جاده جدید ابریشم طرح چین، فرصت ایران

تمرکز بر ظرفیت‌های سیاسی و اقتصادی جدید در آسیای دور و خاورمیانه راهبردی است که سیاست‌ورزان ایران طی سال‌های گذشته توجه ویژه‌ای به آن داشته‌اند.

به گزارش تجارت‌نیوز ، نقش‌آفرینی در پروژه بین‌المللی جاده جدید ابریشم یکی از مصادیق این راهبرد است. ارتباط میان دو قطب شرق و غرب جهان از همان نخستین سال‌های تشکیل، تشکل‌های اجتماعی انسان، اولویت و نیاز مهم جوامع بشری از چین تا روم باستان بوده است.

جاده ابریشم یا شبکه راه‌های به هم پیوسته ابریشم به عنوان یکی از مهم‌ترین مسیرهای ارتباطی در پاسخ به چنین نیازی به دست بشر ایجاد شد و قرون متوالی به عنوان شاهراه حیاتی این ارتباط مورد توجه و استفاده قرار گرفت.

این جاده استراتژیک از غرب چین تا شرق اروپا امتداد داشته و سال‌های نه چندان دور بر سر تسلط به منابع این مسیر، میان شاهان ایرانی و عثمانی رقابت شدید وجود داشته است. این شاهراه، پل اصلی بازرگانی در آسیا، اوراسیا، شمال آفریقا و شرق اروپا بود.

گرچه این مسیر به سبب ظهور فناوری‌های نوین ارتباطی در سده‌های اخیر از یک سو و تغییر مرزهای جغرافیایی برخی سرزمین‌ها و ایجاد جمهوری‌های تازه در آسیای میانه از دیگر سو مورد غفلت واقع شد اما سال 2013 میلادی را شاید بتوان آغازی بر پایان این غفلت دانست.

چین به عنوان یکی از برترین قدرت‌های اقتصادی جهان با درک ارزش این شاهراه حیاتی پروژه‌ای با عنوان راه جدید ابریشم را در این سال کلید زد.

جاده ابریشم جدید چین عنوان برنامه چند میلیارد دلاری «شی جین‌پینگ» رئیس جمهوری این کشور است که با نام «یک کمربند، یک جاده» شامل برنامه اتصال چین به کشورهای آفریقایی، آسیایی و اروپایی از طریق بنادر، خطوط ریلی و جاده است.

در پروژه جاده ابریشم 65 کشور که 60 درصد از جمعیت جهان و حدود یک سوم از تولید ناخالص داخلی دنیا را تشکیل می‌دهند حضور دارند که ایران هم یکی از این جوامع و کشورهاست.

پروژه‌ای که اهمیت سیاسی و اقتصادی آن، رهبران بیش از 30 کشور را در مه 2017 در پکن گرد هم آورد تا طرحی نو دراندازند و از منافع و منابع این شاهراه بهره جویند.

پروژه بین‌المللی راه جدید ابریشم گرچه از سوی برخی از دولت‌های غربی بلندپروازی پکن برای فزونی هژمونی خود در آسیا تفسیر شد اما فرصت مناسبی را در اختیار ایران قرار می‌دهد تا در موازنه قدرت بلوک شرق و غرب، بتواند تاثیرگذاری خود را افزایش دهد.

دولت چین در سال 2013 اعلام کرد که نزدیک به 900 میلیون دلار در احیای راه جدید ابریشم سرمایه‌گذاری خواهد کرد. مبلغی که به گفته ناظران اقتصادی بزرگترین نوع سرمایه گذاری یک کشور در خارج از مرزهایش خواهد بود و به گفته تحلیلگران سیاسی قدرت نمایی پکن در آسیا را در پی خواهد داشت.

ایران اما این میان می‌تواند بهره‌برداری بسیار موفقی هم در عرصه اقتصاد و هم در زمینه سیاست خارجی از احیای دوباره این جاده داشته باشد.

جغرافیای پهناور ایران را می‌توان به عنوان یکی از مهمترین سرزمین‌های ویژه وبکر واقع شده در مسیر جاده ابریشم قلمداد کرد.

دسترسی به آب‌های آزاد جهان از طریق آب‌های جنوب ایران، ارتباط با جنوب غرب آسیا و منابع نفت و گاز موجود در منطقه خاورمیانه، منابع گسترده نفت و گاز داخل کشور، سیستم حمل و نقل پیشرفته در قیاس با دیگر کشورهای همجوار واقع در جاده ابریشم، امنیت و ثبات پایدار در داخل و نیز گستره فرهنگی که تا هزاران کیلومتر دورتر از مرزها نفوذ داشته است، نمونه‌هایی از اهمیت سنجی حضور ایران درمسیر جاده ابریشم است.

جاده جدید ابریشم گرچه از کشورهای بسیاری در اروپا، آفریقا و آسیا عبور می‌کند اما در معادلات کنونی جهان شاید بتوان ترکیه، ایران و چین را مهمترین کشورهای مسیر این جاده ارزیابی کرد.

این موضوع در روزهایی که «دونالد ترامپ» رییس جمهور سلطه طلب آمریکا از قدرت گیری هر سرزمینی هراس دارد، بسیار اهمیت می‌یابد.

پکن در موازنه قدرت جهانی مسیر مقتدرانه‌ای را طی می‌کند و این موضوعی نیست که واشنگتن به راحتی از کنار آن عبور کند.

این میان حضور ایران و ترکیه به عنوان کشورهای در حال توسعه که نقش ویژه‌ای نیز در رویدادهای خاورمیانه ایفا می‌کنند، در کنار چین می‌تواند مثلثی را ایجاد کند که قدرت یابی آن نه به مذاق آمریکا خوش می‌آید و نه اروپایی‌ها از آن استقبال می‌کنند.

مسیر جاده جدید ابریشم می‌تواند دوام همکاری این مثلث را قوام دهد و در سایه این همکاری تهدیدات منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای علیه ایران را تا حدی دور کند.

نفت به عنوان سرمایه ایران و نیاز غیرقابل انکار شرق آسیا، قفقاز و حتی اروپا، یکی از مهمترین دلایل ترغیب چین به سرمایه گذاری عظیم در مسیر احیای جاده ابریشم است.

انتقال نفت به چینی که برای توسعه روزافزون خود به آن نیاز حیاتی دارد، موجب شده است که در مسیریابی دریایی و زمینی برای این انتقال مصمم باشد.

از دیگر سو این کشور صادر کننده عظیم کالا به ایران، ترکیه و اروپا است که چنین مسیری می‌تواند به این صادرات سرعت و کیفیت بخشد.

نظام مند شدن نقل و انتقال در این کریدور و انسجام صادرات و واردات از دیگر موضوعاتی است که کشورهای حاضر در پروژه احیای جاده ابریشم بر آن تاکید دارند.

این موضوع می‌تواند بسترهای مناسبی برای افزایش ظرفیت صادرات غیرنفتی در ایران فراهم کند. تکیه بر مسیرهای تازه واردات هم می‌تواند امنیت مورد نظر را در هیاهوی جنگ طلبی‌های ترامپ برای ایران فراهم سازد.

منبع: ایرنا