان به صنایع فرنگی اعتماد کرد. برخی حتی پا را فراتر گذاشتند و روشنایی حاصل از برق را نور شیطان دانستند. آنها شروع به تخریب، شکستن لامپ‌ها و قطع کردن سیم‌ها کردند.
اما اینها باعث نشد تا امین‌الضرب دست از تلاش بردارد. یکی از ابتکارات وی برای پذیرش برق از جانب مردم آن بود که در زمان تولد امام زمان خیابان‌ها و معابر را با روشنایی برق تزئین کرد. به این ترتیب با اینگونه اقدامات زمینه‌های پذیرش صنعت برق فراهم شد.
امین‌الضرب خدمات دیگری از جمله احداث راه‌آهن در برخی مناطق، ورود صنعت ابریشم‌کشی به کشور، احداث جاده و… را انجام داد. بسیاری وی را به عنوان بنیان‌گذار بخش خصوصی در ایران می‌دانند.
محمدحسین امین‌الضرب به عنوان یک فعال اقتصادی، مسئولیت اجتماعی خود را در قالب انجام بسیاری از کارهای عام‌المنفعه پیگیری کرد. تاریخ ایران پر از امین‌الضرب‌ها است. کسانی که با ورود تکنولوژی به کشور، احداث صنایع، بیمارستان‌ها، جاده‌ها خدمات شایانی را به توسعه کشور کرده‌اند.
این افراد در گذشته‌های دور با وقف اموال خود و احداث کارونسراها، بیمارستان‌ها و مراکز علمی سعی می‌کردند تا علاوه بر آنکه کاستی‌های حکومت را جبران کنند، به مردم نیز خدماتی ارائه دهند.
اما در اواخر دوران قاجار و بعد از آن در دوران رضا شاه و با شروع انقلاب صنعتی به تدریج این افراد پا به عرصه تولید و صنعت گذاشتند. احداث کارخانه‌ها، صنایع، ورود انواع تکنولوژی‌ها، ارائه بهتر خدمات از ویژگی‌های آن دوران بود.
در تاریخ معاصر ایران بسیاری از صنایع و تکنولوژی‌ها نه توسط دولت، بلکه از طریق فعالان اقتصادی و بخش خصوصی به ایران وارد می‌شد.
عباس‌میرزا که برای اولین بار صنعت چاپ را به ایران آورد، محمد‌تقی برخوردار که برای اولین بار صنعت ساخت تلویزیون و باطری را به ایران آورد، نمونه‌هایی از این افراد هستند.
عباس‌میرزاها، امین‌الضرب‌ها و برخوردارها دین بزرگی به گردن همه دارند. معلوم نبود اگر چنین کارآفرینانی نبودند، آیا امروز همین بخش خصوصی نیمه‌جان را نیز داشتیم یا خیر.
بررسی فضای اقتصادی در اوخر دوره قاجار و در دوران پهلوی نشان می‌دهد انتقال تکنولوژی به کشور، ایجاد صنایع و کارخانجات مختلف توسط بخش خصوصی صورت گرفته است. اساسا در آن سالها خصوصا در زمان قاجار توانی برای چنین کارهایی نداشت.
رونق دادن به بخش خصوصی با درس گرفتن از تاریخ
مرور این تجارب حاوی نکات قابل‌توجهی برای فضای اقتصادی امروز ایران است. فضای امروز حاکم بر اقتصاد ایران به گونه‌ای است که دولت بر آن چنبره زده است و اجازه کنشگری برای بخش خصوصی و فعالان اقتصادی کمتر داده می‌شود.
سال‌هاست همگان این انتظار را دارند تا در زمینه‌های مختلف خودروسازی، پتروشیمی، نفت و… انتقال تکنولوژی صورت گیرد. یا آنکه خدمات و محصولات با روش‌های نوین دیگری ارائه شود.
در حال حاضر نیز تنها راه انتقال تکنولوژی به کشور، فضا دادن به بخش خصوصی و فعالان اقتصادی خواهد بود.
سال‌هاست که مردم تهران و سایر کلانشهرها از آلودگی، ترافیک، آسیب‌های اجتماعی و سایر مشکلات رنج می‌برند. این مشکلات نه با اختصاص اعتبار حل می‌شوند و نه با نطق‌های انتخاباتی.
بلکه راهحل آنها در گرو نوآورانی همانند امین‌الضرب است که با انتقال تکنولوژی و فناوری نوین به کشور راه حل این مشکلات را پیدا کنند. نکته دیگر آنکه در آن زمان دولت و حتی مردم غالبا در برابر خدماتی که این افراد ارائه می‌دادند و کارهایی که می‌کردند، جبهه می‌گرفتند.
یکی از باب کج‌فهمی آموزه‌های دینی، دیگری بابت از رونق افتادن کسب‌و‌کار سنتی خود و دولت نیز از جهت کوته‌فکری و نداشتن دید و مبنای درست با اقدامات امین‌الضرب‌ها مخالف بودند.
افضل‌الملک در این مورد می‌نویسد: «وي كار تجارت را به ايران به جايي مي رسانيد كه اهل ايران محتاج به امتعه و اسباب خارجه نشوند، چرخ و ماشين هر كاري را به ايران مي آورد و كارخانجات جديده راه مي انداخت. ولي افسوس كه او را به بعضي كارها تشويق و ترغيب نكردند.»
اقتصاد کشور امروز به شدت نیازمند وجود امین‌الضرب‌ها و عالی‌نسب‌ها است.
امروزه نیز همین سنگ‌اندازی‌ها و موانع و البته در مقیاس بسیار بزرگ‌تر مشاهده می‌شود. این چوب‌لای‌چرخ گذاشتن‌ها باعث شده تا سرمایه‌گذاران و کارآفرینان به جای بنگاه‌داری، به دنبال کسب پول از فعالیت‌های نامولد باشند.
اگر کسی پای درد‌و‌دل فعالان اقتصادی بنشیند به روشنی متوجه می‌شود که حال و روز اقتصاد ایران چندان مناسب نیست. کارخانجاتی مانند ارج، پارس‌الکتریک، صنایع بهشهر و… که روزگاری با تلاش بی‌وقفه امین‌الضرب‌ها ایجاد شده بود، امروز سوت‌و‌کور شده و به پارکینگ خودروهای وارداتی تبدیل شده‌اند.
این مورد امری است که آمارهای ملی و جهانی نیز آن را تایید کرده کرده‌اند. گزارش جهانی شاخص سهولت کسب‌و‌کار نمونه‌ای بارز از آن است.
اقتصاد کشور امروز به شدت نیازمند وجود امین‌الضرب‌ها و عالی‌نسب‌ها است. بهتر است تا بخش دولتی با دست کشیدن از اقتصاد و بازرگانی فضا را برای کارآفرینان امروزی آماده کند.
نظرات