استارتاپ ها بنیانگذاران خود را می‌بلعند!

به گزارش تجارت‌نیوز ، طی ماه‌های اخیر شاهد کناررفتن مدیران استارتاپ‌های مشهوری بوده‌ایم. بن سیلبرمن، بنیانگذار پینترست و جان فولی بنیانگذار پلوتن دو نمونه از این افراد هستند.

با وجود چنین اقداماتی، این نظریه ایجاد می‌شود که کسب‌وکارهای نوپا و نوآور بعد از عبور از مرحله نوجوانی و جوانی، به تزریق نیرو، تفکر و حیثیت جدید نیاز دارند. شاید چون بنیانگذاران‌ استارتاپ ها کارایی خود را از دست می‌دهند. بنابراین یا کنار گذاشته شده و به‌طور کلی از شرکت جدا می‌شوند یا به جایگاهی غیراجرایی و بیشتر نمایشی تنزل پیدا می‌کنند.

تغییر مدیرعامل راهی برای نجات کسب‌وکارها

وقتی اتفاقات رخ‌داده در سیلیکون ولی طی سال‌های اخیر را بررسی می‌کنیم، کسب‌وکارهای مشهور زیادی را می‌بینیم که از یک مرحله‌ای به بعد، بنیانگذاران خود را کنار می‌گذارند.

انگار بنیانگذاران استارتاپ ها از یک جایی به بعد، کارایی خود را از دست داده یا خود به سدّی برای موفقیت کسب‌وکارشان تبدیل می‌شوند. بنابراین معمولا از بیرون مجموعه فردی به کسب‌وکار اضافه می‌شود یا اینکه یکی از اعضای هیات مدیره در جایگاه مدیرعامل کارش را آغاز می‌کند.

این فرد معمولا یکی دو سال پیش از زمان کنارگذاری بنیانگذاران به ترکیب هیات مدیره اضافه می‌شود، در ساختار شرکت قرار می‌گیرد و با چم و خم کار آشنا شده و در لحظه موعود یعنی خداحافظی با بنیانگذاران که معمولا مدیران عامل شرکت هم هستند، جایگزین آنها می‌شود.

مشهورترین نمونه اخراج یک بنیانگذار، استیو جابز است. هر چند بعد از چند سال به اپل برگشت و این کسب‌وکار را به برندی تبدیل کرد که در حال حاضر بیش از 2تریلیون و 600میلیارد دلار ارزش دارد.

جک دورسی، مدیرعامل توییتر نمونه دیگری است که گفته می‌شد تمرکزش بیشتر روی مد و فشن و یوگا بود تا توییتر و بنابراین کنار گذاشته شد.

همچنین استارتاپ‌هایی مانند اوبر و وی‌ورک دو نمونه بسیار مشهور دیگر در این زمینه هستند. وقتی آدام نیومن، بنیانگذار وی‌ورک کارایی خود را از دست داد و به مشکلی برای رشد و اعتبار کسب‌وکار تبدیل شد، با تصمیم هیات‌مدیره کنار گذاشته شد.

نیومن با بلندپروازی‌های خود وی‌ورک را به استارتاپی جهانی تبدیل کرد و ارزش آن را تا 47میلیارد دلار رساند. اما با حرف و حدیث‌های بی‌شماری که در ساختار مدیریتی شرکت ایجاد کرد و مشکلات که در زمینه‌های مالی به‌وجود آورد، در نهایت از استارتاپ جهانی‌شده‌اش کنار گذاشته شد.

این اتفاق تلخ در مورد تراویس کلنیک، بنیانگذار پرحاشیه اوبر نیز تکرار شد و کارت ورود فول اکسس او به شرکت باطل شد تا با اجبار از کسب‌وکار محبوبش جدا شود.

تراویس مانند یک سلبریتی مشهور برای اوبر اعتبار کسب کرد و با چانه‌زنی‌های بی‌شمارش از لری پیج، یکی از بنیانگذاران گوگل سرمایه جذب کرد و حتی در زمینه ماشین‌های خودران به رقیبی برای گوگل تبدیل شد.

اما سرنوشتش چیزی جز جدایی از اوبر نبود و بعد از 10سال زندگی با اوبر در سال 2019 از هیات مدیره اخراج شد و جای خود را به دارا خسروشاهیِ ایرانی‌تبار داد.

تراویس در حالی از اوبر جدا شد که همه سهمش از کسب‌وکار 50میلیارد دلاری‌اش، تنها 3میلیارد دلار بود. ارزش اوبر دو سال بعد از تراویس تا 112میلیارد دلار رشد کرد. اوبر در حال حاضر بیش از 62میلیارد دلار ارزشگذاری شده است.

در آن زمان، بسیاری از رسانه‌ها نوشتند که تراویس با ایجاد فرهنگ سازمانی غلط و مجموعه‌ای از اشتباهات مرگبار، به هیولایی پرریسک در مسیر رشد اوبر تبدیل شده است. سرمایه‌گذاران با کنارگذاشتن کلنیک، در پی بازسازی چهره اوبر و بازیابی آبروی از دست رفته بودند. پس او را کنار گذاشتند، درحالی که تراویس همیشه با غرور می‌گفت: اوبر منم و من اوبرم و جهان زیر پای ماست!

جایی برای بنیانگذاران نیست!

حال این سوال ایجاد می‌شود که آیا شرکت‌های فناوری تنها در سنین نوجوانی و جوانی امکان رشد با حضور بنیانگذاران خود را دارند و با ورود به دوران بلوغ، بنیانگذاران استارتاپ ها کارایی خود را از دست می‌دهند و نیاز است که افرادی با تجارب بزرگ‌تر وارد گود شوند و کسب‌وکار را نجات بدهند؟

در حال حاضر، استارتاپ لیفت که هنوز نتوانسته خسارت‌های ناشی از بحران همه‌گیری کرونا را جبران کند و سهم بازار و ارزش سهامش هر روز در حال سقوط است، راه نجاتش را در تغییر بنیانگذاران خود می‌بیند. طی سال گذشته میلادی، لیفت 13درصد از کارمندان خود را اخراج کرد و در حال از دست سهم بازار خود و واگذاری آن به رقیب دیرینه‌اش یعنی اوبر است.

با کناررفتن لوگان گرین و جان زیمر از مدیریت لیفت، انگار به پایان یک رویای اقتصادی بزرگ نزدیک می‌شویم. جایگزین آنها از آمازون می‌آید و کسی نیست جز دیوید ریشر که مدیر اجرایی سابق مایکروسافت و آمازون بوده و قرار است در نقش یک نجات‌دهنده ظاهر شود و ناخدای نجاتبخش کشتی به گل نشسته لیفت باشد. او از سال 2021 در هیات مدیره لیفت حضور دارد. او می‌آید که روی نجات لیفت تمرکز کند.

اما آیا فرد باسابقه‌ای مثل دیوید ریشر، لیفت را از زمین بلند خواهد کرد؟ در مورد اوبر و وی‌ورک می‌توان گفت که با کنارگذاشتن بنیانگذاران خود، در مسیر رشد قرار گرفتند.

پیام خروج بنیانگذاران لیفت برای صنعت فناوری

لیفت استارتاپی در بازار حمل‌ونقل شهری است که خدماتی چون تاکسی اینترنتی، دوچرخه‌های اشتراکی و ارسال غذا ارائه می‌دهد. 11 سال از راه‌اندازی آن می‌گذرد اما در حال حاضر وضعیت کاری و اقتصادی مناسبی ندارد.

تصمیم‌گیری برای تغییر بنیانگذاران لیفت درست یک‌ماه پس از آن صورت گرفته شد که این استارتاپ فاش کرد در سه‌ماهه پایانی سال گذشته میلادی متحمل ضرر 588 میلیون دلاری شده که نسبت به دوره مشابه در سال 2021، افزایش دوبرابری داشته است. چنین اتفاقی چشم‌انداز تیره‌ای را برای سال 2023 ترسیم کرده و لیفت را با رکود شدیدی مواجه کرده است.

همچنین قیمت سهام این شرکت از زمان عرضه عمومی، نزدیک به 90درصد کاهش داشته و ارزش بازار آن از 22 میلیارد دلار در سال 2021 به کمتر از 4میلیارد دلار در 2023 رسیده است. با این اوصاف، ظاهرا باید یک برگ تیره دیگر به دفتر قطور شکست‌های سیلیکون ولی اضافه شود. ولی سرمایه‌گذاران آن قصد دارند با تعویض مدیرعامل، اوضاع را تا حدودی روبه‌راه کنند.

اما خروج گرین و زیمر از مدیریت لیفت بعد از 11سال، حاوی پیام مهمی برای صنعت فناوری است. صنعت فناوری که از اوایل سال 2010 توسط جوانانی پرانگیزه با رویاهای بزرگ که در حال تخریب همه شکل‌های سنتی صنایع بودند، دوران اوج خود را آغاز کرد، حالا در حال کنارگذاشتن همان جوانان پرذوق و شوق 13 سال پیش است.

جوانانی که پول‌های سرمایه‌گذاران خود را برای ایده‌های ساختارشکن خود هزینه کردند. اما بعضا در دوران بلوغ کسب‌وکارشان دیگر چیزی برای اضافه‌کردن به استارتاپ خود ندارند و باید حاصل یک عمر تلاش‌شان را بگذارند و بروند و نهایتا صاحب سهامی می‌شوند. آنها می‌روند چون نبودن‌شان یعنی نجات کسب‌وکار.

با مرور برخی از اتفاقات مشابه، درمی‌یابیم که کنارگذاشتن بنیانگذاران استارتاپ ها در سیلیکون ولی، گزینه‌ای است که همیشه روی میز هیات مدیره و سرمایه‌گذاران قرار دارد و از آن همچون راه‌حلی نهایی برای نجات کسب‌وکار استفاده می‌کنند.

هدف‌شان هم تزریق تجربه‌های بزرگ‌تر، فکرهای نو و انگیزه‌های تازه برای رشد بیشتر در بازار است. گاهی نیز ترمیم چهره کسب‌وکار صرفا با کنارگذاشتن بنیانگذار امکان‌پذیر است. مانند آنچه در مورد وی‌ورک و اوبر رخ داد.

مهم‌ترین اخبار و گزارش‌های مربوط به حوزه تکنولوژی و استارتاپ را ر صفحه اخبار استارتاپ تجارت‌نیوز دنبال کنید.